“Tận dụng những chất liệu tuyệt vời mà Vịnh Hạ Long cung cấp vào tác phẩm”

Mang tính giáo dục cao, phù hợp với tâm lý tiếp nhận của các em nhỏ, truyền tải thông điệp về bảo vệ môi trường một cách dễ hiểu, hấp dẫn, bộ phim hoạt hình “Kỳ nghỉ hè ý nghĩa” của đạo diễn Trịnh Lâm Tùng (Quảng Ninh) đã xuất sắc giành giải nhì Cuộc thi phim ngắn Màn ảnh xanh lần thứ nhất năm 2022.

Lễ trao giải Cuộc thi đã diễn ra vào cuối tháng 8 vừa qua tại TP Hạ Long. Nhân dịp này, phóng viên Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh đã có cuộc phỏng vấn với đạo diễn Trịnh Lâm Tùng về tác phẩm đoạt giải cũng như cơ duyên của anh khi đến với hoạt hình.  

- Xin chào đạo diễn Trịnh Lâm Tùng! Xin được chúc mừng anh với giải nhì Cuộc thi phim ngắn Màn ảnh xanh năm 2022. Anh có thể chia sẻ cảm xúc khi nhận một giải thưởng điện ảnh về môi trường danh giá ngay trên chính quê hương mình? + Thực sự rất xúc động! Bởi vì chính từ nơi "chôn rau cắt rốn", từ bụi than và rất nhiều thứ để làm nên tuổi thơ của mình… đến ngày hôm nay, tôi nhận thấy Quảng Ninh đã rất xanh, rất sạch, rất đẹp. Và qua bộ phim tôi muốn gửi đến quý vị khán giả, cho quê hương tôi một thông điệp là hãy bảo vệ môi trường, đặc biệt là môi trường biển. Vì tới 3/4 diện tích trái đất là biển. Biển vô cùng quan trọng, là người mẹ thiên nhiên của chúng ta. - “Kỳ nghỉ hè ý nghĩa” có được khơi gợi cảm hứng từ quê hương Quảng Ninh của anh hay không? + Quả thực, bối cảnh tôi lựa chọn cho bộ phim là những dãy núi, những bãi cát trắng thuộc Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh quê hương tôi. Cũng phải nói thêm rằng, đây thực sự là một sự tình cờ tuyệt vời. Khi nhận phim “Kỳ nghỉ hè ý nghĩa” và qua trao đổi với biên kịch nói rằng muốn làm một bộ phim có đề tài về môi trường, thì ngay lập tức trong đầu tôi nảy ra bối cảnh quê hương Quảng Ninh qua những lần tôi đi làm phim tài liệu, qua những lần về thăm quê, tôi thấy rằng rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa trên biển rất nhiều. Từ đó, tôi đã chia sẻ cùng biên kịch, biên tập để cho ra kịch bản phim “Kỳ nghỉ hè ý nghĩa”. Đây là câu chuyện giả lập về cuộc phiêu lưu của một cậu bé cùng những người bạn của mình về một vùng biển, đi nghỉ hè, làm bài tập ngoại khóa và gặp gỡ những người bạn ở dưới biển, thực hiện công việc làm sạch biển trong khả năng của mình, tuy nhiên nó mang lại hiệu quả bất ngờ, có tính lan tỏa cao.

- Quá trình thực hiện bộ phim, ekip có gặp nhiều khó khăn không thưa anh?

+ “Kỳ nghỉ hè ý nghĩa” được thực hiện đúng vào giai đoạn cả nước chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 nên việc sản xuất cũng như quá trình di chuyển để tìm kiếm bối cảnh đưa vào phim gặp rất nhiều khó khăn. Có thời gian phải cách ly xã hội, anh em phải làm phim tại nhà, phải làm qua teamview, những anh em chủ chốt của ekip phải ăn ngủ tại phòng làm việc suốt nửa tháng để cho kịp tiến độ. Và rất may mắn! Bộ phim đã được hoàn thành đúng kế hoạch cũng như chất lượng đề ra, mang tới cho các em nhỏ một cái nhìn về bảo vệ môi trường biển, đặc biệt là chống rác thải nhựa một cách rõ nét, để từ đó có hành động cụ thể hơn.

