Nghệ nhân Dân gian Phạm Thị Kiều

Ở nơi địa đầu Tổ quốc, nhắc đến Nghệ nhân Dân gian Phạm Thị Kiều, nhiều người không chỉ nể phục bởi giọng hát của bà mà còn quý trọng cái tâm của một người nặng lòng bảo tồn di sản hát nhà tơ hát múa cửa đình độc đáo của Quảng Ninh.

Nghệ nhân Dân gian Phạm Thị Kiều.

Bà Phạm Thị Kiều sinh năm 1956 hiện ở thôn 1, xã Quảng Nghĩa, thành phố Móng Cái. Bà Kiều kể: Từ năm 1989, tôi được tiếp xúc với các cụ nghệ nhân ở thôn Nam, xã Vạn Ninh lên đình Phú Hải (đình Bầu) để hát nhà tơ, hát cửa đình. Tôi rất yêu thích loại hình này nên đã theo các cụ để học. Dần dần tôi thuộc nhiều bài hát điệu múa.

Đến năm 2008, Nghệ nhân Dân gian Lê Thị Lộc ở thôn Nam, xã Vạn Ninh tiếp tục lên đình Bầu để truyền dạy hát nhà tơ hát cửa đình cho tôi. Tôi ngày càng nhận ra bộ môn này chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc ca ngợi truyền thống quê hương, vinh danh công đức của các vị tiên công xây dựng bảo vệ miền đất biên cương của Tổ quốc.

Từ chỗ hâm mộ các nghệ nhân, yêu thích lời ca mà tôi đã ra sức tự học, tự sưu tầm các bài hát và đã nắm vững được nhiều kỹ thuật cơ bản.

Đến nay bà Kiều đã sưu tầm được 134 bài hát nhà tơ, hát múa cửa đình tiêu biểu của vùng đất Móng Cái. Không dừng lại ở đó, từ những bài hát sưu tầm được, bà Kiều còn truyền dạy lại cho nhiều chị em phụ nữ trong thôn. Học trò của bà Kiều đã lên đến 30 người.

Bà Kiều đã truyền cả ngọn lửa đam mê dân ca cho các chị em phụ nữ. Bà vận động nhiều chị em trong thôn, trong xã tập hợp lại và đã thành lập được một câu lạc bộ chuyên đi biểu diễn hát nhà tơ hát múa cửa đình vào năm 2014.

Trong thời gian qua, Câu lạc bộ Hát nhà tơ, hát - múa cửa đình xã Quảng Nghĩa mà bà Kiều sáng lập đã quy tụ nhiều thành viên, không phân biệt tuổi tác, giới tính, thành phần xuất thân chỉ cần có sự say mê văn nghệ dân gian.

Câu lạc bộ hoạt động dưới sự chỉ đạo trực tiếp của UBND xã Quảng Nghĩa và Phòng Văn hóa - Thông tin TP Móng Cái. Kinh phí hoạt động của CLB chủ yếu do thành viên đóng góp và vận động xã hội hóa, cũng như thù lao biểu diễn trong lễ hội đình Bầu hàng năm.

Khi mới thành lập, CLB chỉ có 32 thành viên, đến nay, CLB đã có 45 người. Trong đó, có bà Kiều cùng với ông Phạm Văn Pẩu là 2 người của CLB đã được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Dân gian Việt Nam.

Trong điều kiện khó khăn do kinh phí hạn hẹp, bà Kiều và các thành viên CLB vẫn đang ra sức sưu tầm, khai thác tập luyện và biểu diễn hát nhà tơ, hát múa cửa đình. Bà Kiều chẳng những sưu tầm các bài dân ca được lưu truyền mà còn đặt lời mới cho các làn điệu.

Thông qua sinh hoạt văn nghệ dân gian, CLB của bà đã lồng ghép tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, phong trào xây dựng nông thôn mới đến với bà con nhân dân, tạo khí thế mới trong thi đua lao động sản xuất, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.

Các tiết mục này được thường xuyên tham gia các phong trào văn hóa văn nghệ, các hội thi, hội diễn, liên hoan văn nghệ của xã, của thành phố và của tỉnh.

Nghệ nhân Phạm Thị Kiều và các thành viên câu lạc bộ còn thường xuyên đi hát giao lưu tại các lễ hội, các đình làng, các chương trình văn nghệ trên địa bàn xã Quảng Nghĩa, TP Móng Cái và một số nơi thuộc huyện Hải Hà.

Câu lạc bộ của bà đã góp phần tích cực đưa thôn 1 trở thành thôn văn hóa, gia đình bà đạt danh hiệu gia đình văn hóa. Cá nhân bà được tặng nhiều giấy khen bằng khen, kỷ niệm chương vì sự nghiệp bảo tồn văn hóa dân gian.

Huỳnh Đăng

[links()]