Phải có tư duy đột phá và tầm nhìn chiến lược trong chuyển đổi số

Sáng 27/4, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số chủ trì phiên họp thứ hai của Ủy ban.

Phát biểu ý kiến khai mạc phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã xác định chuyển đổi số quốc gia là một nhiệm vụ rất quan trọng, gắn với 3 trụ cột chính là Chính phủ số, nền kinh tế và xã hội số. Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đặc biệt quan tâm tới công tác chuyển đổi số, hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số, công dân số. Nhân dân cũng rất quan tâm vấn đề này vì chuyển đổi số tác động toàn dân.

Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt ngày 10/10 hằng năm là Ngày Chuyển đổi số quốc gia với 3 mục tiêu chính là: (i) Đẩy nhanh tiến độ triển khai các nhiệm vụ về chuyển đổi số quốc gia; (ii) Nâng cao nhận thức của người dân toàn xã hội về vai trò, ý nghĩa và lợi ích của chuyển đổi số; (iii) Thúc đẩy sự tham gia vào cuộc của cả hệ thống chính trị, hành động đồng bộ ở các cấp và sự tham gia của toàn dân bảo đảm sự thành công của chuyển đổi số.

Nhiệm vụ của Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số là rất nặng nề; chúng ta phải chỉ đạo, tổ chức thực hiện các chủ trương, cơ chế, chính sách nhằm thúc đẩy tiến trình chuyển đổi số quốc gia, gắn kết chặt chẽ với cải cách hành chính; xây dựng, phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và đô thị thông minh; tạo thuận lợi cho việc triển khai cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 tại Việt Nam. Chuyển đổi số gắn với sự phát triển, sự phục hồi nhanh và phát triển bền vững.

Chúng ta cần rà soát lại thể chế vì đây là 1 trong 3 đột phá; cụ thể hóa thể chế; bổ sung, hoàn thiện thể chế. Phải có hạ tầng công nghệ, đặc biệt là hạ tầng công nghệ thông tin, phát triển công nghệ số, ứng dụng công nghệ số; phải huy động được nguồn lực; tăng cường hợp tác công tư, huy động sự đóng góp của người dân.

Vấn đề là phải quản trị như thế nào để chuyển đổi số vừa hiện đại, vừa phù hợp tình hình, nền kinh tế, năng lực; đồng thời nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Có Chính phủ số, chính quyền số mà không có công dân số thì không thành công. Trong quá trình này, chúng ta cần kiểm tra, giám sát thường xuyên, tránh những tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm.

Từ nền tảng chung đó, chúng ta có điều kiện phát triển chuyển đổi số. Do đó, chúng ta phải có kế thừa, vừa có sự ổn định, đổi mới và phát triển thì mới đúng quy luật, không bị tụt hậu. Vấn đề là chúng ta phải chọn trọng tâm, trọng điểm, chọn vấn đề ưu tiên, có sức lan tỏa, hiệu quả, làm việc nào dứt điểm việc đó, không giàn trải, manh mún... Quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt.

Thủ tướng đề nghị các đại biểu thảo luận đi thẳng vào vấn đề, có trọng tâm, trọng điểm, chẳng hạn tập trung vào lĩnh vực cải cách thuế, cải cách hành chính, đào tạo công dân số. Nhưng thời gian, công sức, nguồn lực có hạn, cho nên, chuyển đổi số là một trong những động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển nền kinh tế số hiện đại.

Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ đã công bố công khai Cẩm nang Chuyển đổi số, 55 bài toán chuyển đổi số của các bộ, ngành, địa phương và 21 câu chuyện về chuyển đổi số của Việt Nam năm 2021, bao gồm các câu chuyện thành công đã được thực tiễn kiểm chứng là hiệu quả có thể tham khảo nhân rộng và các câu chuyện chia sẻ kinh nghiệm khác. 22/22 bộ, ngành và 63/63 địa phương đã thành lập Ban Chỉ đạo chuyển đổi số.