Ngoài khó khăn, đoàn làm phim cũng có những thuận lợi nhất định. Đó là việc Vịnh Hạ Long, một di sản thiên nhiên thế giới đã 2 lần được UNESCO công nhận, đã được lựa chọn làm bối cảnh của rất nhiều bộ phim nổi tiếng trên thế giới, ví dụ như bộ phim bom tấn “Kong: Skull Island” của điện ảnh Mỹ. Vì vậy, không có một lý do gì mà tôi là một đạo diễn của Việt Nam, lại là một người con của Quảng Ninh lại không tận dụng những chất liệu tuyệt vời mà Vịnh Hạ Long cung cấp để đưa vào tác phẩm của mình.

- Anh có thể chia sẻ với độc giả của Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh về cơ duyên đã đưa anh đến với hoạt hình và gắn bó với loại hình nghệ thuật này?

+ Nói hơi văn hoa một chút thì hoạt hình là hơi thở, là cuộc sống của tôi. Hoạt hình với tôi không đơn thuần là một nghề nghiệp mà nó xuất phát từ đam mê từ thuở ấu thơ. Tôi mê vẽ từ bé. Tôi còn nhớ, ngày bé thơ, cứ chỗ nào có mặt phẳng là tôi vẽ. Tôi vẽ tất cả những gì mình có thể tưởng tượng được từ con ngựa, con chim đến chiếc thuyền, cái nhà… Ngày xưa phấn hiếm lắm! Mẹ tôi đi dạy học về, bà thường mang cho tôi những mẩu phấn thừa để tôi vẽ. Nhưng như vậy cũng không đủ, sau đó tôi còn lấy thêm những hòn gạch non để vẽ… Cứ như vậy, những ước mơ của tôi lớn dần theo năm tháng.

Có một kỷ niệm mà tôi nhớ mãi là năm tôi học lớp 7, khi đó tôi ốm một trận rất nặng. Nằm trên giường bệnh tôi đọc lại tác phẩm “Dế mèn phiêu lưu ký” của cố nhà văn Tô Hoài. Từ đó, trong tôi đã có những khung hình. Ở thời điểm đó, tôi không gọi được tên đó là những cỡ cảnh, những góc máy mà tôi chỉ hình dung là những cảnh sinh hoạt, những bối cảnh và mong muốn rằng ước gì những con vật chuyển động được ở trên phim thì sẽ tuyệt vời.

- Rồi hành trình anh đến với hoạt hình một cách chuyên nghiệp và bài bản là khi nào?

+ Tôi theo đuổi bộ môn hoạt hình từ những năm ấu thơ cho đến khi học chuyên nghiệp. Ngôi trường đầu tiên tôi học là Trường Đại học Sư phạm nghệ thuật trung ương, ngành Giáo viên mỹ thuật; ngôi trường thứ 2 tôi học là Đại học Mỹ thuật công nghiệp, chuyên ngành Thiết kế kiến trúc nội thất. Sau đó, ngôi trường thứ 3 tôi học là Đại học Sân khấu Điện ảnh, Khoa Đạo diễn, Điện ảnh truyền hình. Con đường học tập của tôi đều phục vụ mục đích là theo đuổi đam mê làm nên những thước phim mà tôi đã khao khát, đã mơ ước, ấp ủ từ khi còn nhỏ.

Đến nay, tôi đã theo đuổi nghề ngót nghét được 20 năm. Bộ phim đầu tay là Cuộc phiêu lưu của chú ong vàng, bộ phim của thầy tôi - NSND Phạm Minh Trí. Tôi bắt đầu làm từ trợ lý diễn xuất đến họa sĩ diễn xuất rồi họa sĩ dàn cảnh, họa sĩ chính đến làm đạo diễn. Tôi đã tham gia vào hầu như các khâu trong quá trình sản xuất. Công việc có thể nói khá là vất vả nhưng đều mang lại cho tôi sự thú vị và những trải nghiệm.

