Nâng cao năng lực quan trắc môi trường tự động

Sau gần 5 năm triển khai, mạng lưới quan trắc môi trường tự động của Quảng Ninh đã đóng góp tích cực cho công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực môi trường. Tuy nhiên, hệ thống này vẫn chưa phản ảnh được đầy đủ, chính xác hiện trạng môi trường của tỉnh. Để phục vụ kịp thời cho việc đánh giá, xử lý môi trường, công khai thông tin tới người dân, Sở TN&MT đang đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án Nâng cao năng lực quan trắc môi trường tự động.

Nhà máy Nhiệt điện Đông Triều theo dõi quy trình vận hành hệ thống tự động truyền số liệu quan trắc môi trường. Ảnh: Mạnh Trường

Tháng 12/2015, tỉnh Quảng Ninh đã đầu tư xây dựng, đưa vào sử dụng 26 trạm quan trắc môi trường tự động. Thông qua hoạt động truyền dữ liệu từ các doanh nghiệp thuộc phạm vi dự án đã tạo tiền đề cho các cơ sở phát thải lớn (đơn vị sản xuất than, xi măng, nhiệt điện) đầu tư, lắp đặt thêm 113 trạm quan trắc tự động.

Tính đến tháng 8/2019, toàn tỉnh có 139 trạm quan trắc tự động (gồm các trạm quan trắc nước thải, quan trắc khí thải, quan trắc môi trường không khí xung quanh, quan trắc nước mặt, quan trắc nước biển ven bờ) và trở thành địa phương có số lượng trạm quan trắc môi trường tự động nhiều nhất cả nước. Đến nay các trạm quan trắc đều cơ bản hoạt động ổn định, hiệu quả.

Hằng năm, kết quả các thông số từ các trạm quan trắc môi trường tự động đều được truyền trực tiếp từ các trạm cơ sở về trung tâm điều hành (Trung tâm Quan trắc TN&MT, Sở TN&MT). Tại trung tâm điều hành, khi phát hiện các số liệu chuẩn bị vượt ngưỡng (vạch vàng) hoặc vượt ngưỡng (vạch đỏ), cán bộ trực sẽ thông tin trực tiếp đến doanh nghiệp để có hướng xử lý kịp thời. Trong trường hợp doanh nghiệp chưa khắc phục kịp thời, hoặc tái diễn, Sở TN&MT sẽ mời doanh nghiệp lên lập biên bản, xử lý vi phạm theo đúng quy định.

Năm 2019, Sở TN&MT đã có văn bản nhắc nhở các đơn vị về số liệu quan trắc khí thải tự động vượt giới hạn cho phép như: Xi măng Cẩm Phả, Xi măng Thăng Long, Xi măng Hạ Long, Nhiệt điện Mông Dương, Nhiệt điện Uông Bí, Nhiệt điện Quảng Ninh, Than Hà Lầm...

Đáng chú ý là các thông tin môi trường sau khi truyền về trung tâm điều hành sẽ được chuyển đến nhiều kênh giám sát khác nhau như: Điện thoại cầm tay của các đồng chí lãnh đạo tỉnh, địa phương để tiện truy cập và chỉ đạo, điều hành; Bộ TN&MT; màn hình hiển thị thông tin môi trường được lắp đặt tại khu vực đường bao biển cột 5-cột 8, phường Hồng Hà, TP Hạ Long (đối diện cổng Trường THCS&THPT Lê Thánh Tông) để nhân dân theo dõi và giám sát; cổng thông tin điện tử của Sở TN&MT; Trung tâm Phục vụ Hành chính công của tỉnh và 9 địa phương trong tỉnh;...

Màn hình hiển thị thông tin môi trường được lắp đặt tại khu vực đường bao biển cột 5-cột 8, phường Hồng Hà, TP Hạ Long. Ảnh chụp ngày 28/3.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động của hệ thống quan trắc tự động vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế như: Một số đơn vị đã lắp đặt nhưng chậm đưa vào vận hành, hoặc lắp đặt nhưng chưa đầy đủ các thông số môi trường (Công ty CP Phát triển KCN Việt Hưng); 8/11 trạm của Tổng Công ty Đông Bắc chưa đi vào hoạt động chính thức; dữ liệu quan trắc truyền về Sở TN&MT chưa có thông số trạng thái thiết bị, gây khó khăn trong quá trình quản lý, đánh giá nguyên nhân số liệu vượt chuẩn cho phép của các doanh nghiệp; nhiều trạm thường xuyên trong tình trạng sự cố kéo dài hoặc thường xuyên vượt giới hạn cho phép trong một khoảng thời gian nhất định hoặc xảy ra tình trạng truyền dữ liệu bị gián đoạn.

Để đáp ứng yêu cầu theo dõi diễn biến chất lượng môi trường một cách đồng bộ, thống nhất, phản ánh đầy đủ hiện trạng chất lượng môi trường một cách chính xác nhất, giai đoạn 2018-2020, tỉnh đã quyết định đầu tư trên 91 tỷ đồng cho dự án Nâng cao năng lực quan trắc môi trường tự động. Đây cũng là một hợp phần quan trọng trong đề án triển khai mô hình thành phố thông minh của tỉnh.

Dự án có những hạng mục nổi bật như: Đầu tư các thiết bị công nghệ thông tin để nâng cao năng lực của Trung tâm Quan trắc TN&MT; phần mềm quản lý dữ liệu quan trắc tự động cài đặt tại Trung Tâm tích hợp dữ liệu tỉnh; bổ sung 6 trạm quan trắc môi trường tại Hải Hà, Quảng Yên, Đông Triều, Cẩm Phả và Hạ Long; 10 màn hình hiển thị thông tin tại các trung tâm hành chính công; xe kiểm định và hiệu chuẩn các thiết bị đo, phân tích nước.

Đến thời điểm hiện tại, Sở TN&MT đã hoàn thành lắp đặt, vận hành và đưa vào sử dụng các thiết bị công nghệ thông tin, phần mềm quản lý dữ liệu, 5 trạm quan trắc môi trường không khí tự động, hoàn thành thủ tục đăng kiểm phương tiện xe kiểm định. Đang thực hiện đào tạo kiểm định viên. Dự kiến đầu quý III/2020, sẽ hoàn thành toàn bộ dự án, qua đó đáp ứng kịp thời, đầy đủ, chính xác những yêu cầu bức thiết của xã hội về kiểm soát, theo dõi, cảnh báo diễn biến chất lượng môi trường.

Bên cạnh việc tập trung hoàn thiện dự án, ngày 24/3, Sở TN&MT cũng đã quyết định thành lập đoàn công tác chuyên trách để đôn đốc, hướng dẫn và kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm đối với các trạm quan trắc môi trường tự động. Để tăng tính hiệu quả, trong năm 2020, Đoàn công tác sẽ kiểm tra các trạm theo hình thức đột xuất, không thông báo trước.

Hoàng Nga

[links()]