Trong đó, 21/22 bộ, ngành có Trưởng ban là Bộ trưởng, Thủ trưởng ngành; 57/63 tỉnh, thành phố có Trưởng ban là Chủ tịch UBND tỉnh; 6/63 tỉnh, thành phố có Trưởng ban là Bí thư Tỉnh ủy. 6 tỉnh, thành phố đã ban hành Kế hoạch hoạt động năm 2022 của Ban Chỉ đạo chuyển đổi số theo Quyết định số 27/QĐ-UBQGCĐS.

16/22 bộ, ngành đã ban hành kế hoạch hành động năm 2022; trong đó 4/22 bộ, cơ quan ban hành kế hoạch chuyển đổi số; 1/22 bộ, cơ quan ban hành kế hoạch chuyển đổi số lồng ghép với kế hoạch phát triển Chính phủ số; 10/22 bộ, cơ quan chỉ ban hành kế hoạch phát triển Chính phủ số; 41/63 tỉnh, thành phố đã ban hành kế hoạch hành động năm 2022; trong đó 11/63 tỉnh, thành phố ban hành kế hoạch chuyển đổi số; 6/63 tỉnh, thành phố ban hành kế hoạch chuyển đổi số lồng ghép với kế hoạch phát triển chính quyền số; 24/63 tỉnh, thành phố chỉ ban hành kế hoạch phát triển chính quyền số.

Việt Nam hiện nay có khoảng hơn 240 trường đại học, trong đó gần 160 trường có chuyên ngành đào tạo kỹ thuật: công nghệ thông tin, điện tử-viễn thông, an toàn thông tin. Hằng năm, số lượng sinh viên tốt nghiệp các chuyên ngành này vào khoảng hơn 50.000. Nếu tính cả đào tạo nghề ở bậc cao đẳng, trung cấp thì con số này vào khoảng hơn 62.000. Trong cơ cấu nguồn nhân lực, tỷ lệ nhân lực kỹ thuật/tổng lao động của nền kinh tế Việt Nam đạt hơn 1%. Đây là tỷ lệ tương đối thấp so một số quốc gia như: Mỹ (4%), Hàn Quốc (2,5%), Ấn Độ (1,78%).

Để nâng tỷ lệ lên tối thiểu 2%, Việt Nam cần đào tạo được tối thiểu 70.000 sinh viên đại học chuyên ngành kỹ thuật mỗi năm, tăng khoảng 40% so hiện nay. Không chỉ là vấn đề số lượng, chất lượng nhân lực cũng là thách thức lớn. Các công nghệ số đang có tốc độ phát triển nhanh, trong khi đó, chương trình đào tạo đang chưa theo kịp.

Phát biểu ý kiến kết luận phiên họp, thay mặt Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính ghi nhận, biểu dương và đánh giá cao nỗ lực của các bộ, ngành, địa phương, người dân đã tích cực triển khai các nhiệm vụ chuyển đổi số đã đề ra, thu được nhiều kết quả tích cực, đáng mừng. Bên cạnh những kết quả đạt được, cũng phải nhìn nhận thẳng thắn vào các tồn tại, hạn chế cần được sớm khắc phục để đưa chuyển đổi số thực chất, hiệu quả hơn. Để thực hiện được các mục tiêu đề ra đòi hỏi chúng ta phải có quyết tâm cao, nỗ lực phải lớn, hành động quyết liệt, hiệu quả, thực hiện có trọng tâm, trọng điểm; với một số quan điểm, định hướng, nhiệm vụ chính sau:

Nâng cao nhận thức tầm quan trọng về chuyển đổi số trong sự phát triển của đất nước, gắn với đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học công nghệ, phát triển chung của đất nước. Tư tưởng phải thông thì nhận thức mới chuyển biến, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, hiệu quả; lựa chọn trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt điểm việc đó. 

