Những nước châu Á thử nghiệm tuần làm việc 4 ngày

Nhật Bản, quốc gia nổi tiếng từ lâu với văn hóa làm việc khắc nghiệt, hiện đi đầu trong xu hướng mới tại châu Á. Một số công ty lớn ở nước này đã bắt kịp xu hướng khi công bố kế hoạch cắt giảm số ngày làm việc trong tuần.

Hồi tháng 4, tập đoàn Hitachi thông báo áp dụng thử nghiệm 4 ngày làm việc/tuần cho khoảng 15.000 nhân viên, dự kiến kết thúc vào tháng 3 năm sau. Cùng tháng, nhà phát triển trò chơi Game Freak, nổi tiếng với tựa game Pokemon, cũng cho biết đã thử nghiệm chương trình cắt giảm ngày làm việc với một số nhân viên. Các công ty tên tuổi khác như Panasonic Holdings và NEC cũng xem xét các biện pháp này.

Nhiều quốc gia khác khắp châu Á đang dần áp dụng chính sách tương tự.

Tại Indonesia, công ty cho vay ngang hàng Alami đã giới thiệu chính sách tuần làm việc 4 ngày từ năm 2021, trong nỗ lực cải thiện sức khỏe tinh thần và năng suất lao động cho nhân viên.

Năm 2019, công ty giáo dục Eduwill trở thành đơn vị đầu tiên tại Hàn Quốc áp dụng chính sách tuần làm việc 4 ngày.

Sáng kiến của Eduwill đã thúc đẩy bà Sim Sang-jung thuộc đảng Công lý, người từng là ứng viên trong cuộc bầu cử tổng thống Hàn Quốc hồi tháng 3, coi kế hoạch làm việc 4 ngày/tuần là một trong những chính sách tranh cử quan trọng.

Tại Ấn Độ, theo các quy định lao động sẽ được áp dụng trong năm nay, người lao động có thể được chọn làm việc 4 ngày/tuần, dù tổng thời gian làm việc khoảng 48 giờ/tuần sẽ không đổi.

Xu hướng này xuất hiện trong bối cảnh đại dịch Covid-19 khiến nhiều công ty lẫn nhân viên suy nghĩ lại về cách thức làm việc. Các cuộc khảo sát ở nhiều nước châu Á cho thấy tuần làm việc ngắn hơn là một trong những chính sách được người lao động mong muốn nhất.

Persol Holdings, "gã khổng lồ" ngành nhân sự Nhật Bản, gần đây đã khảo sát khoảng 1.000 nhân viên về những chính sách mà họ mong muốn công ty sẽ áp dụng. 23,5% nhân viên, chiếm tỷ lệ lớn nhất, ủng hộ tuần làm việc 3-4 ngày.

Tác động từ đại dịch Covid-19 lên cách làm việc chỉ là một phần của câu chuyện. Nỗ lực rút ngắn ngày làm cũng là một phần trong làn sóng phản ứng của người lao động với thời gian làm việc vốn đã quá dài ở châu Á.

Nhật Bản đã vật lộn với "karoshi" (tình trạng người lao động tử vong do làm việc quá sức) trong nhiều thập kỷ. Trong vòng một năm tính đến tháng 3/2021, quốc gia này ghi nhận hơn 2.800 yêu cầu bồi thường liên quan đến "karoshi", tăng 43% so với thập niên trước, theo số liệu từ chính phủ Nhật Bản.

Năm 2015, câu chuyện một nữ nhân viên 24 tuổi thuộc công ty quảng cáo Dentsu tự tử sau khi phải tăng ca quá nhiều đã làm dấy lên làn sóng phản đối kịch liệt từ dư luận Nhật Bản.

Các quốc gia láng giềng như Trung Quốc và Hàn Quốc cũng nổi tiếng về tình trạng người lao động làm việc quá sức.

Tại Trung Quốc, văn hóa làm việc "996" rất phổ biến, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ. Theo văn hóa này, nhân viên sẽ là việc từ 9h sáng đến 9h tối suốt 6 ngày/tuần. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), người Hàn Quốc làm việc trung bình 1.908 giờ năm 2020, cao nhất ở châu Á và nhiều hơn 221 giờ so với mức trung bình mà OECD đưa ra.

Thời gian làm việc kéo dài gây mệt mỏi cũng khiến nhiều quốc gia châu Á vật lộn với năng suất lao động thấp.

Báo cáo của Tổ chức Năng suất châu Á (APO) năm 2021 cho thấy nhiều quốc gia ở châu Á, ngoại trừ Singapore, thua kém phương Tây về năng suất lao động. Năng suất lao động trung bình của các nước ASEAN thấp hơn 81% so với Mỹ, theo APO.

Một số người cho rằng chỉ các công ty thay đổi chính sách làm việc là không đủ, mà cần nhiều động thái hơn từ phía chính phủ các nước.

Ở phương Tây, doanh nghiệp được yêu cầu quy định khoảng thời gian nghỉ giữa các ca làm, lương làm ngoài giờ cũng được chi trả hào phóng. Trong khi đó, tiền lương tăng ca ở Nhật thường chỉ hơn bình thường 25%, thấp hơn nhiều so với ở Mỹ hoặc Anh.

"Văn hóa làm thêm giờ ở Nhật Bản là một món hời đối với các doanh nghiệp", Yoshie Komuro, giám đốc điều hành của công ty tư vấn Work Life Balance, Tokyo, nhận định.

Tuy nhiên, Bộ Nguồn Nhân lực Trung Quốc đã "dội một gáo nước lạnh" vào đề xuất làm việc 4,5 ngày (36 giờ) mỗi tuần được các đại biểu quốc hội đưa ra năm ngoái.

"Không có cơ sở thực tế nào để rút ngắn thời gian làm việc hơn nữa, điều này sẽ tạo gánh nặng tài chính lên các doanh nghiệp. Người sử dụng lao động sẽ phải trả thêm từ 150% đến 300% mức lương cơ bản cho thời gian làm thêm giờ", Bộ Nguồn Nhân lực Trung Quốc cho biết.

Rút ngắn thời gian làm việc trong tuần cũng kéo theo nhiều thách thức thực tế.

Kyoko Kida, tổng biên tập trang tuyển dụng Doda của Nhật Bản, cho biết một số công ty áp dụng chính sách làm việc 4 ngày/tuần đã nêu ra một loạt vấn đề, như khối lượng công việc dồn về tay một số nhân viên hoặc người quản lý. Việc chấm công và tính lương cũng trở nên phức tạp hơn.

"Nếu áp dụng chính sách làm việc 4 ngày/tuần mà thiếu quá trình chuẩn bị thích hợp sẽ chỉ dẫn đến đến thất bại", ông Kida khẳng định.