Quốc hội Mỹ phê chuẩn chương trình vũ khí như trong Thế chiến 2 cho Ukraine

Đạo luật “Cho mượn - cho thuê quốc phòng dân chủ Ukraine” vừa được Quốc hội Mỹ phê chuẩn đã xoá bỏ các hạn chế về chuyển giao vũ khí cho Kiev, cho phép Mỹ thực hiện một chương trình như trong Thế chiến 2 với Anh và Liên Xô giúp đánh bại Hitler.

Theo đài RT (Nga), Hạ viện Mỹ ngày 28/4 đã thông qua một dự luật xóa bỏ một số ràng buộc đối với việc gửi vũ khí tới Ukraine trong bối cảnh Nga đang tiến hành giai đoạn 2 của chiến dịch quân sự, tập trung vào vùng Donbas.

Được Thượng viện tiếp nhận vào đầu tháng này, “Đạo luật Cho mượn - cho thuê quốc phòng dân chủ Ukraine” (Ukraine Democracy Defense Lend-Lease Act) làm sống lại chương trình mà Washington từng sử dụng để gửi thiết bị quân sự cho các đồng minh trong Thế chiến II trong khi vẫn chính thức giữ thái độ trung lập.

Cuộc bỏ phiếu cuối cùng vào chiều 28/4 (theo giờ địa phương) đạt kết quả là 417-10, với 3 thành viên không bỏ phiếu. Tất cả các thành viên đảng Dân chủ đã bỏ phiếu ủng hộ, trong khi toàn bộ 10 nghị sĩ phản đối đều là đảng viên Cộng hòa.

Được giới thiệu bởi Thượng nghị sĩ John Cornyn (đại diện đảng Cộng hoà – bang Texas), dự luật trên đã được Thượng viện thông qua vào ngày 6/4, nhưng Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát đã trì hoãn trong hai tuần nghỉ lễ Phục sinh trước khi thông qua.

Đạo luật cho phép Nhà Trắng “cho mượn hoặc cho thuê các vật phẩm quốc phòng” đối với Ukraine hoặc bất kỳ “quốc gia Đông Âu nào bị ảnh hưởng bởi chiến dịch quân sự của Nga để giúp tăng cường khả năng phòng thủ của các quốc gia đó và bảo vệ dân thường của họ khỏi các cuộc xung đột tiềm tàng hoặc đang diễn ra”.

Dự luật do Nghị sĩ Cornyn soạn thảo không tạo ra một chương trình mới, mà chỉ giúp Tổng thống Joe Biden gửi vũ khí đến Kiev dễ dàng hơn bằng cách đình chỉ các giới hạn do hai luật hiện hành áp đặt, một trong số đó giới hạn thời gian viện trợ là 5 năm.

Toàn bộ điều kiện là Ukraine phải thanh toán cho việc “trả lại và bồi hoàn, hoàn trả cho các vật phẩm quốc phòng cho mượn hoặc cho thuê”. Tuy nhiên khả năng của Kiev để thực hiện các khoản thanh toán như vậy khó khả thi, vì chính phủ Ukraine hiện đang yêu cầu Mỹ và EU viện trợ 7 tỷ USD mỗi tháng chỉ để tiếp tục trả lương và lương hưu.

Đạo luật Cho mượn – Cho thuê khác biệt với nỗ lực liên tục của Mỹ nhằm gửi vũ khí cho Kiev từ kho dự trữ của Lầu Năm Góc. Ông Biden đã sử dụng gần 3,5 tỷ USD được Quốc hội ủy quyền cho mục đích này, và đang tìm kiếm thêm nguồn tài trợ. Tuy nhiên, nỗ lực này có nguy cơ bị đình lại nếu Đảng Dân chủ nhất quyết đưa nó vào kế hoạch kinh phí cho dịch Covid-19 của họ, vì Đảng Cộng hòa đã cảnh báo rằng họ sẽ chỉ ủng hộ một dự luật độc lập.

Cơ chế Cho mượn – Cho thuê được Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt ban hành lần đầu tiên vào tháng 3/1941 – tức 9 tháng trước khi Mỹ chính thức bước vào Thế chiến thứ hai - và đã chi tới 50,1 tỷ USD (tương đương 980 tỷ USD vào năm 2022) tới tháng 9/1945, khi chương trình kết thúc. Phần lớn vũ khí và thiết bị được chuyển đến Vương quốc Anh (31,4 tỷ USD), 11,3 tỷ USD cho Liên Xô và 7,4 tỷ USD được chuyển đến các nước khác. Về lý thuyết, khoản viện trợ được cho là sẽ được hoàn trả, nhưng thay vào đó, Mỹ đã chấp nhận đổi lại bằng hợp đồng thuê các căn cứ quân sự ở nước ngoài.