Mỗi quý, 6 tháng hoặc 1 năm cần có sản phẩm nhất định, hiệu quả cụ thể để "cân, đong, đo, đếm", kiểm đếm, lượng hoá được. Ban Chỉ đạo phải tập hợp, tổng kết có sản phẩm gì, mang lại hiệu quả cho người dân, doanh nghiệp, quốc gia dân tộc như thế nào? Phương châm là thực hiện nhanh nhất, nhiều nhất, hiệu quả nhất, kịp thời nhất có thể. Phát triển có lộ trình, mục tiêu, an toàn, bền vững.  

Về quan điểm, Thủ tướng yêu cầu liên tục đổi mới, có tư duy đột phá và tầm nhìn chiến lược trong phát triển chuyển đổi số. Tư duy đột phá mới huy động được nguồn lực. Tư duy đột phá thì có nguồn lực đột phá. Tầm nhìn phải dài hạn, dài hơi, bền vững, có trọng tâm, trọng điểm, có lộ trình phù hợp điều kiện, hoàn cảnh đất nước. Quá trình phát triển phải kế thừa, đổi mới; ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo. 

Phát huy tính chủ động, tính sáng tạo; huy động mọi nguồn lực, gắn với phát triển hợp tác công tư. Bám sát thực tiễn, xuất phát từ thực tiễn, lấy thực tiễn làm thước đo; nói đi phải đôi với làm và phải có kết quả cụ thể. Sử dụng tài nguyên thông tin, dữ liệu thiết thực, hiệu quả, tiết kiệm. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cá thể hóa trách nhiệm, đề cao trách nhiệm người đứng đầu, đi đôi phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, tăng cường giám sát, kiểm tra. Hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp; 

Đề cập nhiệm vụ trọng tâm quý II và thời gian tới, Thủ tướng nhấn mạnh, về nhiệm vụ chung, yêu cầu các Bộ trưởng, Trưởng ngành và Ban chỉ đạo chuyển đổi số các bộ, ngành, địa phương khẩn trương, quyết liệt tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được giao. Nhấn mạnh một số nhiệm vụ trọng tâm thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu Bộ Thông tin và Truyền thông trình Thủ tướng Chính phủ đề xuất thành lập Văn phòng Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số trên cơ sở kiện toàn Tổ công tác việc Ủy ban theo hướng kiêm nhiệm, huy động sự tham gia của các doanh nghiệp và xã hội, không làm tăng thêm đầu mối về tổ chức, bộ máy, biên chế, bảo đảm hiệu quả; hoàn thành đánh giá, công bố chính thức danh sách các nền tảng số đáp ứng yêu cầu phục vụ chuyển đổi số, phát triển chính phủ số, kinh tế số, xã hội số.

Bộ Thông tin và Truyền thôn phối hợp Bộ Kế hoạch và Đầu tư hoàn thành triển khai hệ thống phục vụ thống kê, theo dõi dự án đầu tư công cho chuyển đổi số, phát triển Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Bộ Thông tin và Truyền thôn phối hợp Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và các cơ quan liên quan nghiên cứu việc triển khai Tổ công nghệ số cộng đồng với nòng cốt là phong trào thanh niên, đó là phong trào học tập ngoại ngữ, tin học, chống biến đổi khí hậu, giữ gìn vệ sinh môi trường; gắn với lợi ích quốc gia và cá nhân.

Bộ Công an khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị định về bảo vệ dữ liệu cá nhân theo ý kiến thẩm tra của Ủy ban quốc phòng và an ninh, Quốc hội khóa XV, xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi trình Chính phủ ban hành.

Bộ Công an chủ trì, phối hợp các bộ, cơ quan liên quan hoàn thiện dự thảo Nghị định về định danh và xác thực điện tử, trình Chính phủ ban hành trong tháng 5/2022; tiếp tục triển khai hiệu quả Đề án Phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia, cụ thể: Hoàn thành việc kết nối, chia sẻ, xác thực thông tin công dân với Cổng Dịch vụ công quốc gia, hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp bộ, cấp tỉnh...; phát triển, hoàn thiện và triển khai hiệu quả ứng dụng di động VNEID, nhằm định hình hệ sinh thái công dân số để phục vụ nhu cầu định danh, xác thực thông tin của người dân theo hướng người dân có thể được định danh và xác thực điện tử dễ dàng thông qua môi trường mạng. 

