Nâng cao tính tự chủ của đơn vị sự nghiệp công

Thời gian qua, các đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn Quảng Ninh đã có những chuyển biến tích cực về thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính, tăng cường tính chủ động trong công tác quản lý tài chính. Đây là một trong những nội dung giám sát của Đoàn ĐBQH tỉnh đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật về đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng, hiệu quả, hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập giai đoạn 2018-2023 vừa qua.

Để nâng cao hiệu quả, hiệu lực hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, thời gian qua tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trong đó có những giải pháp mang tính đột phá để tập trung chuyển mạnh các đơn vị sự nghiệp công lập sang tự chủ.

Đến thời điểm này, có thể khẳng định việc sắp xếp, tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp bằng những cách làm tương đối bài bản, chặt chẽ, cơ bản không phát sinh khiếu kiện. Có được kết quả đó, trong quá trình triển khai thực hiện, tỉnh đã xây dựng cơ chế, chính sách đối xử bình đẳng giữa các đơn vị sự nghiệp công lập và ngoài công lập trong việc cung cấp các dịch vụ công. Các đơn vị sự nghiệp ngoài công lập được tham gia đấu thầu cung cấp dịch vụ công của Nhà nước. Đối với các dịch vụ công không sử dụng NSNN, đơn vị được xác định giá dịch vụ theo cơ chế thị trường, được quyết định các khoản thu, mức thu đảm bảo các chi phí hợp lý, có tích lũy theo quy định của pháp luật.

Cùng với đó, tỉnh cũng có cơ chế phù hợp để huy động mọi nguồn lực xã hội đầu tư cho lĩnh vực dịch vụ sự nghiệp công, nhất là cho y tế và giáo dục. Đồng thời, chuyển đổi cơ chế hỗ trợ cho các đơn vị sự nghiệp công lập sang hỗ trợ trực tiếp cho các đối tượng được thụ hưởng dịch vụ công. 

Đối với các đơn vị sự nghiệp thuộc lĩnh vực giáo dục, hiện có 5 đơn vị trực thuộc Tỉnh uỷ, UBND tỉnh được giao tự chủ, trong đó có 2 đơn vị tự chủ đảm bảo chi thường xuyên, 39 đơn vị sự nghiệp giáo dục thuộc các sở, ngành được giao tự chủ tài chính, trong đó có 30 đơn vị tự đảm bảo một phần chi thường xuyên. Việc giao quyền tự chủ tài chính cho các đơn vị theo tỷ lệ tự chủ được đảm bảo bằng nguồn thu học phí đã giảm được một số người làm việc hưởng lương từ NSNN, đơn vị có nguồn thu đã sử dụng để chi trả tiền lương và các nhiệm vụ chi khác cho số người hưởng lương từ nguồn thu sự nghiệp. Đối với lĩnh vực y tế có 7/29 đơn vị tự chủ nhóm 2, 18/29 đơn vị tự chủ nhóm 3, còn lại 4 đơn vị nhóm 4. Riêng lĩnh vực khoa học công nghệ có 2 đơn vị sự nghiệp đều đã tự chủ 100% chi thường xuyên.

Giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đã tạo điều kiện cho các đơn vị sự nghiệp công lập chủ động triển khai nguồn tài chính hiệu quả, giải quyết được mục tiêu giảm số lượng người hưởng lương từ ngân sách theo chỉ đạo của Trung ương (bình quân mỗi năm giảm 10%). Một số đơn vị phát triển bền vững, điển hình như: Bệnh viện Đa khoa tỉnh (Sở Y tế), Viện Quy hoạch và thiết kế xây dựng (Sở Xây dựng), Trung tâm Quan trắc TN&MT (Sở TN&MT)...

Giai đoạn 2017-2023 các đơn vị sự nghiệp công lập đã tiết kiệm chi được 3.527 tỷ đồng, tạo nguồn chi thu nhập tăng thêm bình quân 2 triệu đồng/người/tháng, trong đó một số đơn vị cho thu nhập tăng thêm 16 triệu đồng/người/tháng.

Tuy nhiên, hiện nay nhiều dịch vụ công sử dụng NSNN của tỉnh chưa xây dựng được giá dịch vụ, đặc biệt lĩnh vực giáo dục có nhiều đơn vị sự nghiệp công lập và nhiều người lao động nên không có cơ sở để thực hiện đặt hàng cung cấp dịch vụ sử dụng NSNN dẫn đến nguồn thu xác định tỷ lệ tự chủ của đơn vị còn hạn chế, tính tự chủ chưa cao. Bên cạnh đó, mặc dù tỉnh đã ban hành danh mục sự nghiệp công sử dụng NSNN trên địa bàn tỉnh nhưng đến thời điểm hiện tại một số lĩnh vực chưa được các bộ, ngành ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật để làm cơ sở xây dựng giá dịch vụ công (thực tế mới có 8/194 dịch vụ công đã có giá, đơn giá dịch vụ). Trong quá trình thưc hiện cổ phần hoá các đơn vị còn gặp những vướng mắc, khó khăn khi xử lý tài chính để xác định những giá trị đơn vị cổ phần hoá như: nợ lương, nợ bảo hiểm đối với người lao động...

Việc đổi mới hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh bước đầu đã đạt được những kết quả khả quan, giúp giảm số lượng đầu mối, tinh gọn bộ máy, tiết kiệm ngân sách và tăng hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, đây mới chỉ là những kết quả bước đầu, việc đổi mới này là một quá trình, đòi hỏi sự cố gắng, nỗ lực của tất cả các cấp, các ngành và sự chủ động, tích cực từ chính các đơn vị.