Luật Phòng, chống rửa tiền: Tránh tạo gánh nặng về thủ tục hành chính

Ủy ban Kinh tế đề nghị các quy định quản lý rủi ro về rửa tiền cần bảo đảm tính khả thi, tránh tạo gánh nặng về thủ tục hành chính vì số lượng đối tượng báo cáo là khá lớn và phạm vi rộng.

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) trong phiên họp chiều 20/10, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - Vũ Hồng Thanh cho biết Ủy ban Kinh tế nhất trí về sự cần thiết sửa đổi luật đồng thời đánh giá hồ sơ dự án luật đã được Cơ quan soạn thảo chuẩn bị đáp ứng yêu cầu quy định với các nội dung phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013 và cơ bản tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan.

Tuy nhiên, cơ quan này cũng cho rằng cơ quan soạn thảo cần rà soát kỹ để các quy định cần đảm bảo tính khả thi do phạm vi điều chỉnh của luật là khá lớn.

Quy trình quản lý rủi ro về rửa tiền cầm đảm bảo tính khả thi

Tại báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế nhất trí với phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của dự thảo Luật. So với Luật hiện hành, dự thảo Luật có phạm vi điều chỉnh bao quát hơn và phù hợp với khuyến nghị của Lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế (FATF), bao gồm cả việc phòng, chống rửa tiền và việc phòng, chống hành vi rửa tiền của các tổ chức, cá nhân có mục đích tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Tuy nhiên, báo cáo đề nghị Ban dự thảo tiếp tục rà soát kỹ lưỡng các nội dung quy định liên quan đến ứng dụng công nghệ thông tin về thu thập dữ liệu, xác minh thông tin nhận biết khách hàng với các luật có liên quan (như Luật An ninh mạng và dự thảo Luật Giao dịch điện tử) dự kiến trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 4 và thông qua tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV...

Ngoài ra, các lĩnh vực thuộc đối tượng báo cáo nhưng chưa được quy định các dấu hiệu đáng ngờ (như luật sư, công chứng, kinh doanh kim loại quý, đá quý…), do vậy cần phải được nghiên cứu bao quát đồng thời tiếp tục rà soát, điều chỉnh bảo đảm hợp lý và khả thi do khối lượng báo cáo tương đối lớn (bởi một số quy định còn mang tính định tính, chưa rõ ràng…).

Về đánh giá rủi ro rửa tiền của đối tượng báo cáo và phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh đây là quy định mới và cần thiết trong bối cảnh các hành vi rửa tiền ngày càng tinh vi, thường xuyên thay đổi đồng thời phù hợp với khuyến nghị của FATF.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị tiếp tục rà soát, cân nhắc kỹ lưỡng quy định về báo cáo kết quả đánh giá/cập nhật kết quả đánh giá và điều khoản xây dựng quy trình quản lý rủi ro về rửa tiền (tại đối tượng báo cáo) phải bảo đảm tính khả thi và tránh tạo gánh nặng về thủ tục hành chính cho các đối tượng khi triển khai.

Hơn nữa, các chế tài xử lý (trong trường hợp không báo cáo hoặc không cập nhật kịp thời theo quy định) cần được nêu rõ để tăng tính hiệu lực, hiệu quả và tính khả thi của các quy định này.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng cho hay đa số ý kiến nhất trí với quy định về cá nhân nước ngoài có ảnh hưởng chính trị, song dự thảo cần cân nhắc nội hàm “chức vụ cấp cao,” do khái niệm này còn định tính, có thể dẫn đến cách hiểu khác nhau.

“Đến nay, Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí với việc các đối tượng báo cáo phải ban hành quy định nội bộ về phòng, chống rửa tiền, trong đó đã giới hạn một số nội dung đối với đối tượng báo cáo là cá nhân, doanh nghiệp siêu nhỏ, tuy nhiên cần tiếp tục rà soát kỹ lưỡng sự cần thiết, tính khả thi và tính phù hợp của các nội dung đối với các đối tượng báo cáo cụ thể…,” Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh nói.

Tăng cường biện pháp phòng ngừa, phát hiện

Trước đó, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ đã trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng, chống rửa tiền.

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết dự thảo Luật gồm 4 Chương, 65 Điều với phạm vi điều chỉnh cơ bản là kế thừa các quy định tại Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012. Theo đó, phạm vi điều chỉnh của Luật (sửa đổi) quy định về các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn, xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi rửa tiền, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân và hợp tác quốc tế trong phòng, chống rửa tiền.

Mặt khác, Luật (sửa đổi) cũng có thêm điều khoản quy định pháp luật hình sự và pháp luật về phòng, chống khủng bố, phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Về đối tượng báo cáo về phòng, chống rửa tiền, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho hay dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số nội dung, trong đó có tên gọi của một số hoạt động của đối tượng báo cáo.

Đối với hợp tác quốc tế, để đáp ứng thực tiễn công tác trao đổi, cung cấp thông tin về phòng, chống rửa tiền, dự thảo Luật bổ sung nguyên tắc: “trường hợp giữa Việt Nam và nước ngoài chưa có điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế về phòng, chống rửa tiền, việc trao đổi, chuyển giao thông tin trong hợp tác quốc tế về phòng, chống rửa tiền được thực hiện trên nguyên tắc có đi có lại nhưng không trái với pháp luật Việt Nam, phù hợp với pháp luật và tập quán quốc tế.”

Ngoài ra, điểm mới của dự thảo có quy định rõ việc áp dụng các biện pháp tạm thời với các trường hợp thực hiện trì hoãn giao dịch và giao Chính phủ hướng dẫn các yếu tố như “cơ sở hợp lý để nghi ngờ” trên cơ sở thực tiễn công tác phòng, chống rửa tiền. Luật hóa cũng quy định về việc miễn trách nhiệm của đối tượng báo cáo tại Nghị định 116/2013/NĐ-CP đồng thời bổ sung quy định về thời điểm thực hiện biện pháp trì hoãn giao dịch./.