Văn phòng Chính phủ tập hợp, đôn đốc, tập trung xây dựng, phát triển, đưa vào sử dụng Hệ thống thông tin phục vụ chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo thời gian thực, có các công cụ phân tích dữ liệu, dự báo hỗ trợ chỉ đạo, điều hành dựa trên dữ liệu số. Bộ Y tế chỉ đạo các bệnh viện, cơ sở y tế, cơ sở khám chữa bệnh sẵn sàng chấp nhận thanh toán viện phí, thanh toán các khoản chi phí khám chữa bệnh theo phương thức thanh toán không dùng tiền mặt.

Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo các cơ sở đào tạo sẵn sàng chấp nhận thanh toán học phí theo phương thức thanh toán không dùng tiền mặt. Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông, các bộ, ngành liên quan đẩy nhanh triển khai mô hình “Giáo dục đại học số”, hoàn thành Đề án thí điểm trong quý II/2022.

Bộ Công thương chủ trì, phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông và các địa phương thúc đẩy thương mại điện tử, thương mại số.

Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn triển khai hình thành cơ sở dữ liệu phục vụ nông dân, khai thác hiệu quả đất đai, thị trường.

Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông và các bộ, ngành tham mưu đề xuất với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về phương án đổi tên đơn vị chuyên trách về công nghệ thông tin của các bộ, cơ quan ngang bộ thành đơn vị chuyên trách về chuyển đổi số, bảo đảm phù hợp định hướng cải cách hành chính tinh gọn bộ máy. 

Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông, các bộ, ngành, địa phương báo cáo Ủy ban về tổng thể tình hình đầu tư các dự án đầu tư công lĩnh vực công nghệ thông tin; hoàn thành triển khai hệ thống phục vụ thống kê, theo dõi dự án đầu tư công cho chuyển đổi số, phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. 

Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp chủ trì, phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông và cơ quan chủ quản thí điểm thực hiện công tác giám sát phục vụ quản lý nhà nước đối với các tập đoàn, tổng công ty nhà nước bằng việc kết nối trực tuyến các hệ thống thông tin của mình với các hệ thống thông tin đo lường, giám sát của cơ quan chủ quản.

Các bộ, ngành, địa phương ban hành hoặc cập nhật kế hoạch hành động, chương trình hành động đến năm 2025 của cấp chính quyền với đầy đủ 3 trụ cột chính quyền số, kinh tế số và xã hội số, phù hợp các chiến lược quốc gia, phù hợp tình hình và khả năng. Ban Chỉ đạo chuyển đổi số các bộ, ngành, địa phương ban hành Kế hoạch hành động năm 2022 để thực hiện các nhiệm vụ theo Kế hoạch hoạt động năm 2022 của Ủy ban và ưu tiên nguồn lực để khẩn trương triển khai.

Triển khai thực hiện tích hợp, cung cấp dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia năm 2022 theo danh mục đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 422/QĐ-TTg ngày 4/4/2022. Đối với việc số hóa hồ sơ, kết quả giải quyết thủ tục hành chính tại Bộ phận Một cửa cấp bộ, cấp tỉnh phải được triển khai ngày từ ngày 1/6/2022. Riêng 25 dịch vụ công thiết yếu triển khai theo yêu cầu Quyết định 06/QĐ-TTg thực hiện số hóa từ ngày 1/7/2022.

Thủ tướng nhất trí chủ trương huy động chuyên gia chuyển đổi số cho cơ quan nhà nước, thúc đẩy hợp tác quốc tế; coi trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực; làm tốt công tác tuyên truyền...