Lực đẩy để phát triển du lịch bền vững

Du lịch xanh là loại hình du lịch dựa vào tự nhiên và văn hoá, kết hợp giáo dục môi trường, đóng góp cho nỗ lực bảo tồn và phát triển bền vững, có sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương. Du lịch xanh đã và đang phát triển ở nhiều nước trên thế giới, Quảng Ninh cũng đang phát triển loại hình du lịch này.

Du khách trải nghiệm thuyền nan tại khu vực Ba Hang, Vịnh Hạ Long.

Quảng Ninh có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch xanh theo hướng bền vững. Theo ông Phạm Ngọc Thủy, Giám đốc Sở Du lịch, du lịch nông nghiệp, du lịch cộng đồng sẽ tạo điều kiện phát huy những nét văn hóa địa phương, giải quyết công ăn việc làm, giảm nghèo bền vững. Quảng Ninh có nguồn tài nguyên du lịch đặc sắc với Vịnh Hạ Long, di sản, kỳ quan thiên nhiên thế giới, khu di tích danh thắng Yên Tử, di tích Bạch Đằng trong tổng số 614 di tích đã được xếp hạng.

Thế mạnh lớn nhất của du lịch Quảng Ninh là du lịch biển đảo với dải bờ biển dài, hệ thống tài nguyên du lịch biển liên hoàn, nối liền Vịnh Hạ Long với Vịnh Bái Tử Long, từ Hạ Long, Vân Đồn, Cô Tô đến Móng Cái... Bà Nguyễn Huyền Anh, Phó Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, cho biết: Lượng khách du lịch đến với Vịnh Hạ Long ngày càng tăng cao. Năm 2017, Vịnh đã đón gần 4 triệu lượt khách, chiếm khoảng 40% tổng lượt khách đến Quảng Ninh; trong đó có 2,7 triệu lượt khách quốc tế, chiếm khoảng 63% tổng lượt khách quốc tế đến Quảng Ninh. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2018, lượng khách du lịch đến tham quan Vịnh Hạ Long đã đạt khoảng 2,1 triệu lượt, trong đó có 1,45 triệu lượt khách quốc tế. Những con số này thêm khẳng định Vịnh Hạ Long luôn luôn là tâm điểm, là động lực phát triển các hoạt động du lịch của tỉnh. Với quan điểm phát triển du lịch đi đôi với bảo tồn và phát huy bền vững các nguồn tài nguyên du lịch, Vịnh Hạ Long trở thành một trong những điểm du lịch đẳng cấp và bền vững.

Du khách nước ngoài tham quan mô hình nông nghiệp tại phường Hưng Đạo, TX Đông Triều.

Ngoài Vịnh Hạ Long, các khu du lịch ở Vân Đồn, Cô Tô, Móng Cái... cũng đang hút khách nhờ không gian thoáng rộng, hoang sơ, môi trường trong sạch rất thích hợp với du lịch nghỉ dưỡng, tắm biển. Ngoài ra, hệ thống các tuyến đảo trên biển của Quảng Ninh còn được thiên nhiên ưu đãi những cánh rừng nguyên sinh, hệ sinh thái phong phú có thể phát triển các loại hình du lịch khám phá, mạo hiểm, ẩm thực, v.v..

Cùng với du lịch biển đảo, du lịch văn hoá tâm linh cũng là một trong những thế mạnh của Quảng Ninh. Trong số hơn 614 di tích lịch sử văn hoá, 4 di tích quốc gia đặc biệt, 54 di tích quốc gia, nhiều di tích cấp tỉnh, một số khu di tích trở thành điểm đến thu hút đông đảo du khách, như: Yên Tử, Bạch Đằng, đền Cửa Ông, khu di tích lịch sử văn hóa nhà Trần tại Đông Triều.

Phát huy những lợi thế nói trên, những năm qua, Quảng Ninh đã triển khai "Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030". Trong đó, đặc biệt quan tâm đến các nội dung và 56 giải pháp, dự án thành phần để thúc đẩy phát triển du lịch; đa dạng hoá các nguồn lực, đồng thời tập trung nguồn lực xây dựng các khu vực động lực phát triển du lịch như: Khu kinh tế Vân Đồn, TP Hạ Long, TP Móng Cái... Một số sản phẩm du lịch như: Chèo thuyền nan, chèo đò ở Vịnh Hạ Long; chèo thuyền nan trước đình Cốc (TX Quảng Yên); mô hình du lịch làng quê Yên Đức và khu chợ quê, những ngôi nhà đặc trưng vùng đồng bằng trung du Bắc Bộ, làng chài, khu trò chơi dân gian tại Quảng Ninh Gate (TX Đông Triều) được khách nước ngoài yêu tích. Quảng Ninh cũng đã nhận được sự hỗ trợ của JICA (Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản) trong dự án phát triển xanh tại Vịnh Hạ Long cũng như thí điểm thực hiện thúc đẩy du lịch sinh thái tại xã Quan Lạn (huyện Vân Đồn).

