Từ rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan đến Vườn quốc gia Vịnh Hạ Long

Mới đây, UBND tỉnh đã có quyết định (số 3363/QĐ-UBND ngày 31/8/2020) phê duyệt thành lập Khu rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan Vịnh Hạ Long. Mục tiêu là nhằm xây dựng, bảo tồn, phát triển cảnh quan Vịnh Hạ Long một cách bền vững. Đây cũng được xác định là hướng đi chiến lược và cách tiếp cận mới của Quảng Ninh trong việc bảo tồn, gìn giữ, phát huy giá trị của di sản - kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long. Qua đó, làm tăng thêm giá trị cho Vịnh Hạ Long và có cơ sở pháp lý cho việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị cảnh quan rừng, từng bước đầu tư phát triển, khởi tạo Khu rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan thành Vườn quốc gia Vịnh Hạ Long trong lâu dài...

Khu rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan Vịnh Hạ Long được xác định tại vùng lõi của Vịnh Hạ Long, có diện tích 434km2, với 775 hòn đảo. Tổng diện tích rừng đặc dụng gồm diện tích núi đá, núi đất và rừng ngập mặn là trên 5.000ha, được chia làm 3 phân khu và vùng đệm. Toàn bộ Khu rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan Vịnh Hạ Long nằm trong khu vực bảo vệ nghiêm ngặt và chứa đựng các yếu tố gốc tạo nên giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long.

Theo đánh giá của Viện Tài nguyên và Môi trường biển (Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam), Vịnh Hạ Long là nơi có tính đa dạng cao về sinh học. Bước đầu thống kê đã xác định được gần 2.000 loài động vật, 1.000 loài thực vật sống trên các đảo. Trong đó đã phát hiện nhiều loài động, thực vật đặc hữu quý hiếm. Ngoài ra, nơi đây còn lưu trữ rất nhiều nguồn gen thực vật có các giá trị sử dụng khác nhau, như gỗ, dược liệu, thực phẩm, cảnh quan... có thể nghiên cứu và phát triển để đưa vào sản xuất...

Mặc dù có tính đa dạng sinh học cao và các giá trị quan trọng như vậy, nhất là đối với môi trường sống, nhưng thời gian qua, việc quan tâm, đầu tư, bảo vệ rừng và hệ sinh thái đất ngập nước Vịnh Hạ Long cũng còn một số tồn tại, hạn chế. Đáng chú ý là các khu rừng trên Vịnh Hạ Long đã đảm bảo đủ tiêu chí của rừng đặc dụng khu bảo vệ cảnh quan, nhưng có rất ít đề tài nghiên cứu khoa học đề cập đến phát triển rừng đặc dụng của Vịnh Hạ Long.

Vì vậy, với việc UBND tỉnh có quyết định về việc thành lập Khu rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan Vịnh Hạ Long sẽ là cơ sở quan trọng, cần thiết để có những giải pháp đầu tư cụ thể nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý, bảo tồn và phát triển rừng; đề xuất các cơ chế, chính sách kêu gọi các nhà đầu tư có kinh nghiệm, có tiềm lực kinh tế để tham gia quản lý, khai thác Vịnh Hạ Long ở đẳng cấp quốc tế. Đồng thời, sẽ khắc phục được sự thiếu thống nhất, lúng túng trong tổ chức thực hiện công tác bảo tồn và phát triển rừng đặc dụng trên Vịnh...

Ban Quản lý Vịnh Hạ Long (TP Hạ Long), đơn vị được UBND tỉnh giao trực tiếp quản lý, thực hiện đã có đầy đủ cơ sở pháp lý và điều kiện để xây dựng kế hoạch, các chương trình, dự án quản lý, bảo vệ, phát triển rừng và bảo tồn thiên nhiên; theo dõi diễn biến rừng, ngăn chặn các hành vi xâm hại đến tài nguyên rừng.

Theo quyết định, khái toán từ năm 2020-2030, tổng vốn đầu tư cho Khu rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan Vịnh Hạ Long là hơn 64 tỷ đồng, nhằm thực hiện các dự án, phương án và chương trình nghiên cứu ưu tiên, như: Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gắn với quyền sử dụng khu rừng cho Ban Quản lý Vịnh Hạ Long; đặt tên cho các hòn đảo chưa có tên; xây dựng phương án quản lý rừng bền vững; chương trình theo dõi diễn biến tài nguyên rừng; nâng cấp khu rừng lên thành Vườn quốc gia Vịnh Hạ Long; tập trung thực hiện đồng bộ việc sưu tầm và bảo tồn các loài động, thực vật quý hiếm, nghiên cứu và phát triển các loài...Đây là những điểm nổi bật so với các khu rừng đặc dụng khác trong cả nước hiện nay.

Với những chủ trương, định hướng cụ thể nói trên, chắc chắn trong thời gian tới Quảng Ninh sẽ có Khu rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan Vịnh Hạ Long chứa đựng nhiều giá trị nổi trội, khác biệt so với các khu rừng đặc dụng khác. Và về lâu dài khi nâng cấp thành Vườn quốc gia sẽ góp phần làm tăng thêm số lượng Vườn quốc gia trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, Khu rừng đặc dụng này sẽ là tiền đề, cơ sở để thúc đẩy phát triển các hoạt động du lịch sinh thái gắn với giáo dục bảo vệ cảnh quan môi trường thiên nhiên - kỳ quan thế giới. Và khi được nâng cấp thành Vườn quốc gia gắn với quản lý rừng bền vững sẽ cung cấp các dịch vụ du lịch, tham quan, học tập cho các nhà khoa học, cơ sở giáo dục... Như vậy, giá trị của Vịnh Hạ Long sẽ được nâng lên nhiều hơn, không chỉ về cảnh quan, địa chất địa mạo, mà còn có những giá trị về đa dạng sinh học, rừng đặc dụng bảo vệ cảnh quan. Từ đó, điểm đến, di sản - kỳ quan thế giới Vịnh Hạ Long càng có thêm sức hút, sự hấp dẫn không chỉ với du khách bốn phương, mà còn là địa chỉ, môi trường lý tưởng cho các nhà khoa học, cơ sở giáo dục nghiên cứu, học tập, trải nghiệm...

Thanh Tùng