Phát triển nông sản song phương Việt - Mỹ: Nhiều tín hiệu khả quan

Mỹ là thị trường xuất khẩu nông, lâm, thủy sản lớn của Việt Nam, chiếm hơn 90% kim ngạch sang Bắc Mỹ. Với việc phát triển thương mại song phương hiện nay, Việt Nam và Mỹ có tiềm năng lớn để mở rộng hợp tác, tận dụng lợi thế bổ trợ kinh tế và đáp ứng nhu cầu thị trường trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Phát triển từ thương mại song phương

Theo Tổng cục Hải quan, năm 2024, ngành nông, lâm, thủy sản Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ ấn tượng, với gỗ và sản phẩm gỗ dẫn đầu, đạt 9,1 tỷ USD, chiếm hơn một nửa tổng giá trị xuất khẩu ngành gỗ (16,25 tỷ USD). Tháng 1/2025, dù giảm nhẹ so với tháng 12/2024, xuất khẩu gỗ sang Mỹ vẫn đạt 780 triệu USD, chiếm 54,9% tổng kim ngạch gỗ xuất khẩu, hướng tới mục tiêu 10 tỷ USD trong năm 2025. Thủy sản cũng ghi dấu ấn với kim ngạch 1,85 tỷ USD năm 2024, dự báo vượt 2 tỷ USD năm 2025, tăng 10-12%, nhờ các thỏa thuận thương mại quan trọng.

Đặc biệt, cá tra Việt Nam được hưởng lợi khi Công ty CP Vĩnh Hoàn thoát khỏi danh sách áp thuế chống bán phá giá (CBPG) vào cuối tháng 1/2025, chấm dứt tranh chấp kéo dài. Ngành hạt điều tiếp tục ổn định, không bị ảnh hưởng bởi các sắc lệnh thuế nhờ nguồn nguyên liệu từ châu Phi và Campuchia, trong khi rau quả giữ vững vị thế với kim ngạch xuất khẩu 254 triệu USD.

Từ phía Mỹ, Việt Nam là một trong 10 thị trường xuất khẩu nông sản lớn nhất, với kim ngạch 3,4 tỷ USD năm 2024, bao gồm bông (680 triệu USD), đậu tương (464 triệu USD), lúa mì (150 triệu USD), và rau quả (540 triệu USD). Người tiêu dùng Việt Nam ưa chuộng táo Mỹ (hơn 2 triệu thùng/năm), thịt bò, thịt lợn, và cherry. Mỹ cũng cung cấp 325 triệu USD gỗ và 300 triệu USD thức ăn chăn nuôi, đứng thứ hai sau Argentina.

Giữa tháng 2 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã có cuộc làm việc với ông Marc E. Knapper, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Hợp chúng quốc Hoa Kỳ tại Việt Nam. Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định Việt Nam sẵn sàng tăng nhập khẩu nông sản từ Mỹ, như bông, đậu tương, và trái cây, đồng thời đề nghị hợp tác sâu hơn trong nông nghiệp để đa dạng hóa sản phẩm và chuỗi cung ứng. Đại sứ Knapper cam kết hợp tác trong an ninh lương thực, khí hậu, và công nghệ cao, nhấn mạnh: "Chính sách thuế không nhắm vào Việt Nam; chúng tôi muốn duy trì quan hệ thương mại tích cực."

Việt Nam và USDA đang phối hợp mở cửa thị trường cho chanh leo, ổi, mít từ Việt Nam và các sản phẩm Mỹ như thịt bò, ngô, táo. Việc này không chỉ tăng cường thương mại mà còn cân bằng cán cân thương mại, vốn thặng dư 123,5 tỷ USD năm 2024 nghiêng về Việt Nam. Mỹ cũng đề nghị Việt Nam tăng phối hợp chống gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp, tạo cơ hội nâng cao minh bạch và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Giải quyết thách thức về chất lượng

Bên cạnh các ngành hàng khác, ngành gỗ của Việt Nam dù có cơ hội lớn nhưng vẫn còn đối mặt với thách thức từ yêu cầu khắt khe về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm và cạnh tranh với Ấn Độ, Ecuador. Ngành gỗ có thể giảm lợi thế nếu bị áp thuế 25%, đòi hỏi đầu tư vào chế biến sâu và đa dạng hóa thị trường. Ứng dụng công nghệ trong truy xuất nguồn gốc và quản lý chuỗi cung ứng là cần thiết để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam đề xuất giảm thuế nhập khẩu gỗ từ Mỹ để tăng cường hợp tác song phương.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh vai trò của khoa học công nghệ trong việc nâng cao năng suất và chất lượng nông sản để đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của Mỹ. Thứ trưởng Tiến cũng khẳng định: "Khoa học công nghệ đã góp phần quan trọng giúp tăng năng suất, sản lượng và chất lượng nông sản. Tác động của cuộc cách mạng 4.0 đã đi vào tất cả đời sống, kinh tế, xã hội." Ông cho biết Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với các hiệp hội và doanh nghiệp để thúc đẩy xuất khẩu sang Mỹ với sản lượng tối đa và giá trị cao hơn.

Trong bối cảnh Mỹ áp dụng chính sách thuế đối đẳng từ ngày 1/1/2025, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhận định: "Các chính sách thay đổi rất khó lường. Tuy nhiên, Việt Nam sẽ bắt nhịp được. Nếu thay đổi sẽ không quá bất thường về quy chuẩn chất lượng sản phẩm". Ông đề xuất tổ chức sản xuất bài bản theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, và chuyển đổi số, từ khâu nguyên liệu đến chế biến, nhằm duy trì đà tăng trưởng tại thị trường Mỹ. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại song phương và đa phương, như CPTPP, để gia tăng hiện diện của nông sản Việt Nam.

Theo các chuyên gia, quan hệ thương mại nông, lâm, thủy sản Việt Nam – Mỹ đang mở ra cơ hội lớn nhờ tính bổ trợ kinh tế và nhu cầu thị trường. Dù chính sách thuế của Mỹ cũng đang tạo áp lực nhưng nó cũng mang lại lợi thế cạnh tranh, đặc biệt trong thủy sản và gỗ. Với sự phối hợp chặt chẽ, từ mở cửa thị trường đến cân bằng thương mại, hai bên có thể xây dựng quan hệ bền vững, nâng cao vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu.