Trăn trở của những người "gác" đê Hà Nam

Đảo Hà Nam (TX Quảng Yên) có cao độ bình quân thấp hơn mực nước triều cường khoảng 1,5-2,5m, nên khi có sự cố về đê điều, đảo luôn được đặt trong tình trạng báo động cấp vô cùng nguy hiểm. Bởi vậy, dù chỉ bảo vệ “một nửa” TX Quảng Yên, đê Hà Nam vẫn được Trung ương đặc cách là đê cấp 3 và đây cũng là tuyến đê cấp 3 duy nhất trên địa bàn tỉnh. Để đảm bảo an toàn cho tuyến đê này, những kiểm sát viên đê điều của Hạt Quản lý đê (QLĐ) TX Quảng Yên vẫn hằng ngày tuần tự làm tròn nhiệm vụ bảo vệ an toàn cho tuyến đê; cũng là đảm bảo an toàn cho người dân sinh sống trên đảo.

Nan giải chuyện xử lý vi phạm

Trung tuần tháng 11 vừa qua, chúng tôi có dịp về Quảng Yên. Suốt một ngày rong ruổi trên tuyến đê Hà Nam cùng các kiểm sát viên thuộc Hạt QLĐ TX Quảng Yên, chúng tôi thêm hiểu sự khó khăn, vất vả của những người "gác" tuyến đê cấp 3 duy nhất của tỉnh. Đê Hà Nam có điểm đặc biệt là bám theo tuyến đê có 3 cụm dân cư được hình thành lâu đời, trước cả Luật Đê điều, Luật Đất đai. Các vi phạm pháp luật về đê điều cũng chủ yếu xảy ra trong các cụm dân cư này, liên quan đến việc sửa chữa, cải tạo nhà ở, công trình phụ…

Các kiểm sát viên Hạt QLĐ TX Quảng Yên kiểm tra khu vực rừng chắn sóng.

Chỉ cho chúng tôi một công trình tường rào mới được xây dựng lại nhưng vi phạm do nằm trong hành lang đê, anh Đỗ Trung Thành, kiểm sát viên Hạt QLĐ TX Quảng Yên, cho biết: “Biết rằng nhu cầu của người dân là chính đáng, nhưng theo quy định, chúng tôi vẫn phải lập biên bản, đề nghị chính quyền xử lý, mặc dù, có thời điểm chính quyền địa phương cũng không xác nhận vi phạm vì lo ngại bị tồn đọng các quyết định xử phạt. Đa phần, người dân Hà Nam thuần tính, nên khi được nhắc nhở, tuyên truyền, họ đều nghiêm túc tiếp thu và cố gắng khắc phục. Tuy nhiên, đôi khi chúng tôi cũng gặp phải những trường hợp cho rằng, đất thuộc gia đình quản lý, sử dụng từ bao đời nay nên họ có quyền, họ không chấp hành, thậm chí, còn có hành vi đe dọa, đuổi kiểm sát viên. Lần trước đi phát dọn cây, chúng tôi có chặt cây người dân trồng trên cơ đê, thế là bị bà con đuổi”.

Bên cạnh những vi phạm về xây dựng thường xảy ra trong khu dân cư thì việc ngăn chặn các xe quá tải đi trên đê cũng là vấn đề nan giải. Từ năm 2011 đến nay, khi cơ đê hình thành tuyến đường thì các xe phục vụ công trình dự án thường sử dụng cung đường này để vận chuyển vật liệu. “Cái khó của Hạt là không có thẩm quyền, phương tiện để xác định, xử lý đối với xe quá tải. Mới tháng trước, Công an viên của phường Nam Hòa phối hợp cùng kiểm sát viên của Hạt ngăn chặn các xe quá tải đi trên đê cũng suýt nữa bị tai nạn nếu không tránh kịp do lái xe rồ ga phóng qua. Các kiểm sát viên của Hạt gặp tình trạng tương tự cũng không phải hiếm. Để khắc phục tình trạng này, chúng tôi đã cho đúc các mố chắn xe có khẩu độ thông xe 2,29m trên đường cơ đê nhưng vẫn bị xe quá tải chạy qua “gặm” nát đường. Chúng tôi đã có văn bản báo cáo, đến nay tình trạng xe quá tải chạy trên đê vẫn còn nhưng đã hạn chế hơn" - ông Nguyễn Văn Sánh, Hạt trưởng Hạt QLĐ TX Quảng Yên, cho biết.