- Trong thời gian 20 năm theo đuổi công việc làm hoạt hình chuyên nghiệp, dấu ấn trong sự nghiệp của anh là những tác phẩm nào?

+ Sau thời gian học tập, trau dồi kiến thức qua nhiều môi trường đào tạo, tôi được giao kịch bản đầu tay năm 2010. Đó là bộ phim Gã mèo mướp. Tuy nhiên, để thực sự làm việc với vai trò đạo diễn, họa sĩ, diễn xuất chính, thiết kế bối cảnh thì có thể nhắc đến bộ phim Càng to càng nhỏ. Một bộ phim thú vị với bối cảnh đơn giản, giản dị, nó đúng như tuổi thơ của tôi. Cách kể chuyện phim rất mộc mạc, chân phương, kể về một chú cua con thắc mắc về đôi càng của mình tại sao lại có một bên to, một bên nhỏ. Bối cảnh câu chuyện là bờ ruộng, bờ tre, những cụm khoai nước, những bối cảnh không có gì xa lạ với các bạn nhỏ đang sinh sống tại các miền quê của Việt Nam.

Sau bộ phim đó với thành công là Giải Cánh diều vàng của Hội Điện ảnh trao tặng, tôi lại càng được cổ vũ, động viên để mạnh dạn thực hiện những bộ phim khác như Chiếc đuôi của thằn lằn, Một lần đào ngũ, Dưới mái thủy đình… Tham gia ở tất cả các mảng đề tài từ thiếu nhi, dòng phim cổ tích, phim lịch sử… mỗi mảng đề tài đều cho tôi những trải nghiệm, những kiến thức để nghiên cứu và vững vàng hơn trong cuộc đời làm nghề của mình.

- Vừa là đạo diễn lại kiêm vai trò của một họa sĩ vẽ tạo hình, đòi hỏi công việc với anh như thế nào?

+ Để có những thước phim hoạt hình mong muốn thì người đạo diễn, người họa sĩ cũng như các anh em trong ekip đều phải có sự nghiên cứu, quan sát từ thiên nhiên. Tất cả hình ảnh đem đến cho khán giả đều phải thông qua lăng kính quan sát tự nhiên cũng như những nghiệp vụ về tạo hình để cho bộ phim càng ngày càng sinh động. Để làm được phim hoạt hình, người nghệ sĩ không chỉ cần có trí tưởng tượng bay bổng mà còn phải có khả năng hiện thực hóa những tưởng tượng đó, khiến nó trở nên logic để người xem hiểu và bị hấp dẫn với nội dung, thông điệp truyền tải.

Cũng phải nói thêm rằng, sản xuất phim cần rất nhiều nhân sự và ngoài chuyên môn ra, nó yêu cầu sự kết nối giữa các thành viên trong cả ekip: Giữa đạo diễn với họa sĩ chính; giữa đạo diễn với các họa sĩ diễn xuất. Trong cả quy trình, người đạo diễn giống như người thuyền trưởng làm sao để tất cả các thuyền viên, các khâu đều phải ăn khớp với nhau.

- Anh có thể chia sẻ thêm về những dự án trong tương lai cho độc giả được biết không?

+ Bên cạnh mảng đề tài phim lịch sử, phim cổ tích là những mảng đề tài thế mạnh của Hãng phim Hoạt hình Việt Nam, tôi đang triển khai những dự án phim cho các cháu thiếu nhi trên nền tảng youtube. Tôi đang làm những series ngắn dạy về kỹ năng sống, các bài hát, bài thơ qua các bộ phim hoạt hình, giúp các cháu giảm bớt áp lực sau những giờ học căng thẳng.

- Xin cảm ơn đạo diễn, họa sĩ Trịnh Lâm Tùng! Chúc anh sẽ tiếp tục có thêm nhiều tác phẩm hay, ý nghĩa, được khán giả yêu thích!