Ngành công nghiệp phim hoạt hình đứng trước tương lai bất định?

Dù “Inside Out 2” vừa ra mắt thành công là phim hoạt hình có doanh thu cao nhất trong lịch sử, nhưng sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo và làn sóng sa thải nhân viên vẫn đang phủ bóng đen lên ngành này.

“Inside Out 2” là bộ phim hoạt hình có doanh thu cao nhất lịch sử. Thậm chí, với hơn 1,63 tỷ USD doanh thu phòng vé, nó cũng là bộ phim có doanh thu cao thứ 10 trong lịch sử điện ảnh.

Thành công của "Inside Out 2” là quá lớn, nhưng không làm lu mờ đi những thành công khác của phim hoạt hình: “Despicable Me 4” thu về 850 triệu USD và là bộ phim được xem nhiều thứ ba trong năm, với những chú “minion” - một trong những hình tượng điện ảnh biểu tượng của thế kỷ 21. Cả hai bộ phim đều thành công trong một mùa hè thân thiện với gia đình. Mặc dù vậy tương lai của ngành phim hoạt hình vẫn gây ra những lo lắng.

Mối lo ngại về AI

Cho đến nay, tâm lý chung vẫn là sự hưng phấn. Đó là cảm giác mô tả đúng nhất sự thành công của phim hoạt hình trong một mùa hè mà “Kung Fu Panda 4” và “The Garfield Movie” cũng đạt thành tích tốt tại phòng vé. Nhưng bất ổn đang lờ mờ ở phía chân trời. Tháng 11 năm ngoái, Jeffrey Katzenberg - người đồng sáng lập DreamWorks, từng là chủ tịch của Disney vào những năm 1990 - đã cảnh báo trí tuệ nhân tạo sẽ loại bỏ 90% công việc nghệ thuật trong ngành hoạt hình trong vòng ba năm.

“Ngày xưa khi tôi làm phim hoạt hình, phải mất 500 nghệ sĩ trong 5 năm để làm nên một bộ phim hoạt hình đẳng cấp thế giới. Tôi nghĩ, [thời đại mới] sẽ không mất đến 10% số đó", ông Katzenberg nói.

Hoạt hình là động lực cho những bộ phim nguyên gốc mới trong một ngành công nghiệp bị thống trị bởi các phần tiếp theo và loạt phim. Theo dữ liệu phát trực tuyến của Nielsen, 7 trong số những bộ phim được xem nhiều nhất năm 2023 là phim hoạt hình: Moana thống trị vị trí tối cao (với phần tiếp theo ra mắt vào tháng 11 năm nay), tiếp theo là Enchantment, Super Mario Bros và Elementary. Trẻ em và các gia đình đổ xô đi xem phim hoạt hình trong rạp chiếu, sau đó xem đi xem lại. Đó là chưa kể liệu các bom tấn đình đám như “Avatar”, “Planet of the Apes” và “Mufasa: The Lion King” sắp ra mắt — được làm gần như hoàn toàn bằng máy tính — cũng có thể được coi là phim hoạt hình.

Ngành công nghiệp hoạt hình - đã phát triển về sự đa dạng, phong cách, công nghệ và địa lý kể từ những năm 1990 - tuy nhiên vẫn đang trong tình trạng khó khăn. Không phải vì thiếu sáng tạo hay vì nỗi ám ảnh phải ra các loạt phim, mà là do công nghệ đang làm biến đổi môi trường làm việc quá nhanh. Sau nhiều thất bại bất ngờ, hãng phim Pixar đã sa thải 14% nhân viên vào tháng 5 (trước khi "Inside Out 2" ra mắt thành công).

Ông Katzenberg cho biết tại hội nghị ở Singapore: “Tôi không biết liệu có ngành nào sẽ bị ảnh hưởng nhiều hơn bất kỳ khía cạnh nào của hoạt động sáng tạo giải trí truyền thông”.

Sự thay đổi là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, một số người không tin rằng nó sẽ diễn ra nhanh chóng và quyết liệt như vị giám đốc điều hành danh tiếng này ám chỉ.

Ann Le Cam, cựu Phó chủ tịch hoạt hình Disney, phát biểu hồi tháng 5: “Ngành công nghiệp này đang hoàn toàn hỗn loạn: đầu tiên là các nền tảng, bây giờ là trí tuệ nhân tạo và ở giữa là các cuộc đình công”.