Nhiều đại biểu tham gia "Diễn đàn phát triển kinh tế - du lịch xanh theo hướng bền vững" vừa diễn ra cuối tháng 6/2018 tại TP Hạ Long đã đóng góp những ý kiến quý giá cho hướng đi của du lịch Quảng Ninh.

Đồng thời, các ngành, địa phương trong tỉnh cũng đề xuất những ý tưởng mang tính đột phá, giải pháp quản lý; chủ động ban hành các kế hoạch, chương trình tổ chức thực hiện các quy hoạch, thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước đến với các dự án phát triển du lịch. Nhờ đó, nhiều quy hoạch điển hình đã trở thành những điểm sáng trong bản đồ du lịch, như: Quy hoạch vùng đệm Yên Tử; quy hoạch phát triển du lịch ở huyện Cô Tô, TP Móng Cái, TP Cẩm Phả; quy hoạch bảo tồn và phát huy các khu di tích trọng điểm, v.v..

Nhờ cách làm mới mang tính đồng bộ, giải pháp hiệu quả, du lịch Quảng Ninh đang tăng dần vị thế. Đó là lực đẩy tốt giúp Quảng Ninh trở thành một trung tâm du lịch quốc tế, một trọng điểm du lịch hàng đầu quốc gia. Theo báo cáo của Sở Du lịch, 6 tháng đầu năm 2018, tổng số khách du lịch đến Quảng Ninh ước đạt 7,5 triệu lượt, tăng 26% so với cùng kỳ năm 2017. Trong đó, khách quốc tế đạt 2,46 triệu lượt, tăng 14% so với cùng kỳ. Tổng doanh thu từ du lịch đạt 12.787 tỷ đồng, tăng 31% so với cùng kỳ.

Lợi thế để phát triển du lịch bền vững thì đã rõ, nhưng Quảng Ninh còn gặp nhiều thách thức. Ông Phạm Ngọc Thủy chỉ ra một số khó khăn, như: Sự gắn kết giữa chính quyền và ngành Du lịch chưa nhiều, hạ tầng còn kém phát triển, người dân làm du lịch theo kinh nghiệm... Vì thế, trong thời gian tới, muốn phát triển du lịch cộng đồng cần đầu tư cơ sở hạ tầng, tập trung thông tin quảng bá tới người dân nhận thức rõ lợi ích của du lịch cộng đồng, quản lý môi trường bền vững; phối hợp chặt chẽ giữa ngành Du lịch và chính quyền địa phương; xây dựng sản phẩm chuyên biệt, đặc sắc, hấp dẫn. Chỉ làm như vậy mới có thể phát triển du lịch bền vững, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Huỳnh Đăng

[links()]

Ý kiến người trong cuộc:
 

Bà Trần Liệt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Dân tộc Nam Ninh (Quảng Tây, Trung Quốc): “Cần có danh hiệu du lịch để nâng cao vị thế địa phương”

Thành phố Nam Ninh (Quảng Tây, Trung Quốc) và TP Hạ Long (Quảng Ninh, Việt Nam) cũng như nhiều tỉnh phía Bắc Việt Nam có khí hậu tương đối tương đồng. Mọi người đều gọi Nam Ninh là “Thành phố xanh”. Nam Ninh đã đạt được các danh hiệu của Trung Quốc cũng như quốc tế như “Thành phố Cảnh quan cao cấp”, “Thành phố sức khỏe”, “Thành phố cây xanh”, “Thành phố du lịch ưu tú”, “Thành phố kiểu mẫu về cải thiện môi trường sống Dubai quốc tế”. TP Hạ Long cũng cần có những danh hiệu này, không chỉ để nâng cao uy tín, vị thế của địa phương mà còn liên tục thúc đẩy sự tăng trưởng về doanh thu du lịch. Các bạn làm sao để Hạ Long thành nơi cần đến, hãy đưa du lịch từ phương thức giải trí trở thành một nhu cầu sống, thành lối sống hằng ngày và du khách ai cũng có nhu cầu tham quan Hạ Long.

