Những câu thơ thấm đẫm mồ hôi (Đọc tập thơ "Giọt mồi hôi Uông Bí" (Nxb Hội Nhà văn, 2015) của Nguyễn Can)

Cả tập thơ với 67 bài, bài nào cũng mang văn phong rất riêng, rất sát với cuộc sống, rất đằm và cũng thật lãng mạn. Với cách viết tôn trọng lối thơ truyền thống, tác giả thấu hiểu từng giọt mồ hôi của người Uông Bí “Từng hòn than ướt đẫm mồ hôi/ …Áo người thợ xanh rồi bạc trắng/ Ống khói vươn cao dầm mưa nắng/ Choãi chân, cuộn bắp đỡ mặt trời” (Giọt mồ hôi Uông bí); thấu hiểu cả những cơ cực phía sau những thành quả người Uông Bí làm nên:

“Choòng thợ mỏ
Gõ vào tầng nham thạch.
Gọi than ra,
Nhễ nhại mồ hôi.
Và đôi khi cả máu nữa em ơi!”
(Phía sau hòn than)

Điều khiến tôi thấy say mê là những câu chữ hồn nhiên, có hình ảnh, màu sắc: “Chẳng thể nào níu kéo mùa thu/ Dẫu tiếc lắm những giọt vàng của nắng” (Chiều thu). Hay như: “Chiều hong ngọn gió cuối trời/ Đầu sông con sóng góp lời tri ân” (Duyên nợ). Và hình ảnh thấp thoáng bóng dáng mẹ già giữa làng quê cũ:

“Tre mắc võng tiếng ầu ơ của mẹ
Xào xạc gió chiều quét nắng cuối sân”
(Làng cũ)

Những cảm xúc với nghề nghiệp, đồng đội, bè bạn cũng rất chân tình, đằm thắm:

“Tiếng máy chạy đều đều.
Cây rừng say ngây ngất.
Tiếng gió reo, suối reo,
Là lời ca địa chất”
(Bài ca địa chất)

Về chủ đề tình yêu, trong thơ anh cũng có nhiều chỗ duyên dáng:

“Em đi.
Sạt lở bờ kỷ niệm.
Hoang vắng triền sông.
Lạnh bãi bồi
Anh mài nỗi nhớ,
Mòn lối cũ.
Mòn cả hoàng hôn .
Tím cuối trời”
(Sạt lở)

Giọng thơ của tác giả có lúc hóm hỉnh, nhẹ nhàng khi viết về những thói hư tật xấu, những ngang trái trong cuộc sống, lúc thì trầm hẳn xuống khi phải chia tay với người thân và lại có khi thật đằm thắm nhớ về quê hương, cha mẹ v.v.. Viết về một thời cuộc sống khó khăn, tác giả có những câu thơ thật thấm thía: “Những mái tranh đìu hiu lụp xụp/ Kệ xuân về, kệ nắng, kệ hoa/ Đường vắng tiếng cười đàn con trẻ/ Tết vào… ngơ ngẩn lại đi ra!” (Tết nghèo).

Vào những năm 80 của thế kỷ hai mươi, Nguyễn Can đã làm thơ. Thơ anh rất đa dạng về đề tài, phong phú về hình ảnh, ý tứ. Những trải nghiệm cuộc sống được tác giả đưa vào thơ tự nhiên nhưng thấm đẫm trăn trở, đầy ắp hy vọng tương lai. Đặc biệt, những bài thơ anh viết cho thiếu nhi hồn nhiên, chân thực:

“Bố em bảo thế
Chắc là đúng rồi” .
…“Mẹ em bảo thế
Chắc là đúng rồi.”
…“Cô giáo bảo thế
Chắc là đúng rồi.”
…“Người lớn nói thế
Chắc là đúng thôi…!”
(Chắc là đúng rồi)

Xin được chúc mừng tác giả Nguyễn Can đã có một tập thơ với độ chín của ý tứ, trong sáng về ngôn từ. Tất nhiên, trong thơ anh cũng còn một vài điều chưa thể vừa ý bạn đọc, nhưng theo tôi, anh đã cô đúc câu chữ từ cảm xúc chân thành để góp cho “Vườn thơ Uông Bí” một đoá hoa có hương sắc của mình.

Trần Ngọc Ước (CTV)