NSƯT Từ Diệu Hương - Một đời cống hiến cho nghệ thuật

Trong suốt 36 năm làm nghề, NSƯT Từ Diệu Hương, Giám đốc Đoàn Nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh, luôn nỗ lực, cống hiến không ngừng nghỉ cho sân khấu kịch nói riêng, nghệ thuật nói chung và gặt hái được không ít trái ngọt. Trải qua những năm tháng cống hiến hết mình với nghề, đến nay, niềm mong mỏi lớn nhất của chị vẫn là được tiếp tục truyền ngọn lửa yêu nghề tha thiết đến lớp nghệ sĩ trẻ để không ngừng vun đắp, xây dựng, khẳng định sự phát triển mạnh mẽ của nền nghệ thuật Vùng mỏ giàu truyền thống.

Giữ trọn một tình yêu say mê với nghề

Không sinh ra trong gia đình có truyền thống nghệ thuật như nhiều nghệ sĩ khác, NSƯT Từ Diệu Hương đến với nghệ thuật xuất phát từ tình yêu, niềm đam mê với sân khấu từ thuở thơ bé. Bố mẹ chị vốn là những người yêu thích văn hóa, văn nghệ nên tạo mọi điều kiện để con gái theo đuổi đam mê. Khi vừa tròn 17 tuổi, chị đã trở thành diễn viên của Đoàn Kịch Quảng Ninh. Năm 1996, chị được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Vùng mỏ. Ở tuổi 36, chị được phong tặng danh hiệu NSƯT và không ngừng khẳng định tên tuổi của mình trong làng sân khấu kịch Quảng Ninh nói riêng và của cả nước nói chung.

Gần 40 năm gắn bó với nghề cũng là từng ấy thời gian NSƯT Từ Diệu Hương nuôi dưỡng, thể hiện tình yêu, niềm đam mê mãnh liệt đối với sân khấu kịch nói. Chị được giới chuyên môn đánh giá có lối diễn xuất đa dạng ở các tuyến nhân vật từ chính kịch, bi kịch đến hài kịch. Bên cạnh đó, chị còn rất mát tay trong vai trò chỉ đạo nghệ thuật với các vở “Lính trận”, “Kiếp tằm”, “Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư”… đều đạt thành tích cao.

Trải lòng về những tháng ngày tận hiến với nghề, nghệ sĩ Diệu Hương bộc bạch: “Chặng đường gắn bó với nghệ thuật của tôi cũng trải qua những giai đoạn khó khăn nhất định. Có lúc, tôi đã từng từ bỏ sân khấu để theo đuổi công việc khác. Nhưng cái duyên với nghề, tình yêu nghề sâu đậm đã giúp tôi vượt qua để được trở lại dưới ánh đèn sân khấu. Cũng rất may mắn, khi lần trở lại ấy tôi được lãnh đạo Đoàn tin tưởng giao đóng vai chính trong vở “Oan con lắm bố ơi” và đã đoạt HCV tại Liên hoan Sân khấu kịch nói toàn quốc năm đó”. Đó là động lực giúp tôi thêm tự tin vững bước trên con đường đã chọn.

Với quan niệm, nghệ thuật không nằm ngoài sự vận động chung của đời sống, luôn phải gắn với những biến cố, thăng trầm, sự phát triển của quê hương, đất nước cũng như phản ánh mọi mặt của đời sống xã hội, vì vậy, những vở kịch được Đoàn dàn dựng, biểu diễn cũng đảm bảo đa dạng về nội dung đến hình thức, từ các vở lịch sử đến các vở kịch ngắn tuyên truyền về phòng chống tệ nạn xã hội, phòng, chống dịch Covid-19, Luật Giao thông, bảo vệ môi trường…

NSƯT Từ Diệu Hương chia sẻ: Tâm huyết của người nghệ sĩ trong mỗi vở diễn không chỉ là cách diễn cho hay, hấp dẫn, mang lại sự giải trí cho khán giả mà hơn hết thông điệp gửi gắm qua mỗi vở diễn cần mang tính giáo dục, cảnh báo, hướng dẫn, thức tỉnh người xem về cách ứng xử đúng đắn khi gặp những câu chuyện, tình huống như vậy trong cuộc sống. Cùng với đó, trong những vở kịch tuyên truyền, tôi cũng xác định rõ đối tượng tuyên truyền là ai… để có hình thức, nội dung truyền tải phù hợp, sinh động.

