Số lượng tinh trùng ngày càng giảm, có phải con người sắp diệt vong?

Vào năm 2017, một nghiên cứu hiếm hoi về sức khỏe sinh sản ở nam giới đã rung lên hồi chung báo động cho tất cả mọi người. Xuất bản trên tạp chí Human Reproduction Update, tờ báo tuyên bố số lượng tinh trùng của nam giới giảm chỉ bằng một nửa so với quá khứ. Đây là nghiên cứu được thực hiện suốt 4 thập kỷ, với gần 185 nghiên cứu và hơn 40.000 nam giới.

Từ năm 1973 đến năm 2011, các tác giả của bài báo kết luận, số lượng tinh trùng của nam giới đã giảm hơn 50%. Xu hướng này không có dấu hiệu chững lại. Tác giả nghiên cứu kêu gọi khẩn cấp toàn bộ giới học thuật cùng chung tay tìm nguyên nhân khiến số lượng tinh trùng liên tục giảm sút.

Bài báo như phát súng mở màn cho một loạt tranh luận trên mặt báo nối tiếp sau đó, người ta gọi đó là cuộc khủng hoảng tinh trùng, đồng thời liên tưởng nó với bộ phim kinh dị khoa học viễn tưởng “Children of Men”. Nội dung kể về một thế giới giả tưởng nơi con người không còn khả năng sinh sản, mở ra Ngày tận thế.

Nhiều người lo lắng chúng ta đang ở bước chạy đà cho giai đoạn diệt vong đó nếu không có biện pháp ngăn chặn. Chúng ta có thể tiến đến điểm mà việc tái sản xuất con người trở nên khó khăn, sau đó dừng lại hoàn toàn. Không có trẻ sơ sinh sẽ không có loài người.

Đếm số lượng tinh trùng

Một bài báo từ năm 1992 đã cho thấy số lượng tinh trùng đang giảm. Tuy nhiên, nó vấp phải chỉ trích từ cộng đồng khoa học do dữ liệu không bao quát. Những người đàn ông trong phân tích không đại diện cho dân số chung, còn kết quả của từng nghiên cứu khác nhau về thời gian, địa điểm và cách dữ liệu được thu thập. Vì vậy, nó không mang tính thuyết phục cao.

Mặt khác, bài báo năm 2017 đã thực sự khiến chuyên gia sinh sản bắt đầu cân nhắc. Mặc dù có lo lắng xung quanh vấn đề sinh sản nam giới, nhưng nhìn chung tình hình vẫn chưa quá mức nghiêm trọng và không thể xoay chuyển.

Phần lớn nghi ngờ đổ dồn vào việc không có kho dữ liệu đáng tin trong 40 năm để nghiên cứu. Kỹ thuật thí nghiệm thay đổi trong suốt thời gian bắt đầu đếm tinh trùng, dẫn đến không có sự nhất quán về trình tự thời gian. Dù nhóm tác giả nỗ lực sử dụng dữ liệu chất lượng nhưng từng đó vẫn chưa đủ.

Nếu chúng ta tập trung vào khả năng sinh sản nam giới thay vì đếm lượng tinh trùng, dữ liệu sẽ khái quát hơn. Điển hình như một đánh giá năm 2010 về khả năng sinh sản nam giới nước Anh đã không kết luận tình trạng vô sinh tăng lên. Có nhiều lý do khác nhau dẫn đến tỷ lệ vô sinh tăng ở một số nơi. Đó có thể vì các cặp đôi hiện đại có xu hướng sinh con khi lớn tuổi và sức khỏe sinh sản giảm. Một nghiên cứu chỉ ra rằng khả năng sinh sản ở nam giới trên 40 tuổi có thể thấp hơn khoảng một phần ba so với những người dưới 30 tuổi.

Tuy nhiên, vẫn có bằng chứng cho thấy số lượng tinh trùng nam giới không còn như trước. Các nghiên cứu sử dụng phương pháp tương tự như bài báo 2017 đã phát hiện số lượng tinh trùng giảm ở cả châu Âu và châu Phi. Một số nghiên cứu quy mô nhỏ và cụ thể hơn cho thấy không những số lượng mà chất lượng tinh trùng cũng giảm sút.

