Sức sống Đồi Chè

Còn nhớ cách đây khoảng gần chục năm gì đó, báo Quảng Ninh từng có bài viết về “thôn có 100% hộ nghèo”. Đó là thôn Đồi Chè, xã Hải Lạng, huyện Tiên Yên. Thế nhưng, Đồi Chè hôm nay đã hoàn toàn khác...

Những ngày này, khi cả nước đang rạo rực hướng về Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, chúng tôi đến thôn Đồi Chè, xã Hải Lạng, huyện Tiên Yên. Đồi Chè trong tâm tưởng của tôi là một thôn nghèo khó, người dân phải lo chạy ăn từng bữa… Thế nhưng, thật bất ngờ, mọi chuyện đã hoàn toàn đổi khác. Đi trên con đường bê tông phẳng lì, uốn lượn, trải dài, hai bên đường là những đồi cây, cánh đồng ngô, khoai, sắn xanh mướt và những ngôi nhà được xây dựng khang trang, tôi như thấy mình đang đến một nơi mới, thanh bình và yên ấm biết bao…

Đường liên thôn Đồi Chè.

Nhớ những ngày gian khó...

Đồi Chè có 91 hộ dân, 352 khẩu, với 99% là đồng bào dân tộc Dao. Trước năm 2012, Đồi Chè thuộc thôn Đồi Mây. Lúc đầu, thôn có khoảng hơn 20 hộ dân gốc Hải Phòng di dân ra đây xây dựng kinh tế mới từ những năm 1978. Đến năm 1993, một số hộ dân người dân tộc Dao ở huyện Tiên Yên trở về sau cuộc di dân vào Đồng Nai, Đắc Nông lập nghiệp với ước mơ đổi đời không thành, họ quay lại quê hương và chọn Đồi Mây là nơi định cư, sinh sống…

Trò chuyện với chúng tôi, già làng Chiếng A Si (năm nay đã 86 tuổi) ngậm ngùi nhớ lại: Cách đây 27 năm, đó là vào năm 1989, ông là người dẫn đầu đoàn quân hơn 100 người, trong đó có 11 người thân trong gia đình ông, rời bỏ quê hương tìm vào vùng đất Đồng Nai, Đắc Nông sinh sống. Cho đến bây giờ, ông vẫn không quên được những tháng ngày cơ cực ở nơi đất khách, quê người. Ông bảo những tưởng vào đó cuộc sống sẽ thoát khỏi cảnh nghèo, đói, nhưng không ngờ lại càng thêm khốn khó. Những cơn sốt rét rừng hành hạ, ngay cả những thanh niên trai tráng của làng cũng bị quật ngã, trẻ con ốm đau dặt dẹo… “Cứ cách vài ngày, tôi lại phải chứng kiến cảnh người khiêng võng đưa người ốm sốt rét vào viện. Bản thân gia đình tôi cũng có 2 người bỏ mạng nơi này. Sợ quá, tôi tập hợp tất cả những người bỏ làng ra đi và kêu gọi họ quay trở về quê cũ thôi...” - Già làng Chiếng A Si thở dài.

Thế nhưng, những ngày mới trở về, cuộc sống người dân cũng trăm đường khó khăn. Việc di dân vào miền Nam của bà con là tự phát, việc trở về cũng vậy, nên nhà cửa, ruộng đất v.v. đều không có, bà con phải đi làm thuê, làm mướn, lên rừng tìm kiếm lâm sản, kiếm cây thuốc về bán để lấy tiền duy trì cuộc sống. Cuộc sống đã khó khăn lại càng thêm khốn khó khi bà con dân tộc quen với lối sinh hoạt vùng cao, gắn bó với nương rẫy, nên không khỏi bỡ ngỡ khi làm quen với tập quán sinh hoạt vùng thấp. Và vì thế, cái đói, cái  nghèo cứ đeo đẳng mãi người dân…

Người dân Đồi Chè chăm sóc hoa màu.

Đến sự đổi thay

Già làng Chiếng A Si bảo: “Cũng may, sau cái đận vất vả, khó khăn ban đầu ấy, để bà con ổn định cuộc sống, huyện và xã đã vào cuộc. Ban đầu huyện hỗ trợ cấp gạo 6 tháng cho chúng tôi để tìm công ăn việc làm mới. Sau đó, để giúp bà con yên tâm phát triển kinh tế, Đảng uỷ xã Hải Lạng chỉ đạo cấp đất và hướng dẫn bà con cách gieo trồng giống lúa nước, tập trung phát triển kinh tế…”.

