Tranh do AI vẽ nên sẽ là xu hướng NFT tiếp theo

Doanh thu từ NFT (token không thể thay thế) đã đạt 25 tỷ USD trong năm 2021, cho thấy đây là một trong những thị trường màu mỡ bậc nhất trong thế giới crypto. Gây tác động lớn nhất chính là thể loại NFT tranh ảnh nghệ thuật, khi nhà đấu giá Christie cho biết đã bán được số NFT trị giá đến 93 triệu USD trong Hội nghị Art+Tech thường niên lần thứ 4 diễn ra vào tháng 8 năm ngoái.

Đáng chú ý, phần nhiều NFT tranh ảnh nghệ thuật vẫn là các tác phẩm hoạt hoạ và meme, nổi bật là dự án CryptoPunks và Bored Ape Yacht Club. Dù được xem là những dự án NFT thành công nhất cho đến thời điểm hiện tại, chúng có khả năng bị lật đổ bởi một thể loại NFT mới đang dần nổi lên, dựa trên những công nghệ tiên tiến và trí tưởng tượng của con người.

NFT do AI tạo nên sẽ là một thể loại nghệ thuật mới

Được gọi là “NFT do AI tạo nên”, những token không thể thay thế được này ngày một phổ biến hơn trong cộng đồng nghệ thuật, cũng như cộng đồng yêu thích công nghệ mới như AI, blockchain, và Metaverse. Để có được các NFT do AI tạo nên, bạn thường phải sử dụng các “mạng sáng tạo đối nghịch” (GAN). Đó là những thuật toán tận dụng sức mạnh máy tính để khai thác dữ liệu, huấn luyện các mô hình AI sản sinh ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.

Claire Silver, một nghệ sỹ chuyên làm việc với AI, cho biết NFT do AI tạo nên là một thể loại tương đối mới mẻ, và nguyên tắc cơ bản của nó là tác phẩm nghệ thuật sẽ được tạo ra nhờ kết hợp với một dạng trí tuệ nhân tạo nào đó, như GAN chẳng hạn.

“Có những công cụ nặng về code, và cũng có những công cụ hoàn toàn không dùng code, mà bất kỳ ai cũng có thể dùng. Tôi thì sử dụng loại thứ hai. Làm việc với một AI để biến ý tưởng của bạn thành hiện thực là một trải nghiệm mới mẻ, nó làm tăng cường tính sáng tạo theo một cách tự do, một loại trải nghiệm mà bạn chưa bao giờ được thấy kể từ khi còn là một đứa trẻ”

Để có được các NFT do AI tạo nên, Silver giải thích rằng cô tận dụng một công cụ biến chữ thành tranh, gọi là Eponym. Được phát triển bởi một công ty chuyên về nghệ thuật AI, Art AI, Eponym cho phép người dùng tạo ra các bức hoạ dựa trên văn bản họ thích và sau đó đưa những tác phẩm này trực tiếp lên chợ NFT lớn nhất thế giới là OpenSea.

Eyal Fisher, đồng sáng lập Art AI, nói rằng Eponym cho phép biến bất kỳ cụm từ nào thành một tác phẩm nghệ thuật NFT độc đáo, được ghi lại vĩnh viễn trên blockchain Ethereum như một tác phẩm trưng bày thú vị.

Fisher giải thích rằng Eponym được phát triển dựa trên những thuật toán chuyên về hội hoạ AI cá nhân hoá, giúp mọi người tạo ra các tác phẩm nghệ thuật bằng cách tương tác với máy tính. “Eponym là một dự án NFT theo kiểu cộng tác. Người dùng truy xuất nó bằng cách vào website và gõ bất kỳ cụm từ hay từ nào vào text box. AI sau đó sẽ tạo ra ảnh dựa trên nội dung bạn nhập” - Fisher nói thêm rằng mỗi đoạn text chỉ có thể được “xào nấu” một lần mà thôi. “Chỉ có một tác phẩm Eponym duy nhất được tạo nên từ từ ‘Bitcoin’ mà thôi”.

