Nỗi niềm rau an toàn

Dự án trồng rau sạch của HTX Nông nghiệp Hà Tân (phường Hà Phong, TP Hạ Long) được quy hoạch từ năm 1992 với diện tích canh tác 13ha, diện tích gieo trồng 50ha. Sản lượng rau ăn lá có thể cung cấp 200 tấn/năm. Thế nhưng việc tìm đầu ra cho rau an toàn của HTX hiện nay vẫn còn khá chật vật và khó khăn.

Để hỗ trợ cho người nông dân phát triển nghề trồng rau, tháng 7-2010, thông qua Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản - Jiaca đã triển khai mô hình sản xuất rau an toàn tại HTX Nông nghiệp Hà Tân. Đây là một trong hai HTX trên địa bàn tỉnh được chọn để thực hiện thí điểm mô hình này. Dự án đã hỗ trợ vật tư đầu vào cho người nông dân như giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, xây dựng khu sơ chế. Đồng thời, có tình nguyện viên người Nhật “nằm vùng” để hướng dẫn cho người dân thực hiện theo quy trình kỹ thuật VietGap, như lập biểu mẫu ghi chép nhật ký đồng ruộng và lưu trữ hồ sơ sản phẩm từ khi bắt đầu sản xuất cho tới khi tiêu thụ.

Sau gần 2 năm thực hiện đầy đủ quy trình sản xuất rau an toàn, ngày 29-3 vừa qua, HTX đã được Sở NN&PTNT tỉnh cấp giấy chứng nhận vùng sản xuất rau an toàn. Chất lượng rau của HTX bảo đảm theo tiêu chuẩn. Tuy nhiên, đến thời điểm này vẫn chưa có đơn vị nào đứng ra ký hợp đồng, bao tiêu sản phẩm ổn định cho hội viên. Mỗi ngày HTX có thể cung cấp ra thị trường 2-5 tấn rau an toàn nhưng khi cung cấp ra thị trường rau an toàn cũng lâm vào cảnh “vạ vật”.Nguyên nhân khiến cho rau an toàn của Hà Tân chưa được người tiêu dùng biết đến nhiều là do chưa có dấu hiệu nhận biết cụ thể. Do không sử dụng hoá chất tăng trưởng, rau an toàn có thời gian bảo quản ngắn, tỷ lệ hao hụt cao... Trong khi đó đa số người tiêu dùng thường vẫn chạy theo tâm lý “giá rẻ và bắt mắt’ để mua. Để bảo đảm chất lượng rau an toàn theo tiêu chuẩn, người nông dân sẽ phải bỏ thêm rất nhiều công sức và chi phí cao hơn khoảng 30% so với trồng rau thường, nhưng giá bán rau sạch thành phẩm lại không cao hơn. Như vậy lại giá trị gia tăng chưa có, đơn vị thu mua đầu mối lại không ổn định khi phần lớn là thương lái ở các chợ.

Ông Nguyễn Văn Liên, xã viên của HTX Nông nghiệp Hà Tân cho biết: Người nông dân chúng tôi có thể trồng hầu hết mọi nông sản nhưng khi sản xuất ra lại không thể tiêu thụ được sản phẩm. Chúng tôi không ngại khổ, cũng rất cầu thị trong việc áp dụng những tiến bộ khoa học trong phát triển sản xuất. Nhưng việc tiêu thụ kém và giá thành sản phẩm lại không hề tương xứng với công sức bỏ ra nên nhiều người cũng đã nản chí và không còn mặn mà với dự án, khi bài toán về tính hiệu quả và đầu ra ổn định không có.

Để tìm thị trường tiêu thụ lớn và ổn định, HTX Nông nghiệp Hà Tân cũng rất trăn trở và  tìm hiểu qua rất nhiều kênh phân phối, các doanh nghiệp, đơn vị sản xuất than có bếp ăn tập thể lớn, để tìm cách đưa sản phẩm trực tiếp đến tay người tiêu dùng nhưng chưa thành công. Nguyên nhân là do hầu hết các đơn vị này đều đã có nguồn cung ổn định từ lâu nên không thể chen ngang và việc đòi hỏi giấy chứng nhận ATVSTP cho từng sản phẩm cũng như vận chuyển nông sản đến từng khai trường thì HTX chưa có đủ điều kiện.

Để có thể thâm nhập vào thị trường, tìm kiếm đầu ra thì HTX xác định cần phải ổn định sản xuất, tìm hiểu nhu cầu của thị trường, đánh giá tiềm năng của khách hàng, đầu tư bao bì đóng gói, cơ sở chế biến... Tiến tới đề nghị cơ quan có thẩm quyền công nhận rau đạt tiêu chuẩn VietGap và xây dựng thương hiệu cho rau an toàn của Hà Phong. Thế nhưng, muốn làm tốt được những điều trên vốn vẫn là điều kiện quan trọng nhất. Tiếp cận các kênh vay vốn thì hầu như không được, các ngân hàng đều yêu cầu phải có báo cáo tài chính 5 năm, có dự án sản xuất để thẩm định tính khả thi hoặc có tài sản thế chấp. Trong khi đó, nguồn thu chủ yếu của HTX dựa vào đóng góp của các xã viên, nguồn vốn về tài sản hầu như không có, vốn điều lệ của HTX lại nhỏ.

Những bất cập về sản xuất, bao tiêu, mở rộng đầu tư đã được nhiều đơn vị sản xuất nhận ra nhưng lại chưa tìm ra giải pháp hữu hiệu để khắc phục những hạn chế này nên “cái khó vẫn bó cái khôn” của những HTX vừa và nhỏ như Hà Tân.

Hoàng Nga