Từ đó, dần dần cuộc sống của bà con thôn Đồi Chè ngày một ổn định. Đón tiếp chúng tôi trong ngôi nhà xây kiên cố của gia đình, Trưởng thôn Trương Văn Đại, cũng là người đảng viên đầu tiên của thôn, kể lại: “Với sự chỉ đạo quyết liệt của Đảng uỷ, chính quyền huyện, xã cùng với các đoàn thể vào cuộc vận động “cầm tay chỉ việc”, hỗ trợ giống, hướng dẫn bà con kỹ thuật gieo trồng giống lúa mới v.v. đến năm 2005, người dân thôn Đồi Mây được mùa lớn, giống lúa Khang dân cho năng suất cao 47,9 tạ/ha. Ngồi bên cạnh Trưởng thôn, già làng Chiếng A Si cười hả hê: Năm đó cả làng mổ lợn để ăn mừng. Từ đó, cuộc sống của bà con ổn định dần và có nhiều thay đổi. Làm được ăn, bà con thuê máy xúc, khai phá mở mang thêm ruộng đất để cấy lúa, trồng hoa màu. Nhà nước hỗ trợ làm nhà, những căn nhà cột tạm bợ được thay bằng những ngôi nhà kiên cố. Trưởng thôn Trương Văn Đại chính là người đầu tiên xây nhà kiên cố ở Đồi Chè. Ông bảo: “Trước đây, theo tập quán canh tác của người Dao, bà con trong thôn thường chọn dựng nhà ở những nơi chân đồi, ruộng xa, ở đơn lẻ, cách xa khu trung tâm. Tôi là người đầu tiên trong thôn xây nhà cạnh đường thôn. Đồng thời tôi cũng vận động bà con làm theo để việc đi lại thuận lợi hơn. Được sự hỗ trợ của nhà nước, sự nỗ lực của người dân, đời sống bà con cứ thế khá dần lên; tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh theo từng năm. Từ một thôn đã có thời kỳ Nhà nước phải cứu đói, giờ đây thôn Đồi Chè đã thay da đổi thịt. Năm 2011, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn thôn tuy đã giảm nhiều nhưng vẫn còn tới chiếm tới 60% thì đến năm 2015 chỉ còn có 1 hộ, chiếm khoảng 1% (theo tiêu chuẩn cũ)…

Bí thư Đoàn thanh niên xã Hải Lạng Trần Văn Ninh (thứ 2, trái sang) được Đảng uỷ xã phân công phụ trách thôn Đồi Chè trò chuyện với già làng Chiếng A Si và lãnh đạo thôn Đồi Chè.

Với điệu cười hào sảng, chất giọng lơ lớ, già làng Chiếng A Si phấn khởi: Đấy, nhà báo cứ đi thử một vòng mà xem. Đời sống của đồng bào trong thôn Đồi Chè bây giờ tuy vẫn còn khó khăn nhưng cũng đã khác xa so với trước đây rồi. Bây giờ, trong thôn không còn hộ đói như trước nữa. Không còn cảnh suốt ngày lầm lũi trên nương, trên núi. Quanh năm đổ những giọt mồ hôi mặn chát mà làm chẳng đủ ăn. Buổi tối, đèn điện được thắp sáng các con đường làng, ngõ xóm góp phần làm thay đổi bộ mặt của thôn, giúp người dân đi lại dễ dàng hơn, an ninh trật tự trong thôn được đảm bảo. Bà con yên tâm gắn bó với nơi này.

Anh Đặng Văn Sinh, một người dân ở Đồi Chè, hồ hởi: Đồi Chè được như ngày hôm nay, bà con chúng tôi rất biết ơn Đảng và Nhà nước đã quan tâm, hỗ trợ, giúp đỡ chúng tôi đẩy mạnh phát triển kinh tế, ổn định cuộc sống. Bà con trong thôn bây giờ không còn khổ như trước nữa. Ngoài thóc, gạo ra, nhà nào cũng trồng được ngô, khoai, sắn để trong nhà dự trữ…

Anh Sinh còn khoe, gia đình anh có cậu con trai đi bộ đội, đóng quân ở đảo Trường Sa, ra quân từ cuối năm 2014, hiện cậu đang đi học nghề Mỏ. Gia đình anh cũng đã xây được nhà ở kiên cố thay ngôi nhà vách trước đây…

Bí thư Chi bộ thôn Đồi Chè Phạm Đình Thẫm cho biết, gia đình ông là hộ duy nhất người Kinh ở thôn Đồi Chè. Khi mới tách thôn, ở đây chỉ có 3 đảng viên, đến bây giờ đã có 7 đảng viên. Điều đáng nói, năm nào trong thôn cũng có 1 đến 2 thanh niên xung phong đi bộ đội. Bà con trong thôn rất cần cù, chịu khó lao động, sản xuất, đi làm thêm để tăng thêm thu nhập cho gia đình. Bí thư Chi bộ còn cho biết thêm, hiện tại thôn có khoảng 50ha đất canh tác, trong đó có 38ha đất trồng lúa và hoa màu. Tuy nhiên, do đặc thù là thôn ven biển, có khu vực ruộng bị nhiễm mặn nên ảnh hưởng tới việc sản xuất của người dân. Bà con mong đợi, hồ chứa nước Khe Cát đã khởi công, sớm được hoàn thiện để đưa nước về phục vụ tưới tiêu, sản xuất nông nghiệp, tăng vụ. Ông Thẫm còn bảo, đầu tháng 12-2015, dự án nước sạch sinh hoạt nông thôn cũng đã về đến thôn. Hiện nay, công ty nước vẫn đang tiếp tục tiến hành triển khai lắp đặt công tơ nước đến nhà dân để mọi người trong thôn đều có nước sạch sử dụng. Bà con trong thôn rất phấn khởi...

Chia tay thôn Đồi Chè khi cơn mưa chiều đã tạnh, nhìn lại những con đường liên thôn đã được bê tông hoá đến tận ngõ xóm từng nhà, tôi thấy thật vui. Đồi Chè đã thay da đổi thịt thật rồi. Cuộc sống ấm no đã đến với bà con nơi đây. Đúng như lời già làng Chiếng A Si nói lúc chia tay, Đồi Chè đã bước qua vùng tối, bản làng người Dao đã sáng lên rồi…

Thu Hương