Trạm y tế dưới hầm lò...

Xuất phát từ đặc thù công việc, những năm gần đây, các mỏ khác thác hầm lò thuộc TKV đều lập trạm y tế dưới hầm lò ở mức sâu hàng trăm mét, là mô hình còn khá mới mẻ. Ngày đêm, trong lòng đất sâu có biết bao y, bác sĩ không quản hiểm nguy, gian khó, đang âm thầm, lặng lẽ cống hiến, vì sức khỏe, an toàn của thợ lò.

"MONG ĐƯỢC THẤT NGHIỆP!"

Y sĩ Chu Hồng Thái khám bệnh cho thợ lò ở mức -250m.

Chiếc “thang máy” của mỏ Mông Dương từ từ đưa chúng tôi xuống mức -97,5m. Từ đây, phải đi bộ hơn 1km đường lò nữa mới tới nhà ga, nơi chiếc xe song loan đang chờ chở chúng tôi tới Trạm Y tế mức -250, khu Trung tâm mỏ Mông Dương. Để xóa tan không gian âm u, vắng vẻ của đường lò, bác sĩ Đinh Hải Long, Trạm trưởng Trạm Y tế Công ty CP Than Mông Dương, kể cho tôi nghe về mô hình này. Theo anh, do sản xuất than luôn đối mặt với nhiều bất trắc và rủi ro, nên việc chăm sóc sức khỏe, bảo đảm môi trường làm việc an toàn cho người thợ luôn là ưu tiên hàng đầu với các đơn vị hầm lò. Vì thế, những năm gần đây, cùng với trạm y tế trên mặt bằng, các đơn vị ngành Than đã triển khai áp dụng mô hình trạm y tế dưới lòng đất.

Công ty CP Than Mông Dương chính thức đưa mô hình này vào hoạt động năm 2015 - sau trận mưa lụt lịch sử ở Quảng Ninh. Với hàng nghìn CNLĐ làm việc trong 3 ca sản xuất ở các đường lò dài hàng chục km dưới lòng đất, trạm y tế dưới hầm sẽ hỗ trợ rất nhiều trong việc trực cấp cứu, khám xử lý, sơ cứu những trường hợp thợ lò đau ốm, bị tai nạn lao động ngay tại khu vực khai thác, giúp công nhân yên tâm sản xuất. Trạm y tế dưới hầm lò được bố trí đủ y sĩ thay phiên đi 3 ca, nhằm xử lý nhanh các vấn đề liên quan đến sức khỏe, sự an toàn của người thợ.

Sau khoảng 20 phút đi bộ và 10 phút đi xe song loan trong lòng đất, chúng tôi tới được Trạm Y tế mức -250. Trạm chỉ rộng khoảng 20m², nằm giữa vị trí cánh Đông, cánh Tây của mỏ để tiện cho việc cấp cứu.

Trong ánh sáng mờ mờ phát ra từ chiếc đèn nhỏ, anh Chu Hồng Thái, y sĩ trực ca 1, đang khám bệnh cho một số thợ lò đau bụng, sốt nhẹ. Trước khi xuống lòng đất, tôi đã được nghe bác sĩ Đinh Hải Long giới thiệu qua. Chu Hồng Thái là y sĩ lâu năm nhất ở Trạm với 8 năm công tác, trong đó 4 năm làm dưới lò. Nhưng quả thực khi gặp Thái (SN 1989), với vẻ ngoài trông rất trắng trẻo, đẹp trai như “công tử”, tôi khó có thể hình dung Thái có thể bám trụ với mỏ lâu như thế.

Thái chia sẻ: “Tốt nghiệp Trung cấp Y Quảng Ninh, em được nhận vào mỏ Mông Dương. Thế nhưng đây cũng chỉ là lý do sau cùng đưa em đến với mỏ. Bố mẹ em đều làm ở đây. Công việc này cũng là nghề cha truyền con nối. Duyên nghề của em có lẽ đến từ những câu chuyện kể thường ngày của bố về thợ lò, về mỏ, về nghề”.

