Tại sao Mỹ - Trung im lặng về khả năng gặp mặt tại G20?

Nhiều sự chú ý tập trung vào việc lãnh đạo hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể gặp mặt tại cuộc họp G20, song cả Washington và Bắc Kinh đều chưa xác nhận.

Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Bali, Indonesia bắt đầu từ 15/11. Đây là cơ hội hiếm có để Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Joe Biden gặp trực tiếp.

Theo South China Morning Post, hai bên đang làm việc để sắp xếp các cuộc đối thoại giữa hai nhà lãnh đạo. Dù vậy chưa có bên nào sẵn sàng thông báo công khai tin tức này.

Nếu được xác nhận, đây sẽ là cuộc gặp mặt đối mặt đầu tiên giữa lãnh đạo Mỹ - Trung từ khi ông Biden đảm nhận vị trí Tổng thống Mỹ gần hai năm trước. Các cuộc gặp ít diễn ra chủ yếu vì căng thẳng địa chính trị tồi tệ giữa Bắc Kinh và Washington, cũng như các biện pháp phòng chống dịch COVID-19.

Theo Zhu Feng, chuyên gia quan hệ quốc tế đại học Nam Kinh (tỉnh Giang Tô, Trung Quốc), điều này phản ánh sự “giằng co” giữa Mỹ và Trung Quốc. Hai bên giữ khư khư chủ trương chính sách của mình và từ chối hòa giải.

“Từ cái nhìn của Trung Quốc, họ muốn Mỹ giảm áp lực ở các vấn đề khác nhau như công nghệ. Mỹ cũng muốn Trung Quốc mở không gian cho hợp tác. Lợi ích và yêu cầu từ cả hai bên mang đến sự cạnh tranh và đối đầu”, Zhu nói.

Yun Sun, một chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Stimson có trụ sở tại Washington, cho biết việc ông Tập tham gia hội nghị thượng đỉnh G20 đã được xác nhận nội bộ nhưng khả năng có các cuộc đàm phán giữa ông Tập và ông Biden vẫn chưa được thông qua trong bối cảnh quan hệ song phương có triển vọng bi quan.

Bà nói mọi người lo lắng rằng khi một cuộc khủng hoảng mới xảy ra, hai nước sẽ lại xảy ra va chạm.

Trong hội nghị thượng đỉnh trực tuyến năm ngoái, ông Biden thông báo Mỹ xem xét tẩy chay ngoại giao đối với Thế vận hội Olympic mùa đông Bắc Kinh vì lo ngại về vấn đề Tân Cương. Trung Quốc chỉ trích các bình luận của ông Biden về Tân Cương là "hoàn toàn là công việc nội bộ của Trung Quốc" và không nên để bất kỳ lực lượng nước ngoài nào can thiệp.

Các nhà quan sát đã lưu ý rằng cả hai bên gần đây đã có giọng điệu nhẹ nhàng hơn.

Một lá thư từ ông Tập được đọc trong buổi tiệc thường niên của Ủy ban Quốc gia về Quan hệ Mỹ-Trung (NCUSCR), trong đó ông nói Trung Quốc sẵn sàng làm việc với Mỹ để “tìm ra cách phù hợp để hòa hợp với nhau ”.

Đó là thông điệp đầu tiên của ông Tập tới Mỹ sau Đại hội Đảng 20.

Ông Biden cũng đã gửi một thông điệp tới sự kiện này, cam kết “quản lý sự cạnh tranh một cách có trách nhiệm”.

Vài ngày sau Đại hội Đảng 20 kéo dài 5 năm, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị gặp Nicholas Burns, đại sứ Mỹ tại Trung Quốc, trong một cuộc họp vốn bị trì hoãn từ lâu. Ông Vương kêu gọi các mối quan hệ "trở lại đường ray bình thường" trong cuộc gọi với người đồng cấp Mỹ Antony Blinken hai ngày sau đó.

Nhưng các nhà phân tích cho rằng những tương tác này chỉ là cử chỉ thông lệ trong ngoại giao và thiếu các giải pháp vững chắc cho vấn đề trong mối quan hệ.

Chuyên gia Shi Yinhong nói: “Lý do Bắc Kinh trì hoãn xác nhận hội nghị thượng đỉnh Biden - Tập Cận Bình có thể là do Trung Quốc lo ngại về chính sách ngăn chặn COVID-19. Cũng có thể vì Trung Quốc do dự về cuộc gặp trực tiếp và cho rằng các cuộc đàm phán giữa các nhà lãnh đạo hiện nay không làm được gì nhiều để xoa dịu tình hình vốn đã nghiêm trọng giữa Trung Quốc và Mỹ”.

Các nhà phân tích nhận định, các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ở Mỹ là một yếu tố khác có thể ảnh hưởng.

“Bắc Kinh đang do dự và không chắc tình hình và vị trí của Biden sẽ tiến triển như thế nào sau cuộc bầu cử giữa kỳ”, Lu Xiang, chuyên gia về quan hệ Mỹ - Trung tại Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cho biết.