Thúc đẩy tự chủ, xã hội hóa giáo dục để giải quyết tình trạng vừa thừa, vừa thiếu giáo viên

Theo Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, trước tình trạng vừa thừa, vừa thiếu giáo viên cục bộ ở một số địa phương, cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp để giải quyết vấn đề này, trong đó tập trung đẩy mạnh tự chủ, xã hội hóa giáo dục - đào tạo là một giải pháp quan trọng.

Giáo viên vừa thiếu, vừa thừa

Tham gia giải trình trước Quốc hội chiều 11/11, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Bộ Nội vụ và Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tiến hành rà soát kỹ lưỡng báo cáo của 63 tỉnh, thành phố. Theo đó, kết quả là cả nước hiện đang thiếu 94.714 giáo viên, trong khi cũng thừa 10.178 giáo viên. Giáo viên đã giao biên chế nhưng chưa tuyển dụng là 42.774. Căn cứ vào định mức học sinh và giáo viên trên lớp, còn thiếu 65.980 giáo viên.

“Từ số liệu nêu trên, chúng ta thấy một thực trạng là giáo viên vừa thiếu, vừa thừa, trong đó có cả số lượng giáo viên chưa tuyển dụng nhưng đã có biên chế được giao”, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhận xét.

Để khắc phục vấn đề này kể cả về lâu dài và trước mắt, theo Bộ trưởng, cần tập trung thực hiện đồng bộ nhóm các giải pháp, trong đó, trên tinh thần quán triệt và thực hiện Nghị quyết 19 Trung ương về đổi mới, sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập, với mục tiêu giảm 10% số đơn vị sự nghiệp và giảm 10% biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Giai đoạn 2017-2021 chúng ta đã làm rất thành công, trong đó giảm hơn 10% đơn vị sự nghiệp, giảm 11,79% biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước, trong đó có cả giáo dục và đào tạo, đặc biệt là giáo dục đại học.

Tiếp tục thực hiện mục tiêu này trong giai đoạn 2021-2025 theo tinh thần Nghị quyết 19, đối với các địa phương, Bộ trưởng đề nghị cần thiết phải tập trung rà soát, sắp xếp lại quy mô, mạng lưới trường, lớp một cách trách nhiệm để giảm điểm trường, giảm số trường, trong khi tăng trường liên cấp, liên xã, trường bán trú. Bởi theo Bộ trưởng, trên thực tế, có nhiều địa phương đã thực hiện rất thành công trong vấn đề này và đã giải quyết được bài toán rất lớn về biên chế và tổ chức bộ máy, nhưng bên cạnh đó cũng có những địa phương vẫn chưa thực sự quyết liệt thực hiện.

Hoàn thiện cơ chế tự chủ, xã hội hóa giáo dục và đào tạo

Bộ trưởng Nội vụ cho rằng, nhiệm vụ rất căn bản và quan trọng đó chính là tập trung đẩy mạnh tự chủ và xã hội hóa giáo dục và đào tạo, nhất là giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông ở những nơi có điều kiện.

Theo Bộ trưởng, vừa qua, rất nhiều tỉnh, thành phố đã làm rất thành công vấn đề này, nhưng trong quá trình thực hiện cũng đã bộc lộ 1 số vướng mắc, nên tới đây, Bộ Nội vụ sẽ chủ trì, phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các bộ, ngành có liên quan rà soát lại các văn bản quy phạm pháp luật, nhất là một số nghị định đã triển khai như Nghị định 120, 106, 115 và mới nhất là Nghị định 60. Trên cơ sở đó, căn cứ vào một số văn bản luật, sẽ rà soát, bổ sung các chính sách để hoàn thiện cơ chế tự chủ và xã hội hóa.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo rà soát lại văn bản quy định định mức học sinh và giáo viên trên lớp cho phù hợp với từng vùng, miền, từ đó khẩn trương định hướng, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, gắn với việc nâng cao chất lượng theo đúng tinh thần Nghị quyết 19, cũng như Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đồng thời sớm tham mưu cho Chính phủ giải quyết vấn đề vướng mắc liên quan tự chủ đại học.

“Bộ Nội vụ cũng sẽ tham mưu cho Chính phủ ban hành nghị định để tạo cơ chế đẩy mạnh cho tự chủ, cũng tạo cơ chế để các đơn vị sự nghiệp công lập giải quyết khó khăn, vướng mắc cho giáo viên”, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết.

Để giải quyết tình trạng thừa, thiếu giáo viên, Bộ trưởng đề xuất nhóm giải pháp quan trọng tiếp theo. Đó là áp dụng nguyên tắc "có học sinh phải có giáo viên", nhưng phải hợp lý về quy mô trường lớp, theo định mức giáo viên trên lớp, kết hợp bổ sung giáo viên theo lộ trình từ nay đến năm 2025 gắn với phương án đẩy mạnh xã hội hóa, tự chủ. Qua đó, giảm số lượng giáo viên hưởng lương từ ngân sách nhà nước, vừa giải quyết giáo viên thừa, vừa tuyển dụng hết giáo viên đã có biên chế giao nhưng chưa tuyển dụng, đồng thời bảo đảm cơ cấu hợp lý giữa giáo viên mầm non và giáo viên phục vụ cho đổi mới giáo dục.

Về giải pháp trước mắt, theo Bộ trưởng, căn cứ vào Nghị quyết 102 của Chính phủ, trong điều kiện khó khăn hiện tại, các địa phương có thể thực hiện việc hợp đồng giáo viên để thay thế cho giáo viên nghỉ hưu, nghỉ thai sản… nhưng trong định mức đã được cấp có thẩm quyền giao.