Dù tác phẩm nghệ thuật do AI tạo nên là một khái niệm còn khá mới mẻ, Fisher chia sẻ rằng dự án Eponym đầu tiên đã được bán hết chỉ sau một đêm trên OpenSea, biến nó trở thành một trong những dự án nghệ thuật hợp tác lớn nhất khi có sự tham gia của 3.500 hoạ sỹ khác nhau. “Đây chính là trải nghiệm nghệ thuật phi tập trung. Những người sở hữu Eponym là tác giả của tác phẩm đó và muốn quản lý nó” - bà nói.

Nếu như Eponym cho phép người dùng tạo ra các tác phẩm nghệ thuật NFT của riêng mình, thì Metascapes là một dự án khác được phát triển bởi ba nhiếp ảnh gia muốn kết hợp khả năng biểu đạt của con người với thuật toán máy tính. Ryan Newburn, một trong các nhiếp ảnh gia đứng sau Metascapes, cho biết dự án bao gồm 3.333 NFT hiếm do AI tạo nên dựa trên ảnh chụp trên toàn thế giới. Tương tự Eponym, Metascapes tận dụng thuật toán AI để tạo ra những NFT lấy cảm hứng từ tự nhiên. Theo Newburn, bộ sưu tập Metascapes đầu tiên dự kiến sẽ được “đúc” vào cuối tháng này hoặc đầu tháng 2.

Nhóm AI đằng sau Metascapes - Versus Labs - giải thích rằng các tác phẩm trong mỗi bộ sưu tập được tạo nên bằng cách huấn luyện AI nhận biết những bức ảnh thế giới thực.

Versus Labs nói thêm rằng AI của Metascapes sẽ học hỏi trong quá trình sử dụng, và sẽ cho kết quả tốt hơn trong những lần sau bởi có đến hai mô hình học tập được sử dụng đan xen nhau. “Ban đầu, ảnh do mô hình tạo sinh xuất ra sẽ ngẫu nhiên có độ nhiễu và mô hình phân biệt sẽ nói với nó cách để cải thiện sản phẩm, để trông giống với dữ liệu huấn luyện hơn. Vòng tròn này cứ lặp lại, đảm bảo cả hai mô hình được cải thiện qua thời gian”

Iurie Belegurschi, một nhiếp ảnh gia khác đằng sau Metascapes, nói rằng với tư cách là các nhiếp ảnh gia, đội ngũ Metascapes lựa chọn hợp tác với AI để sản xuất ảnh bởi mọi thứ liên quan đến NFT và Web3 đều là máy móc, máy tính, và code.

“Chúng tôi quyết định cộng tác với máy móc để tạo ra một thế giới hoàn toàn mới trong Metaverse. Mọi người ngày nay đều muốn mua các avatar PFP, nhưng trong trường hợp của chúng tôi, người ta sẽ có được một mảnh đất độc đáo trong Metaverse”

Tác động của AI lên giới hoạ sỹ và các nhà sưu tầm NFT

Dù NFT do AI tạo nên vẫn còn là một khái niệm mới mẻ, mô hình này đã bắt đầu tác động đến cả các hoạ sỹ lẫn nhà sưu tầm NFT. Ví dụ, hoạ sỹ đồ hoạ “Kami was Here” nói rằng làm việc với AI đã thay đổi căn bản vai trò của hoạ sỹ con người.

“Con người cần thuật toán và thuật toán cần con người. Với tôi, vai trò mới này đồng nghĩa bạn phải thu thập dữ liệu, viết code, quản lý, tìm cảm hứng sáng tạo nên một chủ đề nào đó, và trên hết là ‘hướng dẫn’ thuật toán. Quy trình này khá năng động và kết quả cho ra thì thể hiện rõ mối quan hệ cộng tác thú vị”

Nói về sự khác biệt giữa NFT do AI tạo nên với các NFT khác, “Kami was Here” giải thích rằng mỗi kết quả thu được đều hoàn toàn độc đáo bởi nó được sinh ra từ một thuật toán. “Hội hoạ tạo sinh khám phá tương lai nơi xã hội xoay quanh mối quan hệ tương tác giữa người với máy tính”

Hơn nữa, Fisher chỉ ra rằng khả năng tiếp cận và niềm đam mê sở hữu NFT đã dẫn đến sự xuất hiện của tranh ảnh do AI tạo nên. “Nhiều người dùng của chúng tôi đang tập tạo NFT lần đầu, trong khi các nhà sưu tầm và người mua NFT thì đang tạo ra những tác phẩm của chính họ. Đây là điều khác lạ bởi hầu hết mọi người trong cộng đồng của chúng tôi không phải là những nghệ sỹ chuyên nghiệp”

