Ngôi đền nơi địa đầu Tổ quốc

Nằm bên bờ sông Ka Long, thuộc phường Ka Long, TP Móng Cái, đền Xã Tắc là di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu của TP Móng Cái và là một trong 15 điểm đến hấp dẫn ở thành phố vùng biên, nơi địa đầu Đông Bắc của Tổ quốc.

Đền Xã Tắc trước kia còn có tên là “Đàn miếu Xã Tắc Đại vương”, được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XIII, đầu thế kỷ XIV dưới thời nhà Trần để thờ thần Xã Tắc - Bản cảnh thành hoàng của châu Móng Cái xưa. Ngoài ra, tại đây còn thờ Long thần thổ địa của bản thôn và các vị tiên công của những dòng họ đã có công đến khai khẩn vùng đất này.

Đền Xã Tắc.

Với giá trị và ý nghĩa lịch sử, văn hóa, tâm linh đặc biệt, trải qua những biến đổi thăng trầm của thời gian, chiến tranh, đền Xã Tắc vẫn thường xuyên được nhân dân tôn tạo, giữ gìn. Để bảo tồn và phát huy giá trị của khu di tích, đền Xã Tắc đã qua nhiều lần trùng tu. Năm 2005, đền Xã Tắc đã được UBND tỉnh Quảng Ninh ra Quyết định xếp hạng là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.

Đền Xã Tắc ngày nay được xây dựng theo hướng Nam, trên một khu đất cao, thoáng mát với diện tích khuôn viên khoảng 20.000m², phía Đông giáp sông Ka Long, ba mặt còn lại giáp với khu vực đất thuê của Công ty liên doanh khách sạn Hồng Vận. Ngôi đền chính có diện tích 308m², được xây dựng theo kiểu chữ “công”. Đền được xây hai tầng, tám mái, chủ yếu bằng gỗ lim với những họa tiết hoa văn chạm trổ truyền thống, tinh xảo, mái lợp ngói vảy rồng, tường xây gạch.

Hiện nay, tại đền còn lưu giữ được nhiều hiện vật có giá trị. Trong đó, tiêu biểu là các bức hoành phi, câu đối và ba tấm bia cổ có niên đại từ năm 1879, trên đó có ghi danh những người đã góp công, góp của để trùng tu, xây dựng lại đền.

Vào những ngày lễ, đền Xã Tắc thu hút rất đông du khách.

Với không gian thoáng đãng, ngôi đền mang đậm bản sắc tín ngưỡng dân gian của người Việt. Vào những ngày lễ, Tết, đền Xã Tắc thường nhộn nhịp người đến dâng hương. Đặc biệt vào dịp đầu xuân, du khách đến với TP Móng Cái không mấy ai quên vào tham quan, vãng cảnh, cầu phúc tại ngôi đền này.

Đặc biệt, năm 2018 này, TP Móng Cái đã quyết định phục dựng lại lễ tế đàn Xã Tắc nhằm bảo tồn, phát huy và tôn vinh những giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống của lễ tế đàn Xã Tắc và di tích lịch sử văn hóa đền Xã Tắc. Đây là lễ tế thể hiện ước vọng của những cư dân nông nghiệp về thời tiết mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, đem lại đời sống yên bình, no đủ. Việc tổ chức các nghi lễ nhằm thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta đối với long thần thổ địa của bản thôn và bản cảnh thành hoàng của châu Móng Cái xưa là Xã Tắc Đại Vương.

Theo đó, lễ tế đền Xã Tắc năm nay sẽ được tổ chức vào lúc 14h ngày 16/3 đến 22h ngày 17/3/2018. Lễ tế bao gồm: Lễ Cấp thủy (lấy nước); Lễ Mộc dục tại đền Xã Tắc; Lễ Nghinh Thần (Rước thần Xã - thần Tắc du hương); Lễ tế đàn Xã Tắc trong đó có nghi thức Nghênh thần, Tế tại đàn và nghi lễ Tống thần. Bên cạnh phần lễ là các trò chơi dân gian như: Cờ người, chọi chim, chọi gà... Đây là một trong những hoạt động nhằm gìn giữ, phát huy giá trị nhân văn của dân tộc, góp phần để các hình thức diễn xướng dân gian truyền thống được bảo tồn và tôn vinh.

Cẩm Thu