Ngân hàng 'bơm' gần 200.000 tỷ đồng, vì sao doanh nghiệp vẫn khó vay?

Ngân hàng "bơm" gần 200.000 tỷ đồng ra nền kinh tế những tháng đầu năm nhưng doanh nghiệp vẫn kêu khó tiếp cận vốn. Theo chuyên gia, để nguồn vốn ngân hàng đến với doanh nghiệp cần sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách điều hành, chiến lược của ngân hàng và sự chủ động từ chính doanh nghiệp.

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, tính đến 12/3, tín dụng tăng 1,24% so với đầu năm (cùng kỳ tháng 2/2024 giảm 0,74%). Ước tính theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, quy mô tín dụng toàn hệ thống ngân hàng đến ngày 12/3 đạt 15,81 triệu tỷ đồng, tăng gần 194.000 tỷ đồng so với cuối năm 2024 và tăng xấp xỉ 164.000 tỷ đồng kể từ sau Tết Nguyên đán.

Trước đó, Ngân hàng Nhà nước đã giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng năm nay cho các tổ chức tín dụng với mức tăng trưởng mục tiêu là 16%, nhằm đáp ứng nhu cầu vốn của người dân, doanh nghiệp và thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.

Theo một lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, trong 2 tháng đầu năm, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành 10 văn bản chỉ đạo các tổ chức tín dụng triển khai các giải pháp tăng trưởng tín dụng, đồng thời đơn giản hóa thủ tục và áp dụng công nghệ chuyển đổi số vào quy trình cấp tín dụng. Các tổ chức tín dụng cũng được yêu cầu thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước trong việc ổn định lãi suất và giảm lãi suất cho vay.

Nhờ các giải pháp đồng bộ này, tăng trưởng tín dụng đầu năm đã có những dấu hiệu khởi sắc so với cùng kỳ năm 2024, mặc dù thường có sự giảm sút trong những tháng đầu năm do yếu tố mùa vụ và dịp Tết Nguyên đán.

Theo vị này, nhiều doanh nghiệp khó tiếp cận vốn vay bởi doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện của ngân hàng. "Các ngân hàng không thể tăng trưởng tín dụng bằng mọi giá. Theo đó, doanh nghiệp phải đáp ứng điều kiện để đảm bảo chất lượng tín dụng, tránh nợ xấu gia tăng", vị này cho hay.

Trao đổi với PV Tiền Phong, chuyên gia kinh tế Nguyễn Quang Huy phân tích, trong thời gian gần đây, các số liệu thống kê cho thấy tăng trưởng tín dụng tại Việt Nam đạt mức khá ấn tượng. Ngân hàng Nhà nước liên tục báo cáo rằng dòng vốn tín dụng đã được bơm vào nền kinh tế với tốc độ nhanh, nhằm hỗ trợ phục hồi kinh tế sau đại dịch và thúc đẩy sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, nghịch lý là nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn liên tục phản ánh rằng việc tiếp cận vốn ngân hàng gặp rất nhiều khó khăn.

Theo ông Huy, tín dụng có tăng nhưng phân bổ không đồng đều. Một trong những lý do chính là dòng tín dụng không được phân bổ đồng đều giữa các ngành và các loại hình doanh nghiệp. Thực tế cho thấy, phần lớn vốn tín dụng thường chảy vào các doanh nghiệp lớn, các tập đoàn có uy tín hoặc các dự án bất động sản, trong khi các doanh nghiệp nhỏ và vừa - vốn chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế - lại ít được tiếp cận. Các ngân hàng thường ưu tiên cho vay những khách hàng có tài sản thế chấp giá trị cao và hồ sơ tín dụng tốt, khiến các doanh nghiệp nhỏ, thiếu tài sản đảm bảo, rơi vào thế bất lợi.

Ông Huy cho biết thêm, mặc dù lãi suất đã được điều chỉnh giảm trong một số thời điểm, các điều kiện vay vốn của ngân hàng vẫn rất ngặt nghèo. Doanh nghiệp cần phải chứng minh được khả năng tài chính vững mạnh, có kế hoạch kinh doanh rõ ràng và lợi nhuận ổn định. Tuy nhiên, sau giai đoạn khó khăn do đại dịch và biến động kinh tế toàn cầu, nhiều doanh nghiệp không thể đáp ứng được những tiêu chuẩn này. Điều này dẫn đến việc dù tín dụng tăng trưởng, nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng đủ điều kiện để "chạm tay" vào nguồn vốn.

"Sau hàng loạt vụ việc liên quan đến nợ xấu trong những năm gần đây, các ngân hàng thương mại trở nên thận trọng hơn trong việc cho vay. Họ siết chặt quy trình thẩm định và quản lý rủi ro, thậm chí từ chối cho vay nếu cảm thấy doanh nghiệp tiềm ẩn nguy cơ không trả được nợ. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến các doanh nghiệp mới thành lập hoặc đang trong giai đoạn phục hồi, dù nhu cầu vốn của họ rất cấp thiết", ông Huy nói.

Vị chuyên gia cho rằng, để giải quyết bài toán vốn cho doanh nghiệp cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các bên. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước có thể xem xét đưa ra các chính sách ưu đãi cụ thể hơn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, chẳng hạn như bảo lãnh tín dụng hoặc giảm điều kiện vay vốn. Các ngân hàng thương mại cũng cần linh hoạt hơn trong việc đánh giá hồ sơ vay, thay vì chỉ dựa vào tài sản thế chấp. Về phía doanh nghiệp, việc nâng cao năng lực quản trị, minh bạch tài chính và xây dựng kế hoạch kinh doanh khả thi sẽ giúp tăng cơ hội tiếp cận vốn.

"Tăng trưởng tín dụng cao là tín hiệu tích cực cho nền kinh tế, nhưng để dòng vốn thực sự đến tay doanh nghiệp một cách hiệu quả cần có sự cải thiện cả về chính sách lẫn cách vận hành thực tế. Nếu không, tiếng than "khó vay vốn" từ doanh nghiệp sẽ vẫn là vấn đề nhức nhối trong thời gian tới", ông Huy nói.