Một lần đi thả khỉ về rừng

Tôi đã nhiều lần đi cùng lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ các đối tượng buôn bán, vận chuyển trái phép động vật hoang dã. Nhìn những con thú bị nhồi thức ăn, nhốt kín trong các thùng, hộp, giấu ở các vách ngăn, hầm hàng trên phương tiện, ai cũng thấy xót xa, phẫn nộ. Còn hôm nay, đi thả 70 con khỉ đuôi dài về đảo Ba Mùn (Vân Đồn), tâm trạng mọi người khác hẳn. Nhìn những con khỉ phóng ra khỏi lồng, thoả thích leo trèo, truyền từ cành cây này sang cành cây khác, ai nấy đều quên hết sự mệt mỏi qua một quãng đường dài để đưa được những chú khỉ này về lại với tự nhiên.

Vận chuyển khỉ lên đảo Ba Mùn.

Trước chuyến đi, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Phạm Văn Phát điện thoại thông báo ngày, giờ cụ thể kèm theo lời cảnh báo: “Đi biển vất vả lắm, nhà báo có say sóng không, cẩn thận nhé”. 5 giờ 45 phút tôi đã có mặt ở trụ sở Chi cục Kiểm lâm. Vừa yên vị trên xe, anh Ngô Bá Oanh, Giám đốc Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã và kỹ thuật bảo vệ rừng Sóc Sơn (Hà Nội) cho biết: Chuyến đi này có 70 con khỉ đuôi dài, là động vật hoang dã thuộc nhóm IIB do Kiểm lâm tỉnh Phú Yên thu giữ từ các đối tượng vận chuyển, buôn bán trái phép năm 2010. Sau hơn 2 năm được nuôi dưỡng tại Trung tâm, đã đảm bảo sức khoẻ, đủ sức sinh sống tại môi trường tự nhiên, nên đơn vị phối hợp với tỉnh Quảng Ninh tổ chức thả ra đảo Ba Mùn. Anh Phát cho biết thêm: “Do được chăm sóc tốt nên số khỉ này hồi phục nhanh, con nào trông cũng nhanh nhẹn, khoẻ mạnh. Hy vọng được trở lại môi trường tự nhiên ở đảo Ba Mùn sẽ giúp số khỉ này trưởng thành, phát triển nhanh, góp phần bảo tồn và ngày càng tăng thêm sự đa dạng nguồn sinh học đảo Ba Mùn, Vườn quốc gia Bái Tử Long (VQGBTL) của Quảng Ninh”.

Sau gần một giờ đi biển, chúng tôi cập đảo Ba Mùn. Do ảnh hưởng của cơn bão số 7, trời oi bức, ngột ngạt, trông ai cũng mệt mỏi. Giám đốc Ban Quản lý VQGBTL Nguyễn Thanh Phương cùng Phó Giám đốc Nguyễn Thành Nguyên hồ hởi tiếp đón đoàn, nhưng không quên liên tục nhắc các kiểm lâm viên tập trung, cẩn thận khi vận chuyển 4 lồng khỉ từ xe ô tô xuống tàu, rồi từ tàu lên bờ. Những con khỉ thấy đông người, cứ ngơ ngác ngó nghiêng, nhảy nhót rối rít, có con bạo dạn đưa tay ra ngoài lồng như để “làm quen” với con người. Khi được khênh qua các đoạn dốc dựng ngược để lên rừng, chúng thi nhau thò tay bứt lá cây hai bên đường để ăn. Tôi đến gần một lồng sắt, đưa quả chuối vào sát lồng, không ngần ngại, một chú khỉ con thò tay chộp nhanh quả chuối và bóc ăn ngon lành…

Gần 20 người thay nhau khênh 4 lồng khỉ từ bến đảo Ba Mùn lên rừng, vượt qua một quãng đường khá dài, đường vừa dốc, vừa trơn trượt vì đêm trước trời mưa; ai nấy mồ hôi vã ra như tắm. Song nghĩ đến niềm vui chỉ một chút nữa thôi, những con khỉ này sẽ được phóng thích về với tự nhiên, mọi người như quên hết mỏi mệt, động viên nhau cố gắng, vận chuyển cẩn thận. Tranh thủ hỏi chuyện Phó Giám đốc Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã (BQL VQGBTL) Khúc Thành Liêm, được biết, công tác cứu hộ và thả về rừng các loài thú hoang dã đã được đơn vị thực hiện từ năm 2007. Đến nay, nhiều loài thú hoang dã như rùa, trăn, rắn, khỉ… đã được các tổ chức, cá nhân mang đến thả lại rừng. Nhưng đây là lần đầu Trung tâm tiếp nhận và thả một số lượng khá nhiều khỉ đuôi dài về rừng thế này. Xác định rõ mục đích của công việc, nên đội ngũ CBNV Trung tâm luôn nỗ lực làm tất cả những gì có thể, để các loài động vật được cứu hộ thả về môi trường tự nhiên khoẻ mạnh, phát triển nhanh, góp phần tích cực vào công tác bảo tồn đa dạng sinh học trong VQGBTL...

