TikTok - 'mỏ vàng' của hàng kém chất lượng

Video này được đăng từ đầu năm ngoái với hình ảnh tách cà phê lắc lư, cái gật đầu của bác sĩ, cùng cảnh quay trước và sau giảm cân và có hàng triệu lượt xem. Nhờ đó, số lượt mua tăng cao dù không hề rẻ: 124 USD (3 triệu đồng) cho "gói điều trị giúp giảm 15-25 kg trong thời gian uống".

"Cà phê giảm cân, cà phê kích dục, thực ra vẫn chỉ là một cà phê thông thường và không có gì đặc biệt", Huabin nói qua cuộc gọi video với Financial Times. "Khi đó tôi cũng không biết sao nó trở nên nổi tiếng như vậy".

TikTok mang lại doanh thu 15 tỷ USD cho ByteDance năm ngoái. Khác với nền tảng "chị em" Douyin được kiểm soát chặt chẽ tại Trung Quốc, TikTok được thả nổi với thuật toán cho phép bất kỳ nội dung nào cũng có thể thành "hot trend" thu hút sự chú ý.

Những người như Huabin cho biết đã lợi dụng việc này để kiếm tiền ở quy mô toàn cầu, thông qua tính năng TikTok Shop, bất chấp chúng có thể gây hệ lụy. "Tôi làm nội dung TikTok để trục lợi", Huabin nói trong một video trên Douyin. "Nội dung chính của tôi là thương mại điện tử và phát trực tiếp cho người dùng châu Mỹ".

Huabin không coi việc bán những mặt hàng không kiểm định, không rõ nguồn gốc, đánh vào yếu tố tâm lý là hành vi lừa người dùng, mà chỉ là lợi dụng kẽ hở của nền tảng. Một số nhóm khác cũng bán hàng giả, kém chất lượng trên TikTok Shop với chiêu thức tương tự. Họ chi tiền chạy quảng cáo cho ByteDance để đẩy video thành "xu hướng", sau đó hướng người dùng đến trang web của bên thứ ba để hoàn tất giao dịch mua bán.

Theo Financial Times, TikTok Shop có nhiều tài khoản bán sản phẩm vi phạm quy tắc nhưng vẫn tồn tại, như trà và cà phê giảm cân, thuốc theo toa, thuốc làm trắng da... "TikTok ưu tiên lợi nhuận hơn các quy định về hàng hóa trên nền tảng của mình", CEO của một công ty thương mại điện tử ở London nói.

Trong khi đó, TikTok cho biết họ "có chính sách nghiêm ngặt để bảo vệ người dùng khỏi nội dung giả mạo, lừa đảo hoặc gây hiểu lầm, bao gồm cả quảng cáo và sẽ xóa nội dung vi phạm nguyên tắc". Dù vậy, thực tế nội dung này vẫn tràn lan. Việc kiểm duyệt trên TikTok được đánh giá khác hẳn với Douyin, nơi nền tảng bị siết nội dung độc hại hoặc lừa đảo.

Theo Huabin, thuật toán TikTok đề xuất cả video từ người lạ nên tài khoản mới lập cũng có thể lập tức lan truyền, mang đến cho ông và các nhóm cơ hội tiếp cận khán giả nhanh hơn hẳn Instagram và YouTube - nơi mỗi tài khoản phải có lượng người theo dõi nhất định.

"Nếu tài khoản bị đóng, chúng tôi có thể kích hoạt lại nó, không thì chỉ cần lập tài khoản mới", người này nói.

Một video cắt ghép bán sản phẩm trên TikTok của Huabin.

Với "cà phê giảm cân", Huabin sử dụng video cắt ghép hình ảnh Dana Brems, bác sĩ ở Los Angeles và là KOL trên mạng xã hội, nhằm tăng độ tin cậy. Brems cho biết video bị sử dụng trái phép, cách duy nhất là báo cáo với TikTok nhưng hệ thống cũng chỉ trả về thông báo "nội dung không vi phạm chính sách".

"Hầu hết sẽ không tin khi xem video, nhưng nếu số lượng tiếp cận đủ lớn, ắt sẽ có người tin và mua hàng", Brems nói.

Huabin cho biết anh nhận thức được việc làm của mình gây hại, nên cuối năm ngoái đã lập kênh Douyin để lật tẩy các loạt cà phê giảm cân đang lan truyền, cũng như chuyển sang bán hàng hóa hợp pháp.