Trăn trở chuyện nghề

Nhớ lại những ngày đầu tham gia quản lý tuyến đê, ông Nguyễn Văn Sánh cho biết: “Đê Hà Nam có đặc điểm là đất đắp thủ công, là đất phù sa cửa sông dễ bị phân rã, khả năng chịu lực kém nên nếu để tràn dễ vỡ, để chịu tải nặng dễ sạt trượt. Diễn biến sạt trượt xảy ra quanh năm, không theo mùa, khi biên độ triều cường lớn cũng có thể xảy ra sạt trượt, do vậy phải theo dõi hằng ngày, thường xuyên, liên tục. Kiểm sát viên có nhiệm vụ nắm bắt, cung cấp thông tin sớm nhất để các cấp địa phương có phương án ứng cứu kịp thời. Trước năm 2009, thời điểm đó chưa xây dựng điếm canh trên đê, lúc bão gió, các kiểm sát viên chia nhau trực tại vị trí xung yếu, lúc đó chỉ có tấm nilon, cứ vậy nằm trực ở chân tường chắn sóng, lấy trời làm nhà”.

Ông Nguyễn Văn Sánh, Hạt trưởng Hạt QLĐ TX Quảng Yên kiểm tra vật tư phục vụ công tác phòng chống lụt, bão.

Năm 2006, tỉnh triển khai dự án nâng cấp tổng thể đê Hà Nam. Đến nay, tuyến đê đã chắc chắn hơn trước rất nhiều, việc nâng cấp đạt 70% khối lượng công việc, đường cơ đê cứng hóa 31/33,67km; tường chắn sóng cứng hóa trên 28km, trong đó có 24km được bọc bê tông cốt thép... Tuy vậy, những người làm nhiệm vụ bảo vệ tuyến đê vẫn không khỏi lo lắng. Nhớ lại lần đê sạt trượt năm 2002, ông Sánh cho biết: Đúng đêm mồng 1 Tết Nguyên đán, người dân neo thuyền về ăn tết đã phát hiện sạt trượt tại vị trí K28+400. Ngay khi nhận tin báo, tôi cùng một đồng chí kiểm sát viên phải thuê thuyền nan ra dò, liên tục trực trên đê theo dõi mức độ, tốc độ xói lở. Nguyên cả Tết năm đó, chúng tôi ăn Tết trên đê, nhiều lúc phải ăn mì tôm sống với nước nguội. Rồi lần sạt trượt Tết Dương lịch năm 2006 cũng vậy, việc xô sạt xảy ra bất ngờ cho nên kiểm sát viên thường xuyên phải đi tuần tra, xem xét chỗ này, chỗ kia, nhìn sông, nhìn màu nước, suốt ngày “vật vờ” trên đê. Cùng với kinh nghiệm, chuyên môn sâu về thủy lợi, kiểm sát viên có thể nhìn con nước lên xuống, căn cứ vào độ ngậm phù sa, nhìn “hoa nước” chảy trên mặt sông để đoán biết nước nông hay sâu, các hiện tượng, nguy cơ xói lở... để kịp thời báo cáo, xử lý.

“Vừa qua, tôi được biết tỉnh có chủ trương giảm đầu mối Hạt QLĐ TX Quảng Yên vào năm 2019. Đê Hà Nam là công trình an ninh, bảo vệ cho địa phương, trước tầm quan trọng của tuyến đê, tôi nghĩ phải có lực lượng chuyên trách, nếu chỉ có lực lượng quản lý đê nhân dân sẽ không đảm đương được sự an toàn cho đê vì diễn biến trên đê thường bất ngờ, phải liên tục kiểm tra, kiểm soát tình hình, theo dõi biến đổi triều cường, dòng chảy sông. Nếu không có kinh nghiệm sẽ không thể phán đoán kịp thời. Tuyến đê được đảm bảo an toàn là điều trọng yếu nhất”, ông Sánh trăn trở.

Thanh Hoa