Chợt nghe thấy mọi người hô nhau đứng cách xa các lồng sắt ra để mở nắp lồng phóng thích khỉ về rừng. Vừa kịp nâng máy ảnh, nắp lồng đã bật mở, bọn khỉ như đã biết trước vọt ra rất nhanh, rồi thoăn thoắt leo trèo lên cây. Một vài con khỉ đứng lại nhìn ngó “ngôi nhà” cũ, đưa mắt lơ láo nhìn mọi người như muốn chào tạm biệt lần cuối, rồi mới vội đuổi theo chúng bạn, cùng biến mất dạng vào khu rừng ở trên đảo. Mải chụp ảnh chân tôi vướng vào rễ cây rừng, ngã ngửa ra sau. Vừa lúc một chú khỉ phi qua người tôi, bám đung đưa trên một cành cây có vẻ khoái chí. Đồng hồ lúc này đã gần 11 giờ. Mọi người đều thở phào nhẹ nhõm. 

Thả khỉ về rừng.

VQGBTL gồm 3 nhóm đảo là Ba Mùn, Trà Ngọ và Sậu. Trong đó Ba Mùn là lớn nhất, có diện tích 1.800ha, từng được gọi là đảo thú vì có rất nhiều thú rừng, nhiều nhất là lợn rừng, nhưng hiện lợn rừng gần như không còn do sự săn bắn của con người. Chỉ đến khi Vườn được thành lập (năm 2001) thì công tác bảo tồn mới được đẩy mạnh. Đầu năm 2011, Trung tâm đã bắt quả tang hai đối tượng chui vào rừng bẫy trộm cầy hương, còn từ đó đến nay cơ bản chấm dứt tình trạng vào Vườn bẫy thú.

Công việc tuần tra canh đảo của kiểm lâm viên diễn ra đều đặn hàng ngày với khá nhiều nguy hiểm, bởi chỉ một chút lơ đãng là có thể mất mạng vì rắn độc cắn. Phó Giám đốc VQGBTL Nguyễn Thành Nguyên kể: “Trước đây, khi anh em chưa nuôi chó, rắn thường xuyên bò vào phòng làm việc. Có lần đang ngủ nghe thấy tiếng phì phì dưới gầm giường, ngó xuống thấy một con rắn hổ mang dài đến 1,5m đang rướn cổ phùng mang doạ người. Có hôm đi tuần trong rừng, ngẩng lên thấy một con rắn loại cực độc ngay gần đỉnh đầu, hú vía. Từ đó anh em phải nuôi chó để trông nhà, canh rắn và cả tuần rừng cùng kiểm lâm...”.

Theo Phó Giám đốc Trung tâm Khúc Thành Liêm: Công tác cứu hộ và thả lại rừng các loại động vật hoang dã đã được Vườn thực hiện từ năm 2007, nhất là từ năm 2011 khi Trung tâm được xây dựng tại đảo Ba Mùn. Đơn vị hiện có 5 CBNV, cơ bản còn trẻ, được đào tạo bài bản, có trình độ chuyên môn và yêu nghề. Nói về khó khăn ở đây thì nhiều lắm. Bên cạnh làm việc ở đảo xa, đi lại cách trở, tốn kém, thì cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ, kinh phí hoạt động còn hạn hẹp. Hệ thống nhà ở cho CBNV, chuồng trại nuôi nhốt động vật đã xuống cấp hoặc thiết kế không còn phù hợp, nên hoạt động mới ở quy mô nhỏ, chưa đáp ứng được yêu cầu cấp bách của cứu hộ động vật hoang dã trên địa bàn tỉnh hiện nay. Động vật hoang dã ngày một ít đi. Chúng đang phải đấu tranh một cách tuyệt vọng với sự ô nhiễm, thu hẹp của môi trường sống và những kẻ chuyên săn bắt. Từ đầu năm đến nay, Trung tâm đã 4 lần cứu hộ rùa biển thành công và hiện đang chăm sóc cho 1 con mèo rừng, 2 con gấu ngựa, 10 con khỉ, 5 con rùa nước ngọt và 10 con chim trĩ để thả về môi trường tự nhiên.

Nếu không có những can thiệp kịp thời này, danh sách những loài động vật hoang dã quý hiếm bị tuyệt chủng sẽ dài thêm. Thời gian qua, Trung tâm Sóc Sơn  và Trung tâm Ba Mùn đã cứu được hàng ngàn con động vật hoang dã quý hiếm do lực lượng chức năng thu giữ từ những đối tượng săn bắt, vận chuyển, buôn bán trái phép chuyển về. Chuyến đi thả khỉ về đảo Ba Mùn đã giúp tôi hiểu thêm về việc làm ý nghĩa này, góp phần bảo toàn kho báu vô giá tự nhiên.

Tuấn Hương