Phát huy hơn nữa hiệu quả chương trình OCOP

Mới qua 3 năm triển khai nhưng đến nay có thể khẳng định chương trình “Tỉnh Quảng Ninh - Mỗi xã, phường một sản phẩm” (viết tắt là OCOP) đã đạt hiệu quả trên nhiều mặt.

Du khách mua sản phẩm OCOP của địa phương tại lễ hội hoa sở huyện Bình Liêu, tháng 11-2015.

Một chương trình, ba mục tiêu

Tại hội nghị sơ kết chương trình OCOP giai đoạn 2013-2016 được tỉnh Quảng Ninh tổ chức cuối tháng 10-2016, PGS.TS Trần Văn Ơn, Giám đốc Dự án DKPharma JSC (tổ chức tư vấn cho Chương trình OCOP) chia sẻ: Chúng ta đang trong tình trạng giống như Nhật Bản cách đây 30-40 năm trước. Dòng người từ nông thôn cứ ùn ùn đổ về thành thị để kiếm việc làm, thu nhập tốt hơn. Trong khi ở nông thôn có hàng loạt vấn đề đặt ra cần phải giải quyết, như: Nông dân mất đất do doanh nghiệp triển khai các dự án, sản xuất nhỏ lẻ, chất lượng nông sản thấp, thị trường nông sản đứng trước nguy cơ bị nước ngoài lũng đoạn...

Theo PGS.TS Trần Văn Ơn, vấn đề là từ lâu chúng ta chỉ tập trung hỗ trợ các gia đình về giống, vốn, kỹ thuật nhưng điệp khúc “được mùa - mất giá, được giá - mất mùa” cứ tiếp diễn. Điều dễ nhận thấy là chúng ta chỉ tập trung vào khâu sản xuất vật phẩm và đặt các gia đình vào thế quá khó là phải thực hiện đầy đủ các chức năng của một doanh nghiệp từ lo vốn, tổ chức sản xuất đến nghiên cứu thị trường, phát triển sản phẩm, tiếp thị... nhất là toàn bộ quá trình này được đặt trong bối cảnh sản xuất cây trồng mới, vật nuôi xa lạ.

Trong khi vấn đề này chưa được giải quyết thì chúng ta lại phải đối mặt với các thách thức của toàn cầu hoá và hội nhập như hàng hoá của nước ngoài tràn ngập với giá rẻ... Một câu hỏi đặt ra là tại sao ta cứ phải làm như họ trong khi ở mỗi vùng miền của ta đều có các giống cây, con riêng có, có công nghệ truyền thống mà ông cha đã truyền bí quyết từ nhiều đời nay... Đó là cái ta có mà các doanh nghiệp xuyên quốc gia không có, gọi là lợi thế so sánh.

Khi đã có ý tưởng rồi, vấn đề đặt ra là phải tổ chức như thế nào? Khi tư vấn cho tỉnh chương trình OCOP, Dự án DKPharma JSC đề nghị thay vì hỗ trợ từng hộ gia đình sản xuất vật phẩm, cần hỗ trợ người dân tập hợp lại, hình thành các tổ hợp tác, HTX, doanh nghiệp hoạt động chuyên nghiệp để có sức mạnh hơn về vốn, nhân lực, tiếp cận được công nghệ mới, xây dựng và công bố tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, thiết kế bao bì nhãn mác... để người tiêu dùng tin tưởng, kéo dài chuỗi giá trị, trước mắt không thua trên sân nhà rồi hãy nghĩ đến ra biển lớn.

Đề án chương trình OCOP mà tỉnh Quảng Ninh phê duyệt, triển khai năm 2013 hướng đến 3 mục tiêu: Phát triển các hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh sản phẩm truyền thống, dịch vụ có lợi thế ở các xã, phường, thị trấn, góp phần tái cơ cấu kinh tế, nhất là tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng phát triển nội sinh và gia tăng giá trị; thực hiện hiệu quả nhóm tiêu chí kinh tế và hình thức tổ chức sản xuất trong Bộ tiêu chí Quốc gia về NTM; góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập cho nhân dân, hạn chế việc di cư ra thành phố, bảo vệ môi trường và gìn giữ ổn định xã hội nông thôn.

