Kiên định mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn

Chiều 23/10, tiếp tục Kỳ họp thứ 6, Quốc hội nghe Báo cáo đánh giá và Báo cáo thẩm tra đánh giá giữa nhiệm kỳ thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025 và Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025.

Nâng cao năng lực cạnh tranh trong trung và dài hạn

Trình bày Báo cáo đánh giá, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, sau nửa nhiệm kỳ, nước ta cơ bản đã vững vàng vượt qua khó khăn, thách thức và đạt được nhiều kết quả quan trọng, khá toàn diện, tạo nền tảng phát triển kinh tế, xã hội, thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh trong trung và dài hạn; vẫn tiếp tục là điểm sáng trong nền kinh tế toàn cầu. Nhiều tổ chức quốc tế uy tín đánh giá cao kết quả và triển vọng của nền kinh tế Việt Nam, dự báo kinh tế nước ta sẽ phục hồi nhanh trong thời gian tới.

Nổi bật là việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, toàn diện các giải pháp phòng, chống dịch COVID-19. Nền tảng kinh tế vĩ mô được duy trì ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn cơ bản được bảo đảm; xuất siêu 8 năm liên tiếp. Cân đối ngân sách nhà nước được đảm bảo, nhất là trong bối cảnh thực hiện nhiều nhiệm vụ mới, cấp thiết. Quy mô, tiềm lực của nền kinh tế không ngừng được mở rộng. Tăng trưởng kinh tế từng bước phục hồi. Tốc độ tăng GDP năm 2021 đạt 2,56%, năm 2022 tăng 8,02%; năm 2023 ước đạt khoảng trên 5%. Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực… Bội chi ngân sách nhà nước 3 năm 2021-2023 ước ở mức 3,6% GDP, trong phạm vi mục tiêu đề ra.

Các đột phá chiến lược được tập trung thực hiện. Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật gắn với phân cấp, phân quyền được đẩy mạnh. Đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng được tập trung chỉ đạo quyết liệt và đạt kết quả rõ nét; khởi công đồng loạt nhiều dự án cao tốc, các công trình hạ tầng trọng điểm, đưa vào sử dụng một số dự án, phát huy hiệu quả. Đội ngũ trí thức, khoa học công nghệ phát triển, nhiều nhà khoa học có uy tín, được thế giới đánh giá cao. Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn... được quan tâm, thúc đẩy, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế xã hội.

Các lĩnh vực văn hóa, xã hội vẫn tiếp tục được quan tâm đầu tư phát triển, có kết quả rõ nét hơn. Đời sống nhân dân ngày càng được nâng cao; thực hiện đầy đủ, kịp thời chính sách an sinh xã hội, bảo trợ xã hội. Khai thác, sử dụng hiệu quả hơn các nguồn tài nguyên, chú trọng bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu…

Công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tiếp tục được đẩy mạnh; đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý dứt điểm các vụ án, vụ việc do Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực chỉ đạo, theo dõi. Cùng với đó là bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ; tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh; bảo đảm an ninh chính trị, an ninh kinh tế, an ninh mạng, trật tự an toàn xã hội; tích cực tham gia vào các vấn đề an ninh quốc tế, nâng cao trách nhiệm, hình ảnh Việt Nam. Công tác đối ngoại, hội nhập quốc tế được triển khai đồng bộ, linh hoạt, sáng tạo, đi vào chiều sâu và thực chất hơn.

Bên cạnh kết quả đã đạt được, tăng trưởng kinh tế gặp nhiều thách thức; ổn định kinh tế vĩ mô chưa thực sự vững chắc do chịu tác động của các yếu tố bên ngoài. Áp lực hoàn thành mục tiêu tăng trưởng bình quân 5 năm (6,5-7%) rất lớn. Sau đại dịch COVID-19, hoạt động sản xuất kinh doanh tiếp tục còn nhiều khó khăn. Một số cơ chế, chính sách, quy định chậm được sửa đổi, mâu thuẫn, chồng chéo, áp dụng thiếu thống nhất; cắt giảm thủ tục hành chính có lúc có nơi còn chậm, thiếu quyết liệt. Một số chính sách trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội, ba Chương trình mục tiêu quốc gia triển khai còn chậm. Giải ngân vốn đầu tư công đã được cải thiện đáng kể nhưng chưa được như kỳ vọng. Trong khi đó, đầu tư cho văn hóa còn dàn trải, hiệu quả chưa cao. Thu nhập của người dân còn ở mức trung bình thấp. Đời sống của một bộ phận người dân còn khó khăn. An sinh xã hội, giảm nghèo còn nhiều thách thức…

Về tình hình thực hiện Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, toàn bộ 102 nhiệm vụ xây dựng chương trình, đề án tại Chương trình hành động của Chính phủ đã được triển khai. Trong đó, 37 nhiệm vụ đã hoàn thành và có kết quả rõ ràng; 28 nhiệm vụ đang chỉnh sửa, hoàn thiện để trình cấp thẩm quyền ban hành; 37 nhiệm vụ đang triển khai theo kế hoạch.