Trước khi chưa lập trạm y tế dưới lòng đất, Thái làm ở mặt bằng Bắc Mông Dương. Từ năm 2015 Thái cùng 2 đồng nghiệp được bố trí làm ở mức -250m. Đối với một thanh niên, theo Thái thừa nhận là còn khá ham chơi nữa, khi được điều động làm việc dưới lò, nhiều người bảo cậu: “Chắc được mấy bữa!”. Nhưng từ đó đến nay đã hơn 4 năm.

“Làm việc dưới lò buồn lắm. Một mình một ca trực, quanh ra quẩn vào 4 bức tường. Không có việc làm thường xuyên, song lúc nào cũng ở trong tư thế sẵn sàng. Nhưng em cũng như các y sĩ chỉ "mong mình thất nghiệp” - Thái cười chia sẻ.

Dưới hầm lò có những bất chắc không nói trước được. Mong muốn của Thái đôi khi khó mà được hoàn toàn như ý. Thái hồi tưởng: “Năm ngoái, đúng ca trực của em, trong không gian yên ắng lúc 3 giờ sáng, chuông điện thoại réo inh ỏi khiến em giật mình. Nhận được tin báo 4 thợ lò bị vùi lấp do tụt lò ở Phân xưởng Đào lò 6, em vội vàng điện thoại báo Trạm Y tế Công ty đến hỗ trợ, sau đó huy động thêm một số anh em mang cáng, nẹp, thuốc, bóng bóp, máy cứu sinh… đến hiện trường”.

Sau bao nỗ lực cùng các đồng nghiệp đào bới than đưa nạn nhân ra ngoài, người thứ nhất đã được tìm thấy. Thái vội vã kiểm tra. “Ơn trời! Anh ấy vẫn sống”, Thái thốt lên mừng rỡ, rồi vội vàng hô hấp, xử lý vệ sinh, băng sơ cầm máu và sau đó chuyển lên trên điều trị. 6 giờ sáng, các nạn nhân lần lượt được tìm thấy. Thái cùng các y, bác sĩ của Trạm Y tế sơ cứu nạn nhân và chuyển lên Bệnh viện Đa khoa khu vực Cẩm Phả. 3 trong số họ nhờ được sơ cứu kịp thời đã hồi phục, 1 người không may đã ngừng thở trước khi được tìm thấy. Thái nghẹn lời: “Đó là những phút giây em nhớ mãi. Thế nên chẳng bao giờ chúng em mong mình có bệnh nhân”. Những phút giây sinh tử, khát khao cứu được đồng đội cũng chính là lý do mà Thái không bỏ nghề. Anh đã từ chối biết bao cơ hội ở các bệnh viện lớn mà nhiều người mơ ước.

Với Thái khi cứu được một đồng nghiệp khỏi tay tử thần, anh vui sướng lắm, như là mình được cứu mạng vậy. Nhưng khi những người đồng chí ra đi, nằm trong vòng tay mình, dù không phải lỗi của anh song anh cảm thấy vô cùng bất lực, đau xót, như chính người thân mình đã ra đi.

TẤT CẢ VÌ TÌNH YÊU

Không phải bất kỳ y sĩ nào cũng có thể điều động làm việc dưới lò. Bởi phải có sức khỏe, có kỹ năng sơ cứu tốt trong hầm lò, biết làm công tác tâm lý cho nạn nhân, chịu được sự buồn tẻ, không giao tiếp, không điện thoại, chấp nhận gian khổ, hy sinh… Nếu không có tình yêu hẳn Thái và những y sĩ dưới lòng đất khó mà bám trụ được với nghề. Thái kể, có những y sĩ từng làm việc 4-5 tháng dưới lò nhưng không chịu được đã bỏ việc.

Y sĩ Nguyễn Hữu Tuân, Công ty Than Dương Huy, đã chia sẻ rất thật rằng: Gần 30 năm gắn bó với Dương Huy thì có 6 năm anh làm dưới hầm lò. Dù ngày hay đêm, anh khó lòng mà chợp mắt được, bởi khí dưới mỏ rất nặng. Hôm nào quên mang khẩu trang thì hôm sau ho suốt cả ngày. Anh đã từng phải đi điều trị viêm phế quản nửa tháng ở Bệnh viện Lao và Phổi Quảng Ninh. Từ ngày làm việc trong lòng đất, dưới ánh sáng mờ mờ, thị lực của anh bị giảm sút nhiều. 