Không đi theo lối mòn, khuôn mẫu, luôn tiên phong đổi mới, dám nghĩ, dám làm cũng chính là bản lĩnh hoạt động nghệ thuật của NSƯT Từ Diệu Hương. Chị và tập thể cán bộ, nghệ sĩ của Đoàn Nghệ thuật Quảng Ninh đã dám thử sức, lần đầu tiên đưa loại hình sử thi lên sân khấu. Chị đã tự mày mò, tìm hiểu, học hỏi, tham khảo ý kiến các chuyên gia, lớp nghệ sĩ gạo cội cách dàn dựng các vở sử thi và đã thực hiện thành công các vở “Ngàn hoa dâng Đảng”, “Bạch Đằng Giang - Bản hùng ca trên sóng”, “Bạch Đằng Giang - Bản hùng ca của dân tộc”, “Ba Chẽ - một con đường hướng tới kỷ nguyên mới”… để lại nhiều dấu ấn. Qua đó, tạo sự kết hợp hài hòa giữa kịch, chèo và sân khấu hiện đại, giữa dân gian và đương đại, khai thác được những thế mạnh của Đoàn sau khi hợp nhất các đoàn nghệ thuật.

Bản lĩnh, quyết đoán trên cương vị nhà quản lý

Năm 2018, Đoàn Nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh được sáp nhập từ 4 đơn vị, đồng thời thực hiện tự chủ kinh phí hoạt động ngay thời điểm sáp nhập và cũng là đơn vị nghệ thuật đầu tiên của cả nước thực hiện tự chủ 100% kinh phí. Giữa những khó khăn, bỡ ngỡ của ngày đầu đi vào hoạt động mô hình chưa có tiền lệ, NSƯT Từ Diệu Hương với vị trí Trưởng Đoàn kịch được bổ nhiệm giữ cương vị Giám đốc Đoàn Nghệ thuật tỉnh đã bản lĩnh, quyết đoán trong từng chỉ đạo, điều hành để tổ chức sản xuất, dàn dựng những chương trình nghệ thuật đặc sắc, có giá trị về chân, thiện, mỹ. Các chương trình đáp ứng được yêu cầu và đủ tính thuyết phục, phù hợp với cơ chế đặt hàng của tỉnh.

Đặc biệt, trong vòng 18 ngày sau khi Đoàn Nghệ thuật tỉnh vừa đi vào hoạt động, NSƯT Từ Diệu Hương đã tập hợp các nghệ sĩ của Đoàn, hỗ trợ mọi điều kiện để các nghệ sĩ tập trung tập luyện vở cải lương “Kiếp tằm”, chuẩn bị cho Liên hoan sân khấu cải lương toàn quốc. Và sau 25 năm, bộ môn nghệ thuật Cải lương của Quảng Ninh mới lại có chiếc Huy chương Vàng quốc gia với vở “Kiếp tằm”. Nối tiếp những thành công, năm 2019, Đoàn tiếp tục đoạt Huy chương Bạc tại Liên hoan sân khấu chèo toàn quốc với vở “Nhân Huệ Vương Trần Khánh Dư” và năm 2021, đoạt Huy chương Đồng tại Liên hoan sân khấu kịch nói toàn quốc với vở “Non thiêng”…

Trưởng thành và gắn bó với sân khấu Vùng mỏ suốt chặng đường dài trong cả vai trò nghệ sĩ và nhà quản lý, NSƯT Từ Diệu Hương có lẽ là người hiểu hơn ai hết về đóng góp cũng như nỗi vất vả mà các nữ nghệ sĩ đã phải trải qua khi nguyện gắn đời mình với nghệ thuật biểu diễn.

