Nguyên nhân khiến số ca tử vong do Covid-19 tại Việt Nam vẫn cao

Ngoài việc nhiều người cao tuổi, mắc bệnh nền chưa tiêm vaccine, sự xuất hiện của biến chủng Delta cũng là một trong những nguyên nhân chính khiến số F0 tử vong vẫn cao.

Mới đây, Ban Chỉ đạo Quốc gia (BCĐ) đã có báo cáo về kết quả 2 năm triển khai công tác phòng, chống dịch Covid-19 tại Việt Nam. Theo đó, từ đầu năm 2020 đến nay, Việt Nam đã trải qua 4 đợt bùng phát dịch với quy mô, địa bàn và mức độ lây lan có xu hướng phức tạp hơn.

Tính đến ngày 16/1, cả nước đã ghi nhận 2.023.546 ca mắc Covid-19, 1.727.290 người khỏi bệnh và 35.480 trường hợp tử vong.

Nguyên nhân

BCĐ nhận định so với thời kỳ tháng 8, 9/2021, ở thời điểm hiện tại, số ca tử vong đã giảm song vẫn ở mức cao (khoảng trên 200 ca/ngày). Các trường hợp tử vong chủ yếu là người già, có bệnh nền, trong đó, phần lớn chưa tiêm đủ vaccine.

Nguyên nhân thứ 2 là số ca mắc Covid-19 trong giai đoạn vừa qua tăng rất nhanh do biến chủng Delta có tốc độ lây lan nhanh, đột ngột, dẫn đến tăng lượng người diễn biến nặng, tử vong và gây quá tải hệ thống y tế ở một số địa phương.

Hạn chế và khó khăn

Trong làn sóng dịch Covid-19, hệ thống y tế Việt Nam, nhất là tại tuyến cơ sở, đã bộc lộ sự bất cập trong năng lực tiếp nhận, điều trị khi số ca diễn biến nặng tăng cao.

Một số địa phương chưa chủ động trong thực hiện phương châm "4 tại chỗ", hạn chế về nhân lực, trang thiết bị, vật tư, thuốc. Một số địa phương phía Nam gặp khó khăn về nhân lực điều trị bệnh nhân diễn biến nặng.

Cụ thể, do dựa nhiều vào lực lượng hỗ trợ của Trung ương, các địa phương đã gặp nhiều khó khăn, lúng túng khi nhóm này rút về.

Qua 2 năm chống dịch, nhiều cán bộ, nhân viên y tế cũng đã rất mệt mỏi do phải liên tục làm việc trong môi trường áp lực cao, thời gian dài, đối diện trực tiếp với nguy cơ lây nhiễm cao.

Trong thời gian qua, ngành y tế Việt Nam cũng đã ghi nhận hàng nghìn trường hợp xin nghỉ việc, thôi việc, dẫn đến gia tăng nguy cơ thiếu nhân lực.

Nhân lực y tế dự phòng cũng đang thiếu hụt cả về số lượng và chất lượng. Cụ thể, sau khi sáp nhập, mỗi trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) tuyến tỉnh chỉ có khoảng 161 cán bộ nhưng chưa ổn định, sắp xếp không phù hợp nên nhiều vị trí chuyên môn còn thiếu lao động, đặc biệt là bác sĩ.

Cả nước đang thiếu khoảng 23.866 nhân lực y tế dự phòng. Trong đó, bác sĩ thiếu 8.075 người, cử nhân y tế công cộng thiếu 3.993 người. Ngược lại, nhu cầu nhân lực lại tăng thêm tới 22,4% tại tuyến tỉnh.

Hệ thống y tế cơ sở và y tế dự phòng cũng bộc lộ nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu khi dịch xảy ra. CDC của nhiều tỉnh, thành phố không có đủ điều kiện làm việc, nhiều trang thiết bị đã có niên hạn trên 8-10 năm, quá cũ và không thể đáp ứng tình hình dịch.

Khoảng 53,5% CDC tuyến tỉnh báo cáo có đủ điều kiện làm việc. Khoảng 41,7-50% CDC có đủ diện tích làm việc cho khu phòng khám, khoa xét nghiệm và những khu vực khác. Chỉ 75% các phòng xét nghiệm sinh hóa, huyết học đạt an toàn sinh học cấp độ 2.

Bên cạnh đó, cơ sở vật chất của nhiều cơ sở khám, chữa bệnh cũng chưa đáp ứng được yêu cầu tiếp nhận, điều trị Covid-19 diễn biến nặng, nguy kịch.

Nhiều địa phương chưa triển khai sát với hướng dẫn phân loại nguy cơ người nhiễm SARS-CoV-2, dẫn đến trường hợp có nguy cơ cao, rất cao vẫn phải điều trị tại nhà.

Bản thân việc quản lý F0 tại nhà cũng chưa tốt. Một số trường hợp F0 tự phát hiện nhưng không báo cơ sở y tế. Nhiều người thậm chí báo nhưng vẫn không được can thiệp kịp thời.

Thực tế cũng cho thấy nhiều bệnh nhân Covid-19 diễn biến nặng đến các cơ sở tầng 3 ở giai đoạn muộn do tự điều trị tại nhà hoặc chuyển tuyến chậm. Việc điều phối chuyển viện, tầng chưa hợp lý. Một số tỉnh, thành phố vẫn chưa quản lý tại nhà các F0 không có triệu chứng, diễn biến nhẹ, từ đó gây quá tải hệ thống bệnh viện.

Người dân cũng còn gặp khó khăn khi tiếp cận với các dịch vụ y tế khi dịch Covid-19 bùng phát trên diện rộng. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tăng nguy cơ tử vong khi nhiễm SARS-CoV-2.

Hạn chế cuối cùng là việc sử dụng thuốc tại nhà vẫn chưa theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Nhiều F0 dùng thuốc chống đông, kháng viêm quá sớm. Một số địa phương cũng chưa đầu tư tăng cường cho năng lực hồi sức tích cực.