Một vài nghiên cứu gần đây kết luận quá trình dài tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo vào ban đêm có liên quan đến giảm số lượng tinh trùng. Số khác lại cho rằng ô nhiễm vật chất hạt mịn mới là nguyên nhân.

Hầu hết lý do đều liên quan đến lối sống hiện đại của đàn ông, nhưng vì quy mô quá lớn nên khó tìm ra nguyên nhân chính xác nhất. Thủ phạm có thể là thịt đã chế biến, ghế sưởi ấm trên ô tô, điện thoại di động, cần sa, paracetamol, quần lót chật… Cuốn sách của một trong số tác giả nghiên cứu đếm tinh trùng năm 2017 lại đổ lỗi cho việc đàn ông tiếp xúc với quá nhiều chất hóa học hàng ngày.

Covid 19 cũng được xem là nguyên nhân gây suy giảm. Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa nhiễm trùng COVID-19 và sức khỏe tinh trùng kém. Cơ chế gây ra cũng rất đa dạng, từ phản ứng miễn dịch tăng cao trong thời gian nhiễm trùng, cho đến sự gia tăng căng thẳng kéo dài làm giảm chất lượng tinh trùng.

Tuy nhiên, ngay cả khi lượng tinh trùng đang trên đà giảm, không có gì chắc chắn nó sẽ chạm mức 0. Một ml xuất tinh chứa hàng trăm triệu tinh trùng, số lượng tinh trùng thấp cũng phải ở dưới 40 triệu mỗi mililit. Trong khi đó, đội quân đó chỉ phục vụ một trái trứng duy nhất.

Ngoài ra, y học phát triển đã tạo ra nhiều cách sinh sản khác nhau như tiêm một con tinh trùng vào một quả trứng. Về mặt lý thuyết, nam giới có thể thấy số lượng tinh trùng của họ giảm nhiều triệu lần, nhưng loài người vẫn sẽ tiếp tục.

Vấn đề thực sự cần lo lắng

Khủng hoảng tinh trùng dù chứng minh được hay không đều chỉ ra một vấn đề lớn hơn. Sức khỏe sinh sản nam giới không ở tình trạng tuyệt vời.

Theo các chuyên gia sinh sản, mức độ ung thư tinh hoàn và các tình trạng khác như thiểu năng tinh hoàn (dị tật bẩm sinh nơi lỗ niệu đạo nằm ở phía dưới dương vật) và chứng hẹp tinh hoàn (khi một hoặc cả hai tinh hoàn không xuống được) đã tăng lên trong những năm gần đây.

Một vài bằng chứng cho thấy nếu trong thời kỳ mang thai, cơ thể thai nhi tiếp xúc với các chất hóa học thông qua máu mẹ không đúng lúc có thể phát sinh ảnh hưởng đến cơ quan sinh sản. Nghiên cứu trên động vật gặm nhấm phát hiện nhiều vấn đề sinh sản liên quan đến tiếp xúc với BPA và phthalate - hóa chất xây dựng trên nền hormone estrogen.

Điều tương tự cũng có thể xảy ra đối với thuốc trừ sâu nông nghiệp, chúng cũng có thể gây rối loạn hệ thống nội tiết, nơi sản sinh ra các hormone trong cơ thể chúng ta. Ngay cả một lượng nhỏ cũng có thể gây hại.

Bằng chứng về các mối nguy hại từ môi trường ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của nam giới còn chỉ ra một mối quan tâm khác. Nếu những thứ như BPA và phân bón có thể ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản của chúng ta, rất có khả năng nó sẽ tác động lên nhiều thứ khác.

Bài học ở đây không phải là nhân loại sớm thiếu trẻ em hay nam giới nên bắt đầu đông lạnh tinh trùng, mà đó là việc sức khỏe sinh sản nam giới nên được quan tâm nhiều hơn vì nó là dấu hiệu của sức khỏe tổng quát.