Khách xem và mua sản phẩm ở gian hàng của HTX Hoa Phong (Đông Triều) tại Hội chợ OCOP tỉnh Quảng Ninh lần thứ III năm 2016.

Từ sân nhà vươn ra biển lớn

Giống như các địa phương khác trong tỉnh, huyện miền núi, biên giới Bình Liêu khi triển khai chương trình OCOP gặp những khó khăn lớn là: Nhận thức và sự hiểu biết của cán bộ, nhân dân chưa rõ, chưa sâu; các tổ chức kinh tế trên địa bàn còn thiếu và yếu, trình độ sản xuất rất thấp, sản xuất hàng hoá chậm phát triển; chưa có bộ máy giúp việc chuyên trách về chương trình OCOP. Chủ tịch UBND huyện Đặng Bá Bắc chia sẻ như vậy và cho biết: Đón nhận và triển khai chương trình OCOP, huyện thành lập Ban chỉ đạo điều hành, yêu cầu các xã và HTX trên cơ sở thế mạnh của mình đăng ký sản phẩm tham gia. Để đảm bảo nguyên liệu, huyện quy hoạch vùng sản xuất hàng hoá nông nghiệp tập trung; ban hành cơ chế hỗ trợ 60% giá giống cho người sản xuất vùng khó khăn, 40% cho vùng còn lại để khuyến khích các tổ chức kinh tế, hộ gia đình trồng dong riềng, cây dược liệu... Cùng với việc hỗ trợ các đơn vị có sản phẩm OCOP về nhãn mác, bao bì, huyện Bình Liêu còn tăng cường tuyên truyền quảng bá, quy hoạch 3 điểm bán các sản phẩm OCOP trên địa bàn huyện và tích cực tham gia các hội chợ để giới thiệu và bán sản phẩm của chương trình... Những sản phẩm miến dong, dầu sở, tinh dầu hồi, rượu thảo dược, lá tắm... của Bình Liêu đã vươn xa, không chỉ được người dân trong tỉnh mà người tiêu dùng ở ngoài tỉnh cũng rất ưa chuộng.

Đến nay, toàn tỉnh có 180 tổ chức kinh tế, hộ sản xuất (32 doanh nghiệp, 36 HTX và 11 tổ hợp tác, 7 hội và 94 hộ sản xuất) tham gia chương trình OCOP. Quy mô, năng lực của các tổ chức kinh tế tham gia chương trình OCOP tăng trưởng mạnh với tổng số vốn đăng ký trên 117 tỷ đồng, giải quyết việc làm cho 2.172 người lao động. Sản phẩm của chương trình được phát triển, từng bước hoàn thiện và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Nếu năm 2014 mới có 48 sản phẩm, thì năm 2015 tăng lên 120 và nay đã có 198 sản phẩm. Cùng với các sản phẩm hàng hoá, các sản phẩm dịch vụ như du lịch làng quê Yên Đức, lễ hội hoa sở Bình Liêu, lễ hội trà hoa vàng Ba Chẽ... đã có sức hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách tham gia.

Tại hội nghị sơ kết chương trình do tỉnh vừa tổ chức, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh: Chương trình OCOP Quảng Ninh đã khẳng định hướng đi đúng đắn, bài bản của tỉnh trong việc phát triển sản phẩm hàng hoá theo chuỗi giá trị, gắn các tổ chức sản xuất với sản phẩm, phát huy những thế mạnh địa phương. Bộ trưởng mong những sản phẩm chủ lực từ Chương trình OCOP sẽ vượt thị trường tỉnh ra thị trường cả nước và có thể xuất khẩu.

Tỉnh Quảng Ninh đang rất quyết tâm và để làm được như vậy, UBND tỉnh tới đây tiếp tục tổ chức hội nghị tháo gỡ khó khăn cho các tổ chức, hộ gia đình trong thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất theo chương trình OCOP.

Ngọc Hà