Ông Nigita Hajime, đại diện chính quyền tỉnh Nagaki, Chủ tịch Hiệp hội Anpeopio Nhật Bản: “Dạy cho trẻ nhỏ ý thức bảo vệ môi trường”

Quảng Ninh của các bạn muốn phát triển kinh tế một cách bền vững phải bắt đầu từ ý thức của mỗi người. Tôi nói điều đó xuất phát từ chính kinh nghiệm phát triển du lịch của Nhật Bản, đất nước của chúng tôi. Sau khi kết thúc chiến tranh thế giới, do bị tàn phá nặng nề nên Nhật Bản muốn nhanh nhóng phát triển kinh tế. Điều này đã kéo theo hệ lụy là môi trường nước, không khí, đất, vệ sinh thực phẩm tồi tệ. Sau đó chúng tôi đã phải trải qua 65 năm để khắc phục được tình trạng này. Chính phủ Nhật Bản đã nghiêm túc thực hiện các biện pháp đối sách với môi trường và điều đó giúp cho người dân Nhật Bản đã có một ý thức bảo vệ môi trường rất cao từ khi còn rất nhỏ. Trẻ em từ khi còn đi học tiểu học đã được dạy một cách bài bản về bảo vệ môi trường. Các bạn cũng nên như vậy, hãy dạy cho trẻ nhỏ ý thức bảo vệ môi trường ngay khi chúng còn ngồi trên ghế nhà trường. Muốn kéo du khách đến, muốn phát triển bền vững thì những công dân ở địa phương phải thấy được trách nhiệm của mình.

Ông Lê Doãn Hợp, nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Chủ tịch Hội đồng Viện Nghiên cứu Truyền thông Văn hóa dân tộc: "Du lịch xanh mang lại lợi ích lớn cho cộng đồng" 

Ngoài ý nghĩa góp phần bảo tồn tự nhiên, bảo vệ đa dạng sinh học và văn hoá cộng đồng, sự phát triển du lịch xanh đã và đang mang lại những nguồn lợi kinh tế to lớn, tạo cơ hội việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương, nhất là người dân ở vùng sâu, vùng xa, nơi có các khu bảo tồn tự nhiên và cảnh quan hấp dẫn. Trong những năm qua, Quảng Ninh đi đầu trong việc phát triển du lịch xanh, là một điển hình, có thể chưa thành công như mong muốn nhưng tư duy phát triển kinh tế từ "nâu" sang "xanh" là một bước đi đúng đắn. Quảng Ninh đi đầu trong sự hợp tác với JICA hay du lịch xanh bảo tồn sự đa dạng sinh học ở Vịnh Hạ Long. Tuy nhiên, du lịch là một ngành tổ hợp mang tính liên ngành, trụ cột là văn hóa, nền tảng là văn hóa. Vậy Quảng Ninh phát triển kinh tế du lịch thì cần xác định mũi nhọn ở đâu và khi đã xác định được thì cần cơ chế chính sách, giải pháp, chiến lược, rõ ràng.
 

Tiến sỹ Phạm Hồng Long, Trưởng Khoa Du lịch, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội: "Cần sự chung tay thúc đẩy phát triển kinh tế du lịch xanh"

Với Quảng Ninh, một vùng đất giàu tài nguyên, được coi là “Việt Nam thu nhỏ” đã và đang phát triển mạnh mẽ du lịch theo hướng bền vững. Có thể thấy điển hình ở một số sản phẩm du lịch sinh thái, cộng đồng ở Bình Liêu, Yên Đức (Đông Triều), Quảng Yên... Quảng Ninh cũng hút được nhiều nhà đầu tư lớn của Việt Nam và thế giới. Đây là tín hiệu tốt nhưng cũng đặt ra nhiều áp lực hơn với du lịch. Vì thế, trong giai đoạn mới này cần lưu ý một số bài học của các tỉnh, các nước phát triển du lịch nóng, đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ chủ trương phát triển du lịch trách nhiệm, quán triệt giữa các bên: Chính quyền, người dân, đặc biệt là doanh nghiệp phải ưu tiên phát triển du lịch xanh, du lịch có trách nhiệm.

Chuyên gia Singo Sato, Dự án Thúc đẩy tăng trưởng xanh tại khu vực Vịnh Hạ Long do JICA tài trợ: “Nguồn tài nguyên phong phú là “nguyên liệu” để hình thành nên các sản phẩm du lịch hấp dẫn, bền vững”

Dự án của JICA phối hợp với các cơ quan nước sở tại nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh tại vùng Vịnh Hạ Long và các địa phương lân cận thông qua các chính sách bền vững về môi trường, du lịch. Quảng Ninh có nguồn tài nguyên du lịch rất phong phú. Tôi cho rằng đây là “nguyên liệu” hình thành nên các sản phẩm du lịch hấp dẫn để phát triển bền vững. Du khách đều mong muốn có những tiếp cận, trải nghiệm chân thực các sản phẩm du lịch từ các nguồn tài nguyên này kết hợp với các yếu tố bản địa. Vì thế trong dự án, chúng tôi mong muốn hỗ trợ người dân bản địa sử dụng, phát huy nguồn lực, các giá trị văn hóa nguyên gốc, giá trị lịch sử... để hình thành sản phẩm du lịch. Điều này vừa giải quyết được vấn đề bảo tồn, vừa phát huy sống động được các giá trị bền vững. Đó là thành quả mong muốn và cũng là điều dự án hướng tới.

Phạm Học - Tạ Quân (Thực hiện)