Những thách thức trong phòng, chống HIV/AIDS

Năm 2020, số nhiễm HIV mới được phát hiện là 190 người, mặc dù số bệnh nhân nhiễm HIV mới có giảm so với những năm trước, song vẫn còn ở mức cao. Thêm nữa, công tác phòng, chống HIV/AIDS thời gian qua còn một số khó khăn cần tháo gỡ.

Cán bộ, nhân viên chuẩn bị methadone phát cho bệnh nhân uống ngay tại Cơ sở điều trị Methadone TP Hạ Long.

Theo số liệu thống kê của Sở Y tế, dịch HIV/AIDS đang có ở cả 13 địa phương trên địa bàn tỉnh (167/177  xã, phường, thị trấn). Số người nhiễm hiện còn sống và xác định đúng địa chỉ là 5.769 người. Số người đã tử vong do AIDS là 5.644 người.

Hàng năm, UBND tỉnh đều ban hành kế hoạch hoạt động phòng, chống HIV/AIDS. Trên cơ sở đó, các địa phương chủ động xây dựng, triển khai kế hoạch phù hợp với tình hình thực tế của các địa phương. Công tác giám sát dịch được quan tâm. Trong năm 2020, các phòng xét nghiệm trên địa bàn tỉnh đã xét nghiệm sàng lọc 120.289 mẫu; qua đó phát hiện 463 mẫu HIV dương tính.

Trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, các cấp, các ngành, địa phương còn chú trọng đến việc giảm thiểu tác hại của dịch bệnh này thông qua một loạt các hoạt động như: Truyền thông thay đổi hành vi, hướng dẫn sử dụng bơm kim tiêm sạch, sử dụng bao cao su đúng cách; vận động, giới thiệu tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ (khám chữa bệnh, tư vấn xét nghiệm tự nguyện...). Từ đầu năm 2020 đến nay, các ngành, địa phương đã tiến hành 65.000 lượt truyền thông cho 2.331.691 lượt người; nhân viên tiếp cận cộng đồng thuộc các nhóm giáo dục đồng đẳng, các cộng tác viên, các phòng tư vấn, các cơ sở y tế đã tiếp cận và cấp 1.126.330 bơm kim tiêm sạch, 935.271 bao cao su cho các đối tượng có nguy cơ cao lây nhiễm HIV.

Các cơ sở y tế toàn tỉnh đều thực hiện kỹ thuật xét nghiệm sàng lọc HIV. Trong ảnh: Một trong các phòng xét nghiệm của CDC Quảng Ninh

5 cơ sở điều trị methadone trên địa bàn tỉnh cũng duy trì hoạt động tốt, chú trọng công tác phân luồng, giãn cách bệnh nhân, khử khuẩn môi trường... để phòng chống dịch Covid-19. Đến hết năm 2020, có 1.049 bệnh nhân điều trị tại các cơ sở này. Việc điều trị methadone đã góp phần đáng kể làm giảm sự lây truyền HIV, viêm gan B, viêm gan C và một số bệnh xã hội trong nhóm đối tượng nghiện ma túy.

Về phía các cơ sở điều trị HIV/AIDS cũng chú trọng công tác phòng chống dịch Covid-19 bằng cách chuyển bệnh nhân về địa phương điều trị để hạn chế di chuyển, tạo điều kiện cấp thuốc 60 - 90 ngày, giảm tần suất khám/xét nghiệm định kỳ cho bệnh nhân. Năm 2020, toàn tỉnh có 5.008 bệnh nhân nhận thuốc ARV. Việc điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV (PrEP) tiếp tục được triển khai tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh và triển khai mới tại Cẩm Phả, Vân Đồn.

Các cơ sở y tế cũng chú trọng đến công tác vận động phụ nữ mang thai làm xét nghiệm HIV, tăng cường điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Trong năm 2020, có 37.928 lượt phụ nữ mang thai xét nghiệm HIV tự nguyện; qua đó, phát hiện 58 người nhiễm HIV, trong đó có 50 người đã và đang điều trị ARV trước khi mang thai, 6 người điều trị trong khi chuyển dạ đẻ. Số trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV đều được điều trị dự phòng lây nhiễm kịp thời.

Bác sĩ tư vấn cho người nhiễm HIV sử dụng thuốc ARV tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh. Ảnh: Nguyễn Hoa

Mặc dù đạt nhiều kết quả, nhưng công tác phòng chống HIV/AIDS cũng gặp không ít khó khăn: Xu hướng người nghiện sử dụng ma túy dạng tổng hợp Methamphetamin tăng nên lượng bệnh nhân điều trị tại các cơ sở Methadone bị giảm. Số đang điều trị thì gia tăng tình trạng đồng thời sử dụng cả chất nghiện khác trong quá trình điều trị gây khó khăn cho công tác can thiệp giảm hại tại các cơ sở điều trị và cộng đồng.

Mô hình tổ chức tại các đơn vị y tế tuyến huyện, tuyến xã trong thời gian qua có nhiều thay đổi (sáp nhập huyện Hoành Bồ vào TP Hạ Long, sáp nhập các xã tại một số huyện, thị; sáp nhập các đơn vị tuyến huyện, chuyển các trạm y tế về địa phương quản lý), một số cán bộ chuyên trách luân chuyển nên việc triển khai các hoạt động gặp nhiều bất cập. Trong khi đó, số ngư­ời nhiễm HIV khai không đúng tên, không đúng người và không đúng địa chỉ vẫn tồn tại nhiều; một số người bệnh vẫn không hợp tác với các cơ sở y tế để cung cấp đầy đủ thông tin về việc tham gia Bảo hiểm y tế, vì vậy rất khó khăn cho quá trình tổng hợp và đề xuất hỗ trợ thẻ BHYT theo quy định của Chính phủ. Bởi vậy, công tác phòng, chống HIV/AIDS cần tiếp tục được các cấp, các ngành, địa phương quan tâm hơn nữa trong thời gian tới.

Cầm Khuê