Việc thực hiện 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm tại Nghị quyết số 31/2021/QH15 đã đạt được các kết quả quan trọng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh, tính tự chủ, khả năng thích ứng, sức chống chịu của nền kinh tế. Cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển dịch tích cực, được đẩy mạnh theo hướng số hóa, xanh hóa, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Cơ cấu lại một số lĩnh vực trọng tâm đã tạo dư địa cho chính sách tài khóa và tiền tệ…

Quyết liệt cơ cấu lại 4 lĩnh vực trọng tâm

Đánh giá cao những kết quả quan trọng, khá toàn diện trong nửa nhiệm kỳ thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị Chính phủ quan tâm, đánh giá rõ hơn một số vấn đề liên quan đến cơ cấu kinh tế chưa có nhiều thay đổi; chất lượng thu ngân sách nhà nước còn yếu tố chưa bền vững; giải ngân đầu tư công không đạt kế hoạch; công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế vẫn còn hạn chế. Bên cạnh đó, công tác quy hoạch không đạt được các mục tiêu, yêu cầu tại Nghị quyết số 61/2022/QH15. Hoạt động của doanh nghiệp còn nhiều khó khăn cả về pháp lý, vốn, chi phí đầu vào; việc triển khai thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia còn rất chậm…

Nhất trí với những kết quả đạt được trong triển khai thực hiện Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ quan tâm, đánh giá một số vấn đề như nhiệm vụ, giải pháp cơ cấu lại nền kinh tế chưa được triển khai nhiều, có nguy cơ bỏ lỡ các cơ hội phát triển; làm rõ nguyên nhân việc khó hoàn thành 13/27 mục tiêu, chỉ tiêu (chiếm 48,1%) bởi đây đều là những mục tiêu quan trọng liên quan tới cơ cấu lại đơn vị sự nghiệp công lập, năng suất lao động, phát triển thị trường tài chính, thị trường đất đai, khoa học công nghệ, phát triển doanh nghiệp, lao động.

Trong khi đó, việc cơ cấu lại đầu tư công đã bộc lộ một số bất cập. Tiến độ giải ngân chậm, hiệu quả chưa cao, chưa phát huy được vai trò dẫn dắt, ảnh hưởng đến tính bền vững của kế hoạch tài chính quốc gia, vay, trả nợ công đến năm 2025; năng lực, hiệu quả quản lý đối với các tổ chức tín dụng còn hạn chế. Cơ chế, chính sách và các quy định pháp luật đối với đơn vị sự nghiệp công lập chưa được ban hành đầy đủ, đồng bộ. Một số quy định về quản lý kinh tế - xã hội còn sơ hở, chồng chéo, dễ bị lợi dụng, dễ làm nảy sinh tham nhũng, tiêu cực nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung, nhất là trên các lĩnh vực như quản lý, sử dụng đất đai, tài nguyên, khoáng sản; đấu thầu, đầu tư, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công; quản lý doanh nghiệp nhà nước và vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Thủ tục hành chính của nhiều ngành, lĩnh vực hiện nay còn rườm rà, phức tạp, mâu thuẫn, chồng chéo, còn nhiều giấy phép con liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp, phát sinh một số thủ tục hành chính mới.

Trong các năm còn lại của nhiệm kỳ 2021 - 2025, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ, các cấp, ngành cần bám sát tình hình kinh tế, tài chính quốc tế; chủ động phân tích, dự báo diễn biến các thị trường quốc tế để có kịch bản chủ động ứng phó phù hợp. Tập trung, đẩy nhanh tiến trình hoàn thiện thể chế, bao gồm cả tháo gỡ rào cản, chú trọng khâu thực thi và phối hợp chính sách; tổ chức triển khai nhanh, hiệu quả các luật, nghị quyết, cơ chế, chính sách sau khi được ban hành.

Chính phủ, các cấp, ngành triển khai quyết liệt các giải pháp phù hợp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, ba Chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án quan trọng quốc gia, công trình trọng điểm; bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, khuyến khích phát triển lưới điện thông minh, năng lượng tái tạo.

Ủy ban Kinh tế đề nghị thực hiện hiệu quả, thực chất cơ cấu lại nền kinh tế theo các nhiệm vụ trọng tâm đề ra tại Nghị quyết số 31/2021/QH15, trong đó quyết liệt hoàn thành việc cơ cấu lại 4 lĩnh vực trọng tâm gồm đầu tư công, ngân sách nhà nước, các tổ chức tín dụng và đơn vị sự nghiệp công lập. Nâng cao hiệu quả hoạt động gắn với cơ cấu lại hệ thống doanh nghiệp. Tăng cường liên kết vùng; xây dựng trung tâm tài chính quốc tế, khu vực tại Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng; triển khai quyết liệt Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025.

Khẩn trương hoàn thành việc ban hành văn bản, chương trình, đề án triển khai việc cơ cấu lại nền kinh tế. Tăng cường tính trách nhiệm và giải trình của các bộ, ngành, địa phương, nhất là người đứng đầu. Rà soát, sửa đổi kịp thời các văn bản quy phạm pháp luật bảo đảm tính thống nhất, tháo gỡ các rào cản trong quá trình cơ cấu lại nền kinh tế.

Nghiên cứu, đánh giá kết quả và đề xuất ban hành mới hoặc kéo dài các chính sách tiền tệ, chính sách thuế, phí, lệ phí... để hỗ trợ, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh. Hỗ trợ doanh nghiệp chịu tác động tiêu cực từ suy giảm xuất khẩu, đầu tư; triển khai hiệu quả các giải pháp kích cầu thương mại và du lịch trong nước; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học, ứng dụng khoa học, công nghệ; thúc đẩy thương mại hóa các kết quả nghiên cứu; ưu tiên bố trí nguồn lực triển khai các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu...

Cùng với đó là chú trọng phát triển toàn diện và đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, bảo đảm gắn kết hài hòa giữa phát triển kinh tế với văn hóa, xã hội; tăng cường công tác chỉ đạo, điều hành, phát huy sự chủ động, sáng tạo và nâng cao trách nhiệm người đứng đầu. Siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính; đẩy mạnh hơn nữa phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.