Y sĩ Nguyễn Hữu Tuân khám bệnh cho thợ lò ở mức -100m.

Năm 2013, Công ty Than Dương Huy lập Trạm Y tế mức -100, anh Tuân cùng 3 đồng nghiệp được điều động làm việc dưới lò. Để trải nghiệm trước, các anh được đưa xuống lò và học an toàn. Nhưng khi vào làm việc mới thấy nhiều việc khó lường. “Mỗi khi mìn nổ, cả mỏ rung chuyển, do chưa quen, tôi sợ muốn bắn tim ra ngoài. Ngày làm việc đầu tiên, trong không gian yên tĩnh, bỗng đâu ngay trên đầu mình có tiếng động rất mạnh. Tôi hô hét anh em chạy bán sống bán chết. Sau mới biết đó chỉ là một mũi khoan thăm dò, không phải bục lò như tôi tưởng… ”.

Lo là thế, nhưng mỗi khi có tai nạn xảy ra, trong đầu anh chỉ nghĩ “Tất cả vì đồng đội”. Năm ngoái xảy ra vụ sạt than ở Công trường Khai thác 5, nhận được tin báo, anh cùng 1 đồng nghiệp vác dụng cụ chạy vào sơ cứu, nếu thiếu may mắn, cả 2 đã bị gông sắt rơi trúng đầu. Song những cái khó, khổ, hiểm nguy chưa bao giờ làm chùn bước chân của những y sĩ này, vì phía trước họ là tính mạng của đồng đội. Tinh thần kỷ luật và đồng tâm của thợ lò là như thế. Trong gian nguy không bao giờ bỏ mặc nhau.

Bác sĩ Đinh Hải Long nói: “Không chỉ môi trường làm việc nguy hiểm, độc hại, các y sĩ dưới lòng đất thiệt thòi lắm. Họ không được thường xuyên va chạm, tiếp xúc với bệnh nhân, nên khó có điều kiện để nâng cao trình độ chuyên môn”. Các đơn vị cũng thường xuyên tổ chức các chương trình huấn luyện nâng cao trình độ cho các y sĩ, như Thái đã được Công ty  cho đi học nâng cao trình độ ở Bệnh viện Việt Pháp, Bệnh viện 103. Dù vậy, không phải ai cũng có điều kiện đi học được.

Thiệt thòi như vậy, nhưng thu nhập của y sĩ dưới lòng đất chỉ khoảng 5 triệu đồng/tháng; đơn vị nào cao hơn thì 7-8 triệu đồng/tháng. Với thu nhập như vậy không khó để họ kiếm được một công việc trên mặt đất.

Với những đòi hỏi khắt khe cũng như sự hy sinh như vậy, nên “việc tuyển sinh các y sĩ làm việc dưới lò vô cùng khó” - Bác sĩ Đinh Hải Long nói. Song vì “duyên nghề, đam mê và tình yêu đã giữ chân các y sĩ ở lại”.

Tác giả bài viết chụp ảnh cùng y sĩ Chu hồng Thái tại Trạm Y tế -250 mỏ Mông Dương.

Để giữ chân cũng như thu hút y, bác sĩ đang ngày đêm làm việc vì sự an nguy của thợ mỏ thì còn nhiều việc phải làm. Anh Tuân và Thái đã từng chia sẻ rằng, họ mong: Môi trường mỏ ngày càng được cải thiện tốt hơn, công tác an toàn phải được giám sát chặt chẽ hơn nữa, cũng như sớm phát hiện được nguy cơ bục nước, cháy nổ khí mê tan để bảo vệ tính mạng cho tất cả những người làm việc trong mỏ. Các đơn vị, TKV cần tăng cường tập huấn nghiệp vụ, tiếp cận các phương pháp khám chữa bệnh tiên tiến; cải thiện thu nhập, chế độ đãi ngộ cho đội ngũ này.

Thanh Hằng

[links()]