Sự bùng nổ của AI sẽ tạo ra đột phá cho chẩn đoán, điều trị ung thư

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng trở thành công cụ quan trọng trong lĩnh vực y tế, đặc biệt là điều trị ung thư – một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu.

Với khả năng phân tích dữ liệu lớn, nhận diện mẫu hình và đưa ra dự đoán chính xác, AI hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán sớm, tối ưu hóa phác đồ điều trị, cá nhân hóa chăm sóc sức khỏe và cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân.

Sự phát triển của AI mang lại hy vọng giảm gánh nặng cho các hệ thống y tế và nâng cao chất lượng chăm sóc trên toàn thế giới.

Các hệ thống AI nổi bật đang được ứng dụng cho chẩn đoán, điều trị ung thư bao gồm Google DeepMind, PathAI và IBM Watson for Oncology.

Những công nghệ này không chỉ giúp tăng tốc quá trình chẩn đoán mà còn cải thiện hiệu quả điều trị, giúp bệnh nhân có cơ hội sống sót cao hơn.

"Một trong những lợi ích lớn nhất của AI là khả năng phát hiện ung thư ở giai đoạn rất sớm, khi cơ hội điều trị thành công cao hơn đáng kể. Tuy nhiên, việc đào tạo AI đòi hỏi dữ liệu chất lượng cao và sự hợp tác chặt chẽ giữa các bệnh viện, công ty công nghệ và chính phủ", Tiến sĩ Fei-Fei Li, Giáo sư AI tại Đại học Stanford cho biết.

Nỗ lực tiên phong

IBM Watson for Oncology là một trong những hệ thống AI tiên phong trong hỗ trợ điều trị ung thư, phát triển bởi IBM, hợp tác với Trung tâm Ung thư Memorial Sloan Kettering (Mỹ).

Hệ thống này sử dụng mô hình xử lý ngôn ngữ tự nhiên và học máy, với lượng dữ liệu đầu vào hơn 300 tạp chí y khoa, 200 sách giáo khoa và 15 triệu trang tài liệu, từ đó đưa ra gợi ý phác đồ điều trị ung thư cá nhân hóa kèm bằng chứng khoa học.

Công nghệ này đã được triển khai tại hơn 230 bệnh viện ở 13 quốc gia, trong đó có cả Mỹ, Trung Quốc và Thái Lan. Nghiên cứu của Tạp chí JAMA Oncology (Mỹ) cho thấy hệ thống này có thể đưa khuyến nghị phù hợp cho bác sĩ chuyên khoa trong khoảng 93% trường hợp ung thư vú và 96% trường hợp ung thư trực tràng.

"AI như Watson for Oncology có thể giúp bác sĩ tiếp cận nhanh chóng với thông tin y khoa mới nhất, nhưng vẫn cần sự kiểm soát của con người để đảm bảo tính chính xác và phù hợp với từng bệnh nhân cụ thể”, Giáo sư Curtis Langlotz, chuyên gia về trí tuệ nhân tạo tại Đại học Stanford, nhận xét.

Tại Mỹ, Watson được thử nghiệm tại các trung tâm ung thư lớn như MD Anderson Cancer Center, nơi nó hỗ trợ phân tích dữ liệu bệnh nhân ung thư phổi và vú.

Tuy nhiên, theo STAT News, một số bác sĩ Mỹ cho rằng hệ thống đôi khi chỉ đề xuất các phác đồ tiêu chuẩn, thiếu tính sáng tạo so với kinh nghiệm lâm sàng.

“Watson là một bước tiến lớn, nhưng nó vẫn chưa đủ thông minh để xử lý những trường hợp phức tạp đòi hỏi trực giác của con người”, ông Eric Topol, chuyên gia y học kỹ thuật số tại Viện Scripps Research, cho biết.

Ông chỉ ra rằng hệ thống phụ thuộc nhiều vào dữ liệu đã được huấn luyện, hạn chế khả năng thích nghi với các tình huống “độc đáo”.

Tại Trung Quốc, Watson được triển khai tại hơn 100 bệnh viện, bao gồm Bệnh viện Nhân dân Quảng Châu, nơi nó giúp giảm tải cho các bác sĩ trong bối cảnh số lượng bệnh nhân ung thư tăng cao.

