Nghiên cứu đề xuất trồng tre sinh khối để thay thế rừng bị hỏng sau bão

Bão số 3 đổ bộ vào tỉnh khiến gần 1/3 diện tích rừng ở Quảng Ninh trở nên tan hoang, tàn dư còn lại là những cây rừng gãy ngang thân, bật gốc, đổ gập; bão đã khiến nhiều người trồng rừng rơi vào cảnh khó khăn, ảnh hưởng sinh kế lâu dài. Trong bối cảnh này, tỉnh đang cấp bách tái thiết lại nền kinh tế, cơ cấu lại cây trồng, khuyến khích người dân trồng các loại cây có giá trị kinh tế cao.

Đến hết tháng 8/2024, trên địa bàn tỉnh có trên 434.000ha rừng và đất lâm nghiệp, chiếm đến 70% tổng diện tích đất tự nhiên. Hệ thống rừng tại Quảng Ninh được đánh giá là đa dạng, phong phú, không chỉ là vành đai bảo vệ biên giới, phòng chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu mà còn tạo kế sinh nhai cho người dân có thu nhập ổn định, nhất là khu vực vùng cao.

Tuy nhiên, đầu tháng 9/2024, bão số 3 có sức tàn phá lớn, với cường độ rất mạnh đổ bộ vào tỉnh đã khiến gần 120.000ha rừng bị hư hỏng, tổng giá trị thiệt hại theo thống kê gần 6.000 tỷ đồng, trong đó chủ yếu ở rừng sản xuất. Thiệt hại này đang tác động trực tiếp đến đời sống, sinh hoạt của hàng chục nghìn người dân vùng cao khi đời sống, kinh tế phụ thuộc vào rừng. Trong đó, không ít hộ gia đình mới thoát nghèo từ rừng thì nay nguy cơ tái nghèo khi không còn rừng.

Trong bối cảnh toàn tỉnh tập trung tối đa các nguồn lực để phục hồi kinh tế sau bão. Thể theo nguyện vọng của người dân làm lâm nghiệp và các địa phương có diện tích rừng lớn, mong muốn tỉnh có định hướng chuyển đổi cây trồng giá trị kinh tế cao, trồng rừng thay thế trên diện tích bị hư hỏng để phát huy hiệu quả đất đai, làm giầu trên chính mảnh đất quê hương mình… Quảng Ninh đã đẩy mạnh nghiên cứu, tham vấn các chuyên gia, kêu gọi các nhà đầu tư chiến lược với kinh nghiệm trồng rừng hiệu quả về tỉnh cùng chung tay tái thiết, hồi sinh những cánh rừng.

Trong đó, chuyển đổi cơ cấu cây trồng được xác định là một trong những giải pháp quan trọng thời điểm này nhằm thực hiện cơ cấu lại ngành lâm nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững, tạo điều kiện cho người dân tận dụng tối đa lợi thế về đất đai, khí hậu để phát triển kinh tế, góp phần đa dạng hóa sản xuất, thích ứng với biến đổi khí hậu. Trước thực tế này, việc tìm ra những loại cây trồng thích hợp để chuyển đổi vừa có giá trị kinh tế cao, vừa hạn chế thấp nhất những rủi ro do thiên tai là rất cần thiết.

Theo một số chuyên gia, trong bối cảnh rừng của Quảng Ninh bị thiệt hại sau bão, giai đoạn này rất thuận lợi để người dân phát triển tre sinh khối, loại cây trồng này không chỉ mang lại giá trị cao hơn gấp nhiều lần cây keo người dân đang trồng phổ biến mà còn góp phần cải thiện môi trường sinh thái, hạn chế rủi ro trước biến đổi khí hậu.

Anh Lâm Tấn Tài, Giám đốc Công ty CP Tre sinh thái EcoBambu cho biết: Tính theo chu kỳ ngắn nhất là 20 năm, cây tre liên tục tái sinh, không cần phải trồng lại, 17 năm liên tục đều có sản phẩm khai thác, lợi nhuận mang lại cho người dân đến gần 2 tỷ đồng. Trong khi đó, cũng với thời gian này và diện tích này, cây keo sẽ mất đến 4 lần đầu tư giống, lợi nhuận thu được chỉ khoảng 200 triệu đồng. Đó là chưa kể đến khi trồng tre sinh khối, trong 2 năm đầu người dân có thể xen canh các loại cây màu nhằm lấy ngắn nuôi dài, có thể thu măng để bán thương phẩm. Từ năm thứ 3 trở đi, mỗi năm khoản thu từ măng và tre thương phẩm ít nhất cũng khoảng gần 100 triệu đồng.

Còn theo đại diện từ Công ty YNC Hàn Quốc và GREENLINK Đà Nẵng, ngoài giá trị về kinh tế mang lại, cây tre còn có nhiều ưu điểm trong việc bảo vệ môi trường sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu. Theo đó, tre hấp thụ CO2 gấp 4 lần và giải phóng oxi vào khí quyển nhiều hơn 35% so với các cây gỗ tương đương, giúp cải thiện chất lượng không khí tiểu khí hậu. Với chu kỳ kéo dài lên đến hàng chục năm, hệ thống bộ rễ khỏe, bám chặt vào đất và trải rộng trên diện tích đất lớn, cây tre sẽ giữ được đất, tránh sạt lở khi gặp lũ lụt và tạo thành một hàng rào chắn làm giảm cường độ của gió bão. Khi bị gãy đổ do gió lớn, cây có thể tái sinh trở lại rất nhanh mà không cần trồng mới. Khác với cây keo, sau chu kỳ 5-7 năm khai thác sẽ có 1 khoảng thời gian trở thành đất trống, đồi trọc, đất sẽ dễ bị xói mòn, rửa trôi.

Được biết, hiện 2 công ty này cũng đã đến Quảng Ninh, đề nghị nghiên cứu, đầu tư dự án Nhà máy năng lượng sinh khối có công suất 40MW, tổng mức đầu tư 65 triệu USD, sử dụng nguyên liệu từ tre sinh khối để sản xuất năng lượng tái tạo. Nhà máy sẽ tạo đầu ra cho sản phẩm khi nhân dân Quảng Ninh chuyển đổi cây trồng, trồng tre sinh khối thay thế trên diện tích rừng keo bị hư hỏng.

Sau bão, hàng chục nghìn người dân vùng cao mưu sinh từ nghề trồng rừng thì nay lao đao vì bao nhiêu công sức, tiền bạc đầu tư đều mất trắng. Trong khi, nguồn vốn để tiếp cận với giống cây mới, công tác thu dọn thực bì chuẩn bị cho vụ mới đang rất khó khăn. Để người dân sớm ổn định cuộc sống, tái khởi động sản xuất, việc nghiên cứu, hỗ trợ giống tre sinh khối cho người dân khởi động vụ mới trong giai đoạn hiện nay là rất cần thiết. Không chỉ thời gian thu hoạch được rút ngắn mà hiệu quả sử dụng đất và giá trị thương phẩm cũng cao hơn rất nhiều.