Lỗ thủng tầng ozone đạt kích thước kỷ lục, chuyện gì có thể xảy ra?

Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) công bố lỗ thủng tầng ozone phía trên Nam Cực đã đạt kích thước kỷ lục. Nguyên nhân chưa rõ ràng nhưng có khả năng nó liên quan đến vụ phun trào của núi lửa Hunga Tonga.

Các phép đo mới nhất từ vệ tinh Sentinel-5P của Cơ quan Theo dõi Biến đổi Khí hậu Copernicus, chỉ ra rằng lỗ thủng tầng ozone hiện tại đang đạt kích thước kỷ lục.

Nó có diện tích 26 triệu km2 vào ngày 16/9, tương đương gấp ba lần diện tích Brazil. Lỗ thủng này đã từng được "chữa lành" kể từ khi việc sử dụng một số chất hóa học bị cấm, nhưng nó vẫn dao động trong suốt cả năm.

Theo các nhà khoa học, hằng năm từ tháng 8 đến tháng 10, lỗ thủng này mở rộng theo mùa là điều bình thường, nó thường đạt cực đại vào giữa tháng 9.

Tuy nhiên, trong năm nay lỗ thủng tầng ozone đã mở ra sớm hơn và phát triển rất nhanh sau vài tuần.

Quá trình dao động này bị ảnh hưởng phần lớn bởi sự hiện diện của gió và bản thân những cơn gió bị tác động bởi các thông số khác, chẳng hạn như chuyển động quay của Trái Đất và nhiệt độ.

Copernicus tuyên bố rằng sẽ mất thời gian để hiểu lý do chính xác của sự phát triển quan sát được vào tháng 9, nhưng rất có thể vụ phun trào của núi lửa Hunga Tonga đóng một vai trò nào đó.

Vào tháng 1/2022, vụ phun trào của núi lửa đã phun một lượng lớn hơi nước vào khí quyển. Hơi nước này di chuyển trong khí quyển và đến Nam Cực từ cuối năm 2022.

Các nhà khoa học hy vọng rằng lỗ hổng sẽ bước vào giai đoạn thu hẹp vào đầu năm tới, ảnh hưởng hiện tại từ vụ việc này khiến băng Nam Cực tan chảy với tốc độ nhanh hơn do bức xạ tia cực tím cường độ mạnh chiếu xuống Trái Đất.

Lỗ thủng tầng ozone hoạt động kỳ lạ

Lỗ thủng tầng ozone vẫn có thể tự động lành lại, nhưng nó đã hoạt động theo cách bất thường kể từ năm 2020. Các giai đoạn mở và đóng của nó dường như đã bị đảo lộn trong vài năm qua, với một bước ngoặt mới vào năm nay đã tác động đến băng và nhiệt độ của đại dương.

Lỗ thủng mở rộng và co lại mỗi năm trên khu vực Nam Cực theo mùa, nhưng thời gian những dao động này thay đổi rất ít qua các năm. Nó thường mở từ tháng 9 đến tháng 10 và đóng vào tháng 11, thậm chí tháng 12.

Tuy nhiên, trong hai năm qua, lỗ thủng này mở rộng và đóng muộn hơn nhiều. Vào năm 2022, nó chỉ đóng vào giữa tháng 12 sau khi mở rộng kỷ lục kể từ năm 1979.

Hiện tượng đáng kinh ngạc này cho đến nay vẫn chưa có lời giải thích đáng tin cậy nào. Việc lỗ thủng mở ra rất sớm vào mùa hè này sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Mặt khác, trong năm nay, kịch bản ngược lại xảy ra. Lỗ thủng mở ra rất sớm, ngay từ những ngày đầu tháng 8.

Các tổ chức giám sát liên quan đến khí hậu quốc tế đều đồng ý, nguyên nhân có thể xảy ra nhất của việc mở rộng sớm này chính là vụ phun trào của núi lửa Hunga Tonga vào tháng 1/2022, đưa lượng lớn hơi nước khổng lồ vào khí quyển.

Hơi nước này tạo thành các tinh thể băng ở độ cao lớn và chúng phá hủy phân tử của ozone. Hậu quả chắc chắn sẽ thấy rõ, băng tan ở Nam Cực khi ngày càng có nhiều tia UV chiếu tới lục địa này. Nhưng không chỉ vậy, hiện tượng này có lẽ còn góp phần làm Nam Đại Dương ấm lên.