Tất cả chuyên mục
Thứ Bảy, 04/05/2024 18:01 (GMT +7)
Thái miếu của nhà Trần
Thứ 2, 22/08/2011 | 10:31:50 [GMT +7] A A
Đó là kết luận về di tích đền Thái của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tống Trung Tín, Viện trưởng Viện Khảo cổ học tại Hội thảo khoa học "Di tích đền Thái trong hệ thống di tích lăng mộ, đền miếu nhà Trần tại Đông Triều". Kết luận này căn cứ vào sự tổng hợp nhiều ý kiến tại hội thảo nhưng quan trọng, mang tính chất “xương sống” là từ kết quả khai quật khảo cổ học những năm qua của nhiều nhà nghiên cứu văn hóa đầu ngành.
Ngay từ cuối năm 2008, khi Ban Quản lý các di tích trọng điểm tỉnh và Viện Khảo cổ học tiến hành điều tra khảo sát và khai quật đã cho thấy, đền Thái là một di tích kiến trúc phân bố trên quy mô rộng lớn khoảng 2,1ha. Từ đây, việc khai quật được mở rộng ở khu vực phía Nam đồi Đình trên diện tích hơn 3.000m2 đã làm xuất lộ một tổ hợp di tích bao gồm hệ thống gia cố móng cột, nền móng nhà, sân vườn, bồn hoa, đường đi và một khối lượng di vật rất lớn gồm vật liệu kiến trúc, gốm sứ, đồ kim loại. Trên cơ sở ấy đã phân lập và làm rõ được 38 công trình với ba giai đoạn kiến trúc khác nhau ở thời Trần. Kiến trúc đền Thái được khẳng định là loại hình kiến trúc tín ngưỡng, không phải kiến trúc hành cung hay dinh thự. Các di vật tìm thấy cũng cho thấy đây vốn là nơi thờ tự. Công trình được khởi dựng vào khoảng đầu thế kỷ 13, vốn là Tiên Miếu (nơi thờ tổ tiên) do An Sinh Vương Trần Liễu xây dựng khi ông được ban ấp thang mộc ở An Sinh. Trải qua những thăng trầm của xã hội, "miếu" bị mai một và biến đổi thành "đền". Đất An Sinh cũng là quê gốc của nhà Trần nên khi các vua Trần mất đi, bài vị cũng được thờ trong Tiên Miếu ở quê hương, vì thế quy mô kiến trúc của đền Thái càng về sau càng được mở rộng. Tiên Miếu dần trở thành Thái Miếu (nơi thờ cúng của cả hoàng tộc) có thêm một bằng chứng là sự xuất hiện của những đồ dùng cao cấp liên quan đến hoàng gia như chậu gốm hoa nâu vẽ rồng và các đồ gốm cao cấp khác.
Các ghi chép ít ỏi về tông miếu nhà Trần cho thấy tông miếu thời Trần được xây dựng ở nhiều nơi, trong đó có ở các thái ấp. Thái Miếu An Sinh chỉ là một trong số đó nhưng lại là di tích nhà Trần có mặt bằng hoàn chỉnh và nguyên vẹn nhất được phát lộ cho đến nay. Cơ hội để tìm hiểu và nghiên cứu về Tiên Miếu của nhà Trần ở Tức Mặc (Nam Định) và Thái Miếu ở Thăng Long (Hà Nội) gần như không có, vì vậy có thể nói đây là di tích có vai trò quan trọng bậc nhất trong quần thể các di tích lăng mộ, đền miếu nhà Trần ở Đông Triều.
