Kiện tướng ngành Than đầu tiên ở Mỏ Cọc 6

Ngày 25/4/1955 mở ra một mốc mới cho Vùng mỏ Quảng Ninh, một giai đoạn gian nan, vất vả nhưng cũng đầy tự hào, vẻ vang đầy sức sống. Trong thời gian đó đã sản sinh ra bao công nhân, chiến sĩ với thành tích phi thường. Một trong số đó là bà Lại Thị Gái, kiện tướng ngành Than đầu tiên của Than Cọc 6, Đảng viên 60 năm tuổi Đảng.

Sinh năm 1924 ở Tam Hưng, Thủy Nguyên (Hải Phòng), năm 1955 khi Vùng mỏ vừa giải phóng, bà Gái đã theo chồng ra Vùng mỏ theo tiếng gọi của cách mạng. Gặp bà Gái tại Nhà truyền thống Mỏ than Cọc 6 (Cẩm Phú, Cẩm Phả), dù đã 98 tuổi nhưng bà còn khá minh mẫn, khi nhắc tới giai đoạn này thì rất vui, hào hứng kể: "Đây là giai đoạn ngành Than hồi phục và sản xuất phục vụ xây dựng XHCN ở miền Bắc theo lời Bác dạy. Dù còn nhiều ngổn ngang, vất vả nhưng rất đáng tự hào với công nhân mỏ chúng tôi".

Như bao người yêu nước, trước năm 1960, bà Gái vào làm công nhân cho Công trường Cẩm Phả thuộc Xí nghiệp Than Cẩm Phả, một trong 2 đơn vị đầu tiên thuộc Liên hiệp Than Quảng Ninh. Tháng 8/1960 khi Công ty Than Cọc 6 tách ra từ Xí nghiệp than Cẩm Phả, bà Gái là lớp công nhân, đảng viên đầu tiên khai sinh, xây dựng Công ty Than Cọc 6 non trẻ. “Sau giải phóng, Than Cọc 6 như nhiều đơn vị khác còn nhiều khó khăn, trình độ, máy móc khai thác còn thô sơ, thủ công và nhiều khó khăn. Thế nhưng khí thế lao động lại rất hăng say. Ai cũng một niềm tự hào, khắc sâu lời Bác: Sản xuất nhiều than cho Tổ quốc!” - bà Lại Thị Gái phấn chấn kể lại.

Công việc của bà Gái khi đó là mở vỉa, cuốc đất đá và xả than từ tầng bè, gom thành đống xúc lên xe goòng chở xuống máng. Sản xuất thủ công nên sản lượng cũng được chừng 50 goòng/ca. “Hồi còn nhỏ, thỉnh thoảng tôi cũng được mẹ tôi cho lên công trường chơi. Việc mở vỉa, múc và xúc than hoàn toàn thủ công bằng công cụ thô sơ như: Búa, cuốc, xẻng. Ngay cả việc đẩy chiếc xe goòng cồng kềnh nặng tới 600-700kg xuống máng cũng bằng sức người. Ngày đó, các cụ còn phải dậy sớm tự nấu cơm sáng mang theo cặp lồng để ăn trưa. Thấy mẹ vất vả không kể nắng gắt mưa dầm, tôi rất thương” - ông Mai Quyết Tiến, con trai út đi cùng bà, nhớ lại.

Vốn có sức khỏe tốt, lại chăm chỉ, không chỉ làm gương, bà Lại Thị Gái còn quan tâm, chăm sóc đời sống, động viên anh chị em trong phân xưởng nâng cao năng suất lao động, sản xuất vượt mức kế hoạch. “Quả thật rất vất vả, chủ yếu "xúc bằng tay, quay bằng sườn" nhưng mọi người đều đồng lòng, hăng say. Nhiều đảng viên trẻ được chúng tôi dìu dắt, ai ai cũng khí thế, thấm nhuần lời Bác dạy. Công trường Rạch Giá chúng tôi lại vinh dự mang tên cho chiến thắng, sự kiện vẻ vang trong kháng chiến chống Mỹ. Vì thế, tôi luôn gắng sức cũng như động viên, giúp đỡ anh chị em trong ca hoàn thành vượt mức công việc được giao" - bà Gái kể.

Nhờ đó, từ những ngày đầu khai sinh mỏ, bà Gái đã trở thành tấm gương sáng, đầu tàu trong sản xuất than, đồng thời động viên anh chị em trong ca phát động phong trào sản xuất. Bà Gái cùng đồng nghiệp hoàn thành hơn 110 chuyến xe goòng than trong 1 ca, phá kỷ lục của công trường và ngành Than.

Sau khi được tín nhiệm bầu làm tổ trưởng sản xuất, tổ trưởng Công đoàn, bà Gái càng làm việc hăng say, có nhiều sáng kiến trong chăm sóc sức khỏe, quan tâm đời sống của anh chị em công nhân. Từ đó trở đi suốt 8 năm liền, công trường Rạch Giá của bà luôn duy trì sản lượng cao, góp phần đưa Than Cọc 6 trở thành một trong những cánh chim đầu đàn sản xuất hàng triệu tấn than/năm cho đất nước.

Nhờ thành tích đó, bà được bổ nhiệm làm Phó Quản đốc Phân xưởng giai đoạn 1970-1980. Bà còn vinh dự được Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công Thương) tặng danh hiệu Kiện tướng ngành Than, Huân chương Lao Động hạng Ba; góp sức vào thành tích của Than Cọc 6 được Bác Hồ gửi thư khen, động viên năm 1968.

Với truyền thống đó, các thế hệ sau gia đình bà Gái đều tham gia ngành Than, xây dựng mỏ Cọc 6. Nhiều con cháu bà thành đạt, nắm giữ cương vị cao của Than Cọc 6.

Đồng chí Nguyễn Văn Thuấn, Giám đốc Công ty CP Than Cọc 6 - Vinacomin, chia sẻ: Trải qua hành trình hơn 60 năm, các thế hệ cán bộ, thợ mỏ Cọc 6 đã viết nên những trang sử huy hoàng. Họ vừa bốc xúc hàng trăm triệu m³ đất đá, khai thác gần 100 triệu tấn than, vừa làm 380 trận địa, mở được gần 20km đường giao thông hào để phục vụ sản xuất và chiến đấu... Bà Lại Thị Gái, các con cháu cũng như các lớp cán bộ, công nhân tiêu biểu đã góp phần tô điểm cho truyền thống tươi đẹp. Họ đã là một phần lịch sử, để các thế hệ con cháu, công nhân noi theo, xây dựng mỏ vững mạnh.