“Đây là thời điểm hỗn loạn, nhưng tôi lạc quan và có lẽ chúng ta có thể đạt được một ngành công nghiệp dân chủ hơn, thúc đẩy nội dung mới từ những tiếng nói mà cho đến nay vẫn bị loại bỏ”, bà Le Cam nói thêm.

Khi bà còn ở Disney, hãng phim đã cho ra mắt những bộ phim ăn khách như Frozen, Wreck-It Ralph, Zootopia và Moana. “Trí tuệ nhân tạo đang gây tranh cãi vì nó không được quản lý. Chúng ta cần luật để bảo vệ tài sản trí tuệ và nghệ sĩ”, Ann Le Cam, hiện là giáo sư Harvard, nói.

Biến đổi sau đại dịch

AI không phải là thách thức duy nhất mà ngành hoạt hình phải đối mặt. Ngành này đã chứng kiến ​​sự dịch chuyển đáng kể kể từ năm 2020 do sự gia tăng của hình thức làm việc từ xa. Sự thay đổi này đã khiến Skydance Animation - hiện do người sáng lập Pixar John Lasseter điều hành - mở trụ sở chính ở Madrid.

Lucía Peralta, người tạo hiệu ứng đặc biệt, đang làm việc tại Skydance Animation Madrid. “Tôi không tin vào ngày tận thế. Bạn chỉ cần bước vào xưởng phim của chúng tôi để thấy rằng mọi người vẫn đang được thuê”, cô nói về việc công ty đang thực hiện bộ phim mới của Brad Bird, đạo diễn của “The Incredibles”. Vào năm 2025, công ty có kế hoạch sáp nhập với Paramount, hãng phim hàng đầu Hollywood. Vào tháng 11 năm nay, bộ phim Spellbound của hãng - có sự tham gia lồng tiếng của Nicole Kidman và Javier Bardem - sẽ được phát hành trên Netflix.

Nữ diễn viên Tây Ban Nha Mercedes Delgado chỉ ra rằng làm việc từ xa “có mặt tích cực của nó: bạn tiết kiệm chi phí và nhiều người đã làm việc từ Tây Ban Nha cho Mỹ mà không gặp vấn đề gì”. Tuy nhiên, cô thừa nhận nó cũng có nhược điểm: “Bạn mất liên lạc, cấp dưới không học hỏi và công việc ngày càng bị cô lập và ít giao tiếp hơn”.

AI cũng mang lại cơ hội

Nhưng Delgado tin rằng những dự báo ảm đạm cho ngành hoạt hình là do không hiểu được công việc của một họa sĩ hoạt hình bao gồm những gì. “Họ buộc chúng tôi phải thay đổi những thứ rất cụ thể và mang tính nghệ thuật trong cùng một ngày, hai hoặc ba lần. Điều đó là không thể với AI nếu không có sự trợ giúp của con người. Yêu cầu máy loại bỏ chỉ một sợi lông mi khỏi mắt của nhân vật, một cái cây nhỏ hoặc ánh sáng ở hậu cảnh bên phải. Nó luôn thất bại khi nói đến chi tiết, đó là những gì khách hàng nhìn vào, những gì họ yêu cầu hàng ngày.”

Bill Plympton, người hai lần được đề cử Oscar và là người tiên phong sản xuất độc lập, đã chứng kiến ​​sự thay đổi của ngành. “Tôi đã làm phim hoạt hình tại nhà từ những năm 1980 và hồi đó nó thật độc đáo. Không ai làm phim hoạt hình độc lập vì bạn cần rất nhiều tiền để gia nhập một hãng phim. Còn bây giờ ai cũng có thể làm được việc đó với máy tính. Bạn thậm chí không cần phải đến Hollywood, bạn có thể ở Bắc Cực”, ông nói một cách lạc quan trong chuyến thăm xưởng phim hoạt hình Animayo.

Plympton có lời khuyên rõ ràng dành cho các họa sĩ hoạt hình trẻ: khi ra trường, họ nên đăng ký vào một studio để kiếm tiền, liên hệ và trải nghiệm, sau đó dùng số tiền tiết kiệm đó để làm những gì mình thích. Ông tin tưởng rằng sự sáng tạo sẽ luôn ở đó. Và có lẽ sự sáng tạo đó sẽ dẫn đến một “Inside Out” mới.