Dù vậy, không phải không còn những băn khoăn. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Phương Chi đặt vấn đề là hiện nay ở đền An Sinh còn 3 tấm bia có nội dung đều viết về đền An Sinh và lăng mộ các vị vua, hoàng hậu và công chúa nhà Trần nhưng sự tồn tại của Tiên Miếu hay Thái Miếu nhà Trần lại không thấy nhắc đến ở đây. Bởi vậy, ấp thang mộc của An Sinh vương Trần Liễu và di tích đền Thái ở thời Trần là rõ nhưng để khẳng định chắc chắn đền Thái chính là Thái Miếu của nhà Trần cũng cần có thêm những cứ liệu khoa học khác. Và khi mà các nguồn chính sử, tài liệu ghi chép khác đã được gạn kiệt cùng rồi thì nguồn tư liệu từ kết quả khảo cổ học là đặc biệt quan trọng. Đồng thuận với việc cần mở rộng khai quật lên phía Bắc đồi Đình thời gian tới đây, Phó giáo sư, tiến sĩ Phan Khanh còn đặt ra vấn đề bảo tồn di tích đền Thái cần giữ lại nguyên vẹn các nền móng của quần thể kiến trúc này để làm chứng tích khảo cổ học lịch sử trên đồi Đình. Bên cạnh đó, một số ý kiến cũng cho rằng cần nghiên cứu kỹ lưỡng hơn về di tích này từ các tài liệu thành văn và truyền miệng trong dân gian cũng như sưu tầm hiện vật còn thất lạc trong nhân dân quanh vùng. Việc phục dựng lại công trình cần có sự nghiên cứu sâu hơn vì thực tế hiện nay, diện mạo các công trình nhà Trần chưa có nhiều sử liệu cụ thể; cần thành lập một Ban quản lý các di tích nhà Trần có đủ năng lực đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng với địa phương trong quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích v.v...
Mô hình phỏng dựng đền Thái - Thái Miếu của nhà Trần. |
Các ghi chép ít ỏi về tông miếu nhà Trần cho thấy tông miếu thời Trần được xây dựng ở nhiều nơi, trong đó có ở các thái ấp. Thái Miếu An Sinh chỉ là một trong số đó nhưng lại là di tích nhà Trần có mặt bằng hoàn chỉnh và nguyên vẹn nhất được phát lộ cho đến nay. Cơ hội để tìm hiểu và nghiên cứu về Tiên Miếu của nhà Trần ở Tức Mặc (Nam Định) và Thái Miếu ở Thăng Long (Hà Nội) gần như không có, vì vậy có thể nói đây là di tích có vai trò quan trọng bậc nhất trong quần thể các di tích lăng mộ, đền miếu nhà Trần ở Đông Triều.
Dù vậy, không phải không còn những băn khoăn. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Phương Chi đặt vấn đề là hiện nay ở đền An Sinh còn 3 tấm bia có nội dung đều viết về đền An Sinh và lăng mộ các vị vua, hoàng hậu và công chúa nhà Trần nhưng sự tồn tại của Tiên Miếu hay Thái Miếu nhà Trần lại không thấy nhắc đến ở đây. Bởi vậy, ấp thang mộc của An Sinh vương Trần Liễu và di tích đền Thái ở thời Trần là rõ nhưng để khẳng định chắc chắn đền Thái chính là Thái Miếu của nhà Trần cũng cần có thêm những cứ liệu khoa học khác. Và khi mà các nguồn chính sử, tài liệu ghi chép khác đã được gạn kiệt cùng rồi thì nguồn tư liệu từ kết quả khảo cổ học là đặc biệt quan trọng. Đồng thuận với việc cần mở rộng khai quật lên phía Bắc đồi Đình thời gian tới đây, Phó giáo sư, tiến sĩ Phan Khanh còn đặt ra vấn đề bảo tồn di tích đền Thái cần giữ lại nguyên vẹn các nền móng của quần thể kiến trúc này để làm chứng tích khảo cổ học lịch sử trên đồi Đình. Bên cạnh đó, một số ý kiến cũng cho rằng cần nghiên cứu kỹ lưỡng hơn về di tích này từ các tài liệu thành văn và truyền miệng trong dân gian cũng như sưu tầm hiện vật còn thất lạc trong nhân dân quanh vùng. Việc phục dựng lại công trình cần có sự nghiên cứu sâu hơn vì thực tế hiện nay, diện mạo các công trình nhà Trần chưa có nhiều sử liệu cụ thể; cần thành lập một Ban quản lý các di tích nhà Trần có đủ năng lực đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng với địa phương trong quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích v.v...
Ngọc Mai
Liên kết website
Ý kiến ()