Tiến sỹ Alex Alter, nhà khoa học về AI trong Altered State Machine - một giao thức sử dụng trí thông minh NFT để tạo ra các Ai thông minh - cho biết NFT do AI tạo nên không chỉ trông độc đáo, mà chúng còn mang một tầng cảm giác sâu sắc hơn đến người xem. “Những NFT đó thực sự độc đáo bởi không có bất kỳ phần nào trong bất kỳ tác phẩm AI nào có cùng các điểm ảnh như nhau. Ngoài ra, trong tương lai, mọi người sẽ có thể tạo ảnh AI thông qua DAO và công nghệ chatbot. Điều này vượt xa những gì các NFT khác có thể làm được ngày nay”

Có thể tin tưởng AI để tạo nên những tác phẩm NFT có ý nghĩa hay không?

Dù tiềm năng đối với NFT do AI tạo nên là điều rõ ràng, câu hỏi liệu AI có nên được tin tưởng để tạo ra những bức ảnh chất lượng dựa trên văn bản hay ảnh chụp vẫn là một điều cần xem xét.

Newburn nói rằng Metascapes quản lý cẩn thận từng bộ sưu tập. “Nhóm AI của chúng tôi đa cho ra hàng chục ngàn bức ảnh. Không phải tất cả đều được trưng bày. Nếu chúng tôi chưa thoả mãn với danh mục, chúng tôi tính toán và tái thử nghiệm để tìm mối liên hệ giữa từng danh mục với nhau. AI của chúng tôi học từ nhiều bài test khác nhau”

Cũng cần nhấn mạnh rằng có nhiều cách để cho ra các NFT do AI tạo nên. Ví dụ, Fisher cho biết Eponym có hai phiên bản dành cho cộng đồng, một trên kênh Discord của công ty, vận hành như một chatbot, và cái còn lại cần đường link riêng tư để truy cập, và có chứa các thuật toán phức tạp hơn, đủ sức tạo ra những hình ảnh cao cấp hơn. “Kami was Here” chỉ ra rằng một số tác phẩm nghệ thuật của AI chỉ mất vài phút để tạo ra, trong khi số khác có thể lâu hơn:

“Có nhiều ứng dụng miễn phí như Wombo có thể dễ dàng tạo ảnh. Rất đơn giản. Mặt khác, bạn có thể mất nhiều tháng để xây dựng và huấn luyện các thuật toán AI nghệ thuật, thu thập dữ liệu và trả tiền để đảm bảo sức mạnh xử lý. Các tác phẩm nghệ thuật AI có thể rất tiêu tốn tài nguyên, và có độ cá nhân hoá cao”

Bên cạnh công nghệ, NFT do AI tạo nên được dự báo sẽ là một xu hướng đột phá trong tương lai. Theo tiến sỹ Alter, các tác phẩm của AI đã được giao dịch với khối lượng khá lớn trên OpenSea, và thị trường này sẽ tiếp tục tăng trưởng trong năm 2022. Ông nói rằng lý do một phần nằm ở chức năng của các NFT do AI tạo nên. “Trong tương lai, mọi người sẽ có thể sở hữu AI hoạ sỹ của riêng họ (AI có thể tạo ra tác phẩm hội hoạ) hoặc sử dụng một AI DAO để cùng nhau tạo ra các tác phẩm với AI hoạ sỹ đó”

Ngoài ra, sự trỗi dậy của Metaverse sẽ là tiền đề cho sự tăng trưởng của NFT AI. Ví dụ, Fisher cho biết dự án tiếp theo của Eponym sẽ là những ảnh định danh ảo có tính tương tác, trong đó người dùng có thể lấy ảnh chân dung của chính họ để tạo avatar 3D và gán hiệu ứng hoạt hoạ cho chúng bằng cách sử dụng AI. “Ý tưởng của chúng tôi là sử dụng AI cho phép các avatar được tạo ra với nhiều hình dạng khác nhau, tương thích với các môi trường metaverse như Sandbox. Vào tháng 2, công ty sẽ giới thiệu thêm các thuật toán cho phép mọi người tạo avatar cá nhân hoá”.