Tuy dành phần lớn thời gian của mình cho sân khấu kịch nói nhưng với cương vị Giám đốc Đoàn Nghệ thuật tỉnh, các loại hình nghệ thuật khác đều được chị nắm bắt, nghiên cứu, tìm tòi, tạo mọi cơ hội để gìn giữ, thúc đẩy phát triển một cách nghiêm túc, xứng tầm. Đồng thời, nỗ lực tạo môi trường tốt nhất để đồng nghiệp, anh chị em nghệ sĩ trong đơn vị rèn luyện, phát triển các kỹ năng biểu diễn, thỏa sức sáng tạo để trưởng thành, khẳng định tên tuổi trong nghề.

Đam mê với nghề cũng đòi hỏi ở người nghệ sĩ không ít những trăn trở để giữ nghề, phát triển nghề. Đó cũng là những đau đáu chưa bao giờ nguôi trong tâm trí NSƯT Diệu Hương. Bởi hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của các loại hình giải trí hiện đại đã tạo nên sức cạnh tranh rất lớn đối với nghệ thuật truyền thống. Vì vậy, muốn khán giả tiếp tục ủng hộ, dành tình cảm cho sân khấu và cũng chăm lo để đời sống nghệ sĩ tốt lên thì không có cách nào khác là phải vực dậy sân khấu.

Với quyết tâm ấy, chị cùng Ban Giám đốc của Đoàn đã luôn chú trọng đến việc tạo ra những đề án dài hơi, hiệu quả, thu hút khán giả… Cùng với đó, Đoàn cũng mạnh dạn thử sức với nhiều loại hình mới như nhạc kịch, các chương trình ca múa nhạc tổng hợp biểu diễn phục vụ các sự kiện chính trị, ngày lễ kỷ niệm của tỉnh, các địa phương cũng như phục vụ phát triển du lịch.

Phó Giám đốc Đoàn Nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Đăng Khoa đánh giá: Dù với vai trò là lớp nghệ sĩ đi trước hay với vai trò là quản lý của Đoàn, NSƯT Diệu Hương luôn khiến anh em đồng nghiệp phải nể trọng vì tình yêu nghề, thái độ nghiêm túc trong lao động nghệ thuật cũng như sự khéo léo, dám nghĩ, dám làm trong công việc.

Sau 4 năm sáp nhập, trải qua rất nhiều khó khăn, song Đoàn Nghệ thuật tỉnh đến nay đã hoạt động đi vào nề nếp, tự đứng vững bằng đôi chân của mình, không ngừng khẳng định vị thế của một đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp. Thành công đó là kết quả từ sự nỗ lực, cố gắng, đoàn kết của tập thể cán bộ, nghệ sĩ trong đoàn, song công đầu phải kể đến NSƯT Diệu Hương - người "đứng mũi chịu sào" dẫn dắt Đoàn vượt qua giai đoạn khó khăn bằng những định hướng, điều hành quyết đoán, sáng tạo và năng động.

Những lời nhận xét của Phó Giám đốc Nguyễn Đăng Khoa cũng chính là tâm sự, tình cảm của anh chị em nghệ sĩ trong Đoàn dành cho NSƯT Từ Diệu Hương. Các thế hệ nghệ sĩ trẻ được chị dìu dắt đều học hỏi được ở chị nhiều bài học quý báu trong chuyên môn và cuộc sống. Đó là sự linh hoạt, sáng tạo khi gặp các tình huống khó, bất ngờ, hay sự chu đáo, tận tâm, trách nhiệm với nghề, là tinh thần mạnh dạn, dám dấn thân trên con đường nghệ thuật với nhiều chông gai phía trước để không ngừng nỗ lực, vươn lên.

Và hy vọng ngọn lửa nhiệt huyết của các thế hệ nghệ sĩ đi trước của Quảng Ninh sẽ luôn được tiếp nối, để có thể góp sức nhiều hơn, xây dựng nền nghệ thuật tỉnh ngày càng phát triển rực rỡ, mang đậm bản sắc, dấu ấn của văn hóa Vùng mỏ, cũng chính là mong mỏi lớn lao của NSƯT Từ Diệu Hương trong suốt chặng đường cống hiến cho nghệ thuật.