Tổng thư ký LHQ có động thái hiếm, lần đầu dùng công cụ mạnh nhất sau 50 năm

Tổng thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Antonio Guterres đã kêu gọi mạnh mẽ ngừng bắn ở Dải Gaza, lần đầu tiên sử dụng công cụ mạnh nhất mà một tổng thư ký có trong tay sau hơn 5 thập kỷ.

Theo trang Bloomberg ngày 7/12, trong thư gửi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vào hôm trước, ông Guterres nhấn mạnh rằng tình hình ở Gaza đang xấu đi nhanh chóng thành một thảm họa và ông dự báo sẽ sớm không còn trật tự công cộng ở đây, sẽ khiến cho viện trợ vào khu vực Gaza thậm chí còn ít hơn. Ông nói: “Một tình huống thậm chí còn tồi tệ hơn có thể xảy ra, như dịch bệnh và áp lực gia tăng buộc người dân Gaza phải di dời hàng loạt sang các nước láng giềng”.

Theo LHQ, ông Guterres đã gửi bức thư trên theo Điều 99 của Hiến chương Liên hợp quốc, cho phép tổng thư ký đưa ra bất kỳ vấn đề nào bị coi là đe dọa hòa bình quốc tế để Hội đồng Bảo an phải chú ý.

Bức thư này đánh dấu lần đầu tiên ông Guterres trực tiếp sử dụng công cụ ngoại giao mạnh mẽ nhất của mình kể từ khi nắm quyền điều hành LHQ vào năm 2017. Đây là lần đầu tiên văn phòng của ông Guterres viện dẫn điều khoản này một cách rõ ràng kể từ năm 1971 - thời gian xảy ra cuộc khủng hoảng giữa Ấn Độ và Pakistan.

Đáp lại bức thư, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất có kế hoạch đưa ra một nghị quyết của Hội đồng Bảo an vào ngày 8/12 nhằm kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức ở Dải Gaza. Đề xuất này sẽ kêu gọi tất cả các bên tuân thủ nghĩa vụ theo luật pháp quốc tế.

Lời kêu gọi tạm ngừng bắn mới nhất của LHQ được đưa ra khi quân đội Israel tiến sâu hơn vào phía Nam Gaza và chiến đấu với các tay súng Hamas. Theo chính phủ Israel, xung đột bắt đầu khi Hamas tấn công Israel vào ngày 7/10, khiến 1.200 người thiệt mạng. Theo Cơ quan Y tế ở Gaza do Hamas kiểm soát, các cuộc oanh tạc trên không và tấn công trên bộ của Israel đã giết chết trên 16.000 người ở Palestine.

Ngày 5/12, trong một cuộc họp với các thành viên nội các chiến tranh, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã bác bỏ áp lực ngày càng tăng về việc dừng chiến dịch quân sự ở phía Nam Dải Gaza, cam kết sẽ tiếp tục cho đến khi Hamas bị tiêu diệt.

Ông Gilad Erdan, Đại sứ Israel tại LHQ, đã viết thư phản hồi bức thư của Tổng thư ký LHQ. Bức thư có đoạn nói rằng ông Guterres có thành kiến với Israel và lời kêu gọi ngừng bắn thực chất là kêu gọi duy trì quyền cai trị của Hamas ở Gaza.

Trước đó, ngày 15/11, Hội đồng Bảo an đã thông qua nghị quyết kêu gọi Israel tạm dừng bắn vì lý do nhân đạo và kêu gọi thả các con tin do Hamas bắt giữ. Một thỏa thuận ngừng bắn đã diễn ra khoảng một tuần sau đó, nhưng giao tranh lại tiếp tục vào ngày 1/12 khi các bên không thống nhất được về việc gia hạn ngừng bắn.

Trong khi đó, ngày 6/12, Cao ủy nhân quyền LHQ Volker Turk cho biết người dân Palestine ở Dải Gaza đang sống trong cảnh kinh hoàng tột độ, đồng thời kêu gọi Israel và Hamas ngừng bắn khẩn cấp.

Phát biểu họp báo trực tuyến, ông Turk nêu rõ Dải Gaza đang hứng chịu các đợt tấn công không ngừng của lực lượng Israel, người dân ở đây sống trong nỗi kinh hoàng ngày càng trầm trọng hơn.

Theo quan chức LHQ này, hiện nay, khoảng 1,9 triệu người trong số hơn 2,2 triệu dân ở Dải Gaza đã phải đi sơ tán, buộc phải dồn đến những nơi trú ngụ tồi tàn và đông đúc ở phía Nam dải đất này và sống trong điều kiện không đảm bảo vệ sinh, không lành mạnh. Ông Volker Turk cảnh báo rằng trong những hoàn cảnh như vậy, nguy cơ xảy ra các tội ác cũng gia tăng, qua đó ông hối thúc các bên xung đột và những quốc gia có ảnh hưởng hành động khẩn cấp để chấm dứt bạo lực.

Quan chức LHQ nhấn mạnh tình cảnh này là điều hoàn toàn có thể dự đoán và tránh được. Ông kêu gọi các bên dừng mọi hành động gây hấn, trả tự do cho tất cả con tin. Các bên cần hiểu rõ điều thực sự cần làm để mang lại hòa bình và an ninh cho người Palestine cũng như người Israel, bạo lực và các hành động trả đũa chỉ khiến thù hận và cực đoan gia tăng. Cách duy nhất để chấm dứt thảm kịch là dừng chiếm đóng và thực thi giải pháp hai nhà nước.