Hệ thống này được đánh giá cao nhờ khả năng cập nhật thông tin mới nhất và hỗ trợ các bác sĩ thiếu kinh nghiệm.

Bùng nổ AI tạo ra tương lai mới

Ông Yoshua Bengio, “bố già” lĩnh vực AI thế giới, từng nhận xét các hệ thống AI trong y học vẫn gặp khó khăn khi xử lý các dữ liệu “mơ hồ” hoặc không đầy đủ - điều mà bác sĩ con người thường giải quyết tốt hơn.

Thời gian qua, những tiến bộ vượt bậc về AI lý luận của OpenAI, Grok AI hay DeepSeek có thể là chìa khoá để giải quyết bài toán này.

AI sẽ không chỉ đóng vai trò hỗ trợ mà còn có thể trở thành trung tâm của các chiến lược y học cá nhân hóa, chẩn đoán bệnh và cải thiện kết quả điều trị.

Các chuyên gia dự đoán rằng trong thập kỷ tới, AI sẽ thay đổi cách tiếp cận ung thư từ giai đoạn tầm soát cho đến chăm sóc cuối đời.

“AI sẽ cách mạng hóa liệu pháp miễn dịch và điều trị nhắm mục tiêu bằng cách dự đoán phản ứng của bệnh nhân với từng loại thuốc, giảm thiểu thử nghiệm sai lầm”, ông Siddhant Jena, Giám đốc điều hành của startup y tế Jana Care (Mỹ), nói.

Ông nhấn mạnh rằng các mô hình như AlphaFold của DeepMind (Anh) đang giúp thiết kế thuốc nhanh hơn, mở ra hy vọng cho các loại ung thư khó điều trị như ung thư tuyến tụy.

Trong khi đó, bà Fei-Fei Li, Giáo sư AI tại Stanford (Mỹ), cho rằng tương lai của điều trị ung thư sẽ nằm ở sự kết hợp giữa AI và dữ liệu lớn. “Chúng ta có thể phát hiện ung thư sớm hơn bao giờ hết nếu tận dụng các thiết bị đeo thông minh và ứng dụng theo dõi sức khỏe”.

Tại Anh, công ty DeepMind đã hợp tác với Bệnh viện Hoàng gia London để phát triển các thuật toán chẩn đoán ung thư vú và cổ tử cung từ hình ảnh y khoa với độ chính xác vượt trội so với con người.

Ở Pháp, công ty Owkin sử dụng AI để phân tích dữ liệu sinh học và dự đoán phản ứng của bệnh nhân với các liệu pháp ung thư, được áp dụng tại Viện Gustave Roussy – trung tâm nghiên cứu ung thư hàng đầu châu Âu.

Singapore nổi bật với hệ thống BioMind, giúp các bác sĩ tại Bệnh viện Đại học Quốc gia chẩn đoán ung thư não nhanh chóng và chính xác.

Ngoài ra, AiCure (Mỹ) hỗ trợ bệnh nhân tuân thủ điều trị thông qua nhận diện hình ảnh, trong khi mô hình Chief của Trường Y Harvard phân tích hình ảnh khối u để dự đoán kết quả điều trị với độ chính xác lên tới 94%.

Những công cụ này không chỉ nâng cao hiệu quả mà còn giảm thời gian và chi phí điều trị.

Giáo sư Eric Topol, chuyên gia về y học số tại Viện Scripps Research, nhận định thế giới đang bước vào kỷ nguyên mới của y học, nơi AI không chỉ giúp phát hiện ung thư mà còn giúp xác định phác đồ điều trị tối ưu cho từng bệnh nhân.

Tuy nhiên, để AI phát huy hết tiềm năng, cần có sự kết hợp giữa công nghệ, chính sách y tế và nguồn lực tài chính. Các tổ chức y tế cần đảm bảo dữ liệu đầu vào chất lượng cao, phát triển hạ tầng công nghệ và xây dựng các quy định rõ ràng để AI có thể hoạt động hiệu quả và an toàn.