Phòng ngừa tiêu cực trong hoạt động kiểm toán, thẩm định giá

Thời gian qua, các doanh nghiệp đã thực hiện kiểm toán tốt, tuy nhiên cũng có những doanh nghiệp đã bỏ qua sai sót đối với đối tượng kiểm toán vì lợi ích riêng của kiểm toán viên.

Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 31, sáng 18/3, các đại biểu chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính liên quan đến những sai phạm về kiểm toán, thẩm định giá trong các vụ án thời gian qua.

Siết chặt hoạt động kiểm toán

Nêu vấn đề chất vấn tại phiên họp, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho biết theo báo cáo, cả nước hiện có 200 doanh nghiệp kiểm toán độc lập.

Thời gian qua, các doanh nghiệp đã thực hiện kiểm toán tốt, tuy nhiên cũng có những doanh nghiệp đã bỏ qua sai sót đối với đối tượng kiểm toán vì lợi ích riêng của kiểm toán viên, dẫn đến thất thoát ngân sách Nhà nước, bao che sai phạm, tiêu cực.

Điển hình như vụ án SCB có đến 3 doanh nghiệp kiểm toán độc lập có tầm cỡ có sai phạm. Do vậy, đại biểu đề nghị Bộ trưởng Tài chính làm rõ giải pháp để phòng ngừa, răn đe tiêu cực trong kiểm toán tư nhân.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, vừa qua có hiện tượng sai phạm trong kiểm toán độc lập ở một số các vụ án hình sự.

Theo Bộ trưởng, điều này liên quan đến nhiều yếu tố, bao gồm: năng lực của cán bộ kiểm toán ở các công ty kiểm toán, tinh thần trách nhiệm của những cán bộ làm công tác kiểm toán trực tiếp, không loại trừ trường hợp cấu kết cố tình vi phạm pháp luật để làm sai.

Về công tác kiểm toán, Bộ Tài chính đã thực hiện các chỉ đạo của Đảng, siết chặt từ khâu đào tạo, thi cấp chứng nhận kiểm toán viên, đặt ra các điều kiện theo đúng quy định của pháp luật, được tổ chức thi, đào tạo một cách nghiêm túc.

"Thường kiểm toán viên chưa năm nào thi đậu vượt trên 30%. Năm cao nhất chỉ đậu 30%. Những chuẩn mực kiểm toán, phương pháp kiểm toán Bộ Tài chính đã chỉ đạo ban hành. Tuy nhiên, thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục siết chặt các hoạt động của các công ty kiểm toán; kiểm tra lại những bộ hồ sơ, nếu có sai phạm sẽ xử phạt và xử lý nghiêm," Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Bộ sẽ tiếp tục chú trọng nâng cao đào tạo đạo đức nghề nghiệp, văn hóa, trình độ để thực hiện tốt nghề nghiệp.

Ngăn ngừa việc biến công ty thẩm định giá thành công cụ

Tại phiên họp, đại biểu Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) cho biết trong các vụ án sai phạm vừa qua, vai trò của công ty thẩm định giá rất quan trọng, có trách nhiệm, hoặc thậm chí là tiếp tay trong việc dìm giá hoặc nâng giá.

Theo đại biểu, có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân quan trọng là gia tăng quá nóng các doanh nghiệp thẩm định giá. Do đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết trách nhiệm của Bộ trong vấn đề này và giải pháp khắc phục những hạn chế trên trong thời gian tới.

Trả lời chất vấn đại biểu, Bộ trưởng Tài chính cho biết cả nước chỉ có mấy trăm công ty về thẩm định giá, hơn nữa Bộ Tài chính quản lý rất chặt chẽ quy trình thi chứng chỉ đối với thẩm định viên.

Những sai phạm trong thời gian qua chủ yếu do thẩm định viên cố tình làm sai.

"Bên cạnh đó, chúng ta phải thừa nhận một số văn bản vẫn còn lỗ hổng để cán bộ thẩm định giá lợi dụng," Bộ trưởng nhấn mạnh và lấy ví dụ về giá đất.

Ông dẫn chứng như phương pháp thặng dư trong định giá đất là phương pháp dựa trên giả định suất đầu tư, ước tính.

"Giả định có nhiều tham số khác nhau. Tham số khác nhau dẫn đến sai phạm, cơ quan thẩm định giá phải chịu trách nhiệm," theo lời Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Từ đó, ông Phớc cho rằng việc các doanh nghiệp thẩm định giá sai phạm một phần vì quy định pháp luật, một phần vì cán bộ thẩm định giá cố tình làm sai, xảy ra sai phạm phải xử lý kỷ luật, thậm chí phải xử lý hình sự.

Chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) nêu rõ để nâng cao chất lượng thẩm định giá năm 2023, có bổ sung một số nội dung mới về rào cản kỹ thuật gia nhập thị trường của doanh nghiệp như nâng số lượng thẩm định viên từ 3 lên 5, quy định về tỷ lệ vốn điều lệ…

Tuy nhiên, nhiều ý kiến tỏ ra nghi ngờ về quy định nêu trên vì nâng được "lượng" chưa chắc nâng được "chất." Do đó, đại biểu đề nghị Bộ trưởng đánh giá về ý kiến này.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết theo quy định, các chi nhánh của công ty thẩm định giá phải tăng từ 2-3 người, tỷ lệ phần trăm của các doanh nghiệp tham gia không quá 35%, những người có thẻ thẩm định viên phải trên 50%.

Vừa qua, chưa có trường hợp các công ty thẩm định giá bị các cổ đông chi phối để thực hiện hành vi sai trái.

Tuy nhiên, để nâng cao chất lượng thẩm định giá, việc thực hiện kiểm tra chéo, siết chặt quản lý, nâng cao tiêu chuẩn là cần thiết. Đây cũng là một trong nhiều nội dung để đảm bảo chất lượng thẩm định giá, đồng thời dự phòng trường hợp các công ty không có chức năng thẩm định giá, nhưng bỏ tiền để trở thành cổ đông chính trong công ty thẩm định giá, để biến công ty thẩm định giá thành công cụ, làm mất tính độc lập trong hoạt động thẩm định giá - Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh.

Công ty thẩm định giá là công ty kinh doanh có điều kiện, hoạt động trong lĩnh vực có chuyên môn sâu. Điều đó đòi hỏi những người giỏi chuyên môn phải làm nghề, nên các cổ đông đó phải chiếm trên 50%.

Đó là một giải pháp, muốn thực hiện đúng phải bắt đầu từ chất lượng, năng lực của thẩm định viên, phương tiện, thiết bị của thẩm định viên, phương pháp công tác, đạo đức, phẩm chất của thẩm định viên.

Bộ Tài chính sẽ thường xuyên cập nhật về mặt công nghệ, hoàn thiện về mặt pháp luật, thường xuyên đào tạo, đào tạo lại, thi chứng chỉ, thực hiện kiểm tra theo đúng chức năng, vai trò của Bộ./.