Ngành thép trước áp lực tăng thuế nhập khẩu vào Mỹ

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, việc Chính phủ của Tổng thống Donald Trump áp dụng mức thuế 25% đối với tất cả mặt hàng nhôm và thép nhập khẩu từ ngày 12/3 vừa qua đã đánh dấu một bước ngoặt trong chính sách thương mại của Mỹ.

Việc tăng thuế nêu trên bất ngờ giáng đòn nặng nề xuống nhiều quốc gia xuất khẩu nhôm thép, trong đó có Việt Nam. Từ những nhà máy thép của Hòa Phát đến dây chuyền tôn mạ của Hoa Sen, Nam Kim giờ đây đều đứng trước ngã rẽ đầy cam go.

Nhiều ý kiến cho rằng, thị phần xuất khẩu nhôm thép vào Hoa Kỳ không quá lớn và thép Việt Nam đã “sống chung với lũ” ở mức thuế 25% từ năm 2018 cho nên cú sốc lần này có thể không quá ảnh hưởng các doanh nghiệp. Nhưng, tác động sẽ nhìn thấy rõ hơn ở một số doanh nghiệp xuất khẩu ngành nhôm, do trước đây họ mới chỉ phải chịu mức thuế 10%.

Trên thực tế, “cơn sóng” tăng thuế có thể chưa dừng lại và các doanh nghiệp không nên xem nhẹ vấn đề này. Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trong năm 2024, Việt Nam xuất khẩu khoảng 12,62 triệu tấn thép, tăng 13,47% so với năm 2023 với giá trị xuất khẩu đạt 9,08 tỷ USD; tăng 8,78%, trong đó, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba, chiếm 13% thị phần, đứng sau ASEAN (26%) và EU (23%).

Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trong năm 2024, Việt Nam xuất khẩu khoảng 12,62 triệu tấn thép, tăng 13,47% so với năm 2023 với giá trị xuất khẩu đạt 9,08 tỷ USD; tăng 8,78%, trong đó, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba, chiếm 13% thị phần, đứng sau ASEAN (26%) và EU (23%).

Dù chỉ chiếm 13% tổng kim ngạch xuất khẩu thép, nhưng thị trường Mỹ lại mang một ý nghĩa chiến lược đối với các doanh nghiệp sản xuất tôn, thép Việt Nam. Bởi nhu cầu thép tại Mỹ phụ thuộc từ 12% đến 15% vào nguồn nhập khẩu, tương đương khoảng 20-25 triệu tấn/năm, tạo ra một thị trường tiềm năng mà Việt Nam có thể khai thác nếu biết cách vượt qua rào cản thương mại.

Tuy nhiên, với mức thuế mới, biên lợi nhuận vốn đã mỏng của các doanh nghiệp Việt Nam chắc chắn sẽ bị siết chặt hơn, thậm chí có nguy cơ lỗ nếu không điều chỉnh kịp thời chiến lược kinh doanh. Giá của cả mặt hàng nhôm và thép Việt Nam khi đến tay các nhà nhập khẩu Mỹ sẽ cao hơn đáng kể so với hàng trong nước đang được ưu đãi bảo hộ hoặc từ các quốc gia khác vốn đã có ưu thế về logistics, cũng như giá rẻ hơn do tối ưu công nghệ sản xuất, khiến sản phẩm của Việt Nam khó cạnh tranh.

Chưa dừng lại đó, một “hiệu ứng domino” do bí đầu ra trên thị trường toàn cầu sẽ khiến các quốc gia xuất khẩu thép lớn như Canada, Mexico, Brazil hay Hàn Quốc buộc phải tìm kiếm thị trường thay thế để tiêu thụ sản lượng dư thừa. Điều này càng đẩy ngành thép Việt Nam vào thế bất lợi nếu các doanh nghiệp không nhanh chóng tìm phương án cạnh tranh hiệu quả. Bên cạnh đó, với vị trí sát Trung Quốc (quốc gia sản xuất thép lớn nhất thế giới), Việt Nam rất dễ trở thành điểm đến cho thép giá rẻ. Hệ quả khi đó sẽ khiến giá thép trong nước lao dốc, doanh nghiệp bị bóp nghẹt và nguy cơ bị các nước kiện bán phá giá.

Do đó, để ứng phó hiệu quả trước những biến động do chính sách thuế quan từ Mỹ, các doanh nghiệp sản xuất tôn, thép Việt Nam cần kịp thời tìm hiểu và nắm bắt thông tin về diễn biến thị trường, từ đó đưa ra các chiến lược kinh doanh phù hợp. Doanh nghiệp cần tiếp tục đầu tư đổi mới, nâng cao công nghệ và chất lượng sản phẩm, tối ưu chi phí nhằm giảm tới mức thấp nhất tác động tiêu cực từ thuế suất.

Đặc biệt, phải tuyệt đối không để xảy ra vấn đề “đội lốt xuất xứ” - nội dung mà Hoa Kỳ luôn kiểm tra rất kỹ với hàng hóa nhập khẩu. Đồng thời, Nhà nước nên có chính sách hỗ trợ tích cực nhằm tăng năng lực cạnh tranh cho ngành thép, giúp doanh nghiệp chuyển hướng xuất khẩu, xây dựng các kênh tiêu thụ mới hiệu quả hơn; thúc đẩy các hiệp định thương mại tự do để giảm áp lực từ các biện pháp phòng vệ thương mại từ nước khác; hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm đối tác thương mại chiến lược có thể giúp ngành thép Việt Nam phát triển bền vững.