Nút hóa chất động mạch trong điều trị ung thư gan

Từ đầu năm 2017 đến nay, Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã triển khai thành công kỹ thuật nút hóa chất động mạch gan cho nhiều bệnh nhân ung thư gan, giúp bệnh nhân kéo dài sự sống. Rất nhiều bạn đọc quan tâm gửi thư đến Báo Quảng Ninh hỏi về kỹ thuật này. Phóng viên Báo Quảng Ninh đã trao đổi cùng bác sĩ Hoàng Đình Thành, Trưởng Khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về phương pháp nút hoá chất động mạch trong điều trị ung thư gan.

- Xin bác sĩ cho biết, kỹ thuật nút hóa chất động mạch gan là gì? Đến thời điểm này, Bệnh viện đã thực hiện kỹ thuật này cho bao nhiêu bệnh nhân?

+ Ung thư gan là một bệnh lý ác tính của tế bào gan. Hằng năm, trên thế giới có 2 triệu người chết do ung thư gan. Ở Việt Nam, ung thư gan đứng hàng thứ ba sau ung thư phổi, ung thư dạ dày ở nam và sau ung thư vú, ung thư cổ tử cung ở nữ giới. Qua theo dõi bệnh nhân ung thư điều trị tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh cho thấy, số người bị ung thư gan trên địa bàn tỉnh không ít.

Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị ung thư gan nguyên phát với các ưu nhược điểm khác nhau. Bởi vậy, tùy vào giai đoạn bệnh mà bác sĩ chọn phương pháp điều trị thích hợp.

Nút hóa chất động mạch là phương pháp dùng các vật liệu, hóa chất đưa vào trong động mạch cấp máu cho khối u để giảm hay làm tắc hoàn toàn lòng mạch, nhằm mục đích gây thiếu máu dẫn đến hoại tử khối u. Thực hiện kỹ thuật này, bác sĩ thường chọc kim vào động mạch đùi bệnh nhân nhằm tạo đường để luồn ống thông lên động mạch thân tạng, vào động mạch gan chung và đến nhánh chọn lọc nuôi khối u rồi bơm vật liệu nút mạch làm tắc khối u.

Từ đầu năm 2017, Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã đưa kỹ thuật này vào áp dụng để điều trị cho bệnh nhân ung thư gan. Đến nay, đã có 50 bệnh nhân được điều trị bằng phương pháp này.

Sử dụng phương pháp thắt nút động mạch gan để điều trị cho bệnh nhân ung thư gan tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

- Bệnh nhân ung thư gan giai đoạn nào có thể thực hiện phương pháp này, thưa bác sĩ?

+ Nút mạch hoá chất được áp dụng cho các khối u ác tính nằm khu trú trong gan, bao gồm cả ung thư tế bào gan hoặc u di căn từ các cơ quan khác đến gan, như: Ung thư đường mật, các di căn gan (ung thư đại tràng, ung thư vú, ung thư thần kinh nội tiết). Nếu là trường hợp ung thư gan, phải có thể tích của u nhỏ hơn hoặc bằng 50% thể tích gan; u gan có nguồn mạch cấp máu là từ động mạch gan; không có huyết khối tĩnh mạch cửa; không có di căn ngoài gan; chức năng gan còn khá; tình trạng toàn thân cho phép.

Tuỳ thuộc số lượng khối u và loại u gan mà nút mạch hoá chất được điều trị đơn thuần hoặc phối hợp với các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật, truyền hoá chất, phá huỷ khối u bằng nhiệt (đốt sóng cao tần, vi sóng…).

Khoảng 2/3 số ca nút mạch, khối u sẽ ngừng phát triển và giảm kích thước. Tác dụng kéo dài vài tháng đến 1 năm tuỳ thuộc vào loại u, chất tắc mạch sử dụng. Có thể sẽ phải nút mạch 2, 3 lần… nếu khối u lại tăng sinh mạch nuôi.

- Điều trị ung thư gan bằng phương pháp này có tác dụng phụ không, thưa bác sĩ?

+ Hoá chất khi được bơm vào khối u sẽ tiêu diệt các tế bào ung thư theo 2 cơ chế. Thứ nhất, hoá chất được tập trung với nồng độ cao được bơm trực tiếp vào khối u mà không đi qua tuần hoàn của cơ thể nên ít tác dụng toàn thân. Thứ hai, chất tắc mạch sẽ làm ngăn chặn dòng máu đến nuôi u, làm cho khối u thiếu máu, ngăn cản phát triển khối u.

Trong trường hợp u gan thì hầu như nguồn mạch cấp máu cho khối u là từ động mạch gan. Bởi vậy, hoá chất bơm qua đường động mạch gan sẽ vào trực tiếp khối u, vì thế ít ảnh hưởng đến gan lành. Khối u bị nút tắc mạch cũng không ảnh hưởng đến phần gan lành vì cấp máu chủ yếu cho gan lành từ nguồn tĩnh mạch. Điều này cũng cho phép đưa được nhiều hoá chất tiêu diệt tế bào u hơn vào trong khối u.

Tuy nhiên, bất kỳ phương pháp điều trị nào cũng có thể có tác dụng phụ. Phản ứng với chất nút mạch cũng có thể gặp triệu chứng: Nôn, giảm bạch cầu, rụng tóc. Sau can thiệp, bệnh nhân có thể đau tức nhẹ vùng gan do khối u thiếu máu nuôi; đau bụng, liệt ruột nhẹ. Thậm chí, cũng có trường hợp biến chứng nhiễm trùng, tổn thương lòng mạch, rách thành mạch hoặc tụ máu vị trí chọc động mạch, tuy nhiên tỷ lệ này rất thấp.

Một số yếu tố ảnh hưởng đến nút hóa chất động mạch gan, như: Khối u có nguồn nuôi khác ngoài động mạch gan, khối u quá lớn, các nhánh động mạch gan bị xơ, các bất thường của động mạch chủ bụng (xơ, vữa, phình...), các bệnh lý đi kèm có mức độ nặng.

Bởi vậy, sau nút hóa chất động mạch gan, bệnh nhân cần theo dõi, tái khám định kỳ. Ăn uống đầy đủ. Tránh tuyệt đối thức uống có cồn (bia, rượu). Hạn chế các thức ăn quá béo. Tránh ăn đồ ăn bị ôi thiu, nhiễm nấm mốc.

- Xin cám ơn bác sĩ!

Thu Nguyệt (Thực hiện)