Về thăm "đất học" tỉnh Đông...

Trước ngày khai giảng năm học mới, cùng với các thầy, cô giáo ở huyện Đông Triều, chúng tôi tổ chức một tour du lịch về thăm Văn miếu Mao Điền, rồi về Đền thờ Vạn thế sư biểu Chu Văn An... Chuyến đi đã để lại thật nhiều ấn tượng về truyền thống hiếu học của người dân xứ tỉnh Đông (Hải Dương) nói riêng, người dân vùng Đồng bằng sông Hồng  nói chung...

Văn miếu Mao Điền toạ lạc ở làng Mậu Tài, xã Cẩm Điền, huyện Cẩm Giàng nằm bên quốc lộ 5, cách TP Hải Dương 16km về phía tây, cách Hà Nội 42km về phía đông. Văn miếu Mao Điền đã có lịch sử hơn 500 năm và được biết đến là văn miếu lớn thứ hai của cả nước (chỉ sau Văn miếu Quốc Tử Giám ở Hà Nội). Là một vùng “địa linh nhân kiệt” nổi tiếng với “Làng Tiến sĩ” Mộ Trạch ở xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, người xứ Đông xưa (Hải Dương nay) vẫn luôn tự hào về truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo của quê hương mình. Văn miếu Mao Điền thờ hơn 600 Tiến sĩ, chính là nơi hội tụ tinh hoa văn hoá giáo dục của một vùng đất học nằm ở phía đông kinh thành Thăng Long.

Dâng hương tưởng nhớ “Thầy của muôn đời” bên mộ của Người.

Văn miếu Mao Điền gắn liền với lịch sử dân tộc, lịch sử phát triển của vùng đất Hải Dương. Một giáo viên trong đoàn, quê Hải Dương, kể rằng, theo lưu truyền, Lễ hội Văn miếu Mao Điền ngày xưa được tổ chức 2 kỳ trong năm vào ngày “Đinh” đầu tháng “Trọng xuân” (tháng hai âm lịch) và “Trọng thu” (tháng tám âm lịch) để lễ tế Đức Khổng Tử. Vào dịp này, các quan đầu trấn, đầu phủ cùng cử nhân, tiến sĩ đều về làm lễ trọng thể, nêu cao truyền thống hiếu học, tôn sư, trọng đạo của người dân tỉnh Đông. Ngày nay, lễ hội truyền thống mùa xuân được địa phương tổ chức vào 2 ngày (17 và 18 tháng hai âm lịch); lễ hội mùa thu diễn ra vào ngày 20 tháng tám âm lịch hàng năm...

“Các bạn mà đến dự lễ hội quê tôi vào những dịp này sẽ rất thích thú khi được chứng kiến Lễ chữ dâng Thánh “Tiên học lễ - Hậu học văn”, rồi cuộc thi viết chữ đẹp giật giải Khôi nguyên, thi Thư pháp Hán - Nôm...” - Anh bạn giáo viên nói - “Đồng thời, còn được ngắm những sản phẩm sứ Chu Đậu, tranh dân gian, sách ảnh về đất và người Hải Dương v.v..”.

Nghe bạn nói, tôi chợt thấy tiếc vì đã không đến Văn miếu Mao Điền vào dịp lễ hội. Tuy nhiên, dẫu là đi “trái mùa” nhưng mỗi người trong chúng tôi vẫn đều cảm thấy rất vui, bởi còn gì ý nghĩa hơn khi được về thăm “đất học” trước ngày vào năm học mới...

Văn miếu Mao Điền ngày lễ hội.

Tiếp tục hành trình, chúng tôi về viếng thăm Đền thờ Vạn thế sư biểu (thầy của muôn đời) Chu Văn An.
Nằm cách Hà Nội 80km theo Quốc lộ 18 ngược về Quảng Ninh, xe chúng tôi rẽ vào con đường trải nhựa chạy ven các làng mạc cùng những vườn cây ăn quả xanh mướt quanh chân núi khoảng 8km thì đến Đền thờ. Ngôi đền toạ lạc trên núi Phượng Hoàng (TX Chí Linh). Đây là một thắng cảnh có rừng thông bát ngát, suối nước trong vắt len lỏi trong những dãy đá núi lô xô. Tất cả có 72 ngọn núi và thấp thoáng ẩn hiện là những ngôi chùa, am, tháp cổ kính uy nghiêm.

Có lẽ không phải vô cớ mà thầy Chu Văn An lại chọn nơi đây để lui về ở ẩn trong những năm tháng cuối đời. Để rồi, cùng với tên tuổi của thầy, nơi đây trở thành một địa danh nổi tiếng mọi thời đại. Sự nghiệp của Chu Văn An là sự nghiệp của một nhà giáo lỗi lạc, với nhiều học trò sau này là rường cột của đất nước...

Bắt đầu từ năm 1997, để tạo điểm nhấn cho du lịch, lễ hội Đền thờ Chu Văn An với quy mô lớn cấp tỉnh lần đầu tiên đã được tổ chức vào ngày 12 tháng tám âm lịch. Lễ hội đã được đông đảo người dân, nhất là các thày cô giáo, học sinh,  hưởng ứng sôi nổi, nhiệt tình. Từ đó, một loại hình du lịch hấp dẫn, du lịch về nguồn, đã được hình thành và phát triển tại vùng đất này. Điều thú vị là một loại hình du lịch nhưng đơn vị đứng ra tổ chức lại là Bộ GD&ĐT phối hợp với tỉnh Hải Dương thực hiện. Nó thực chất là một lễ hội, Lễ hội của thầy và trò nhớ về cội nguồn của đạo học. Đền thờ thầy Chu Văn An trên núi Phượng Hoàng trở thành nơi tham quan, nghiên cứu, du lịch hấp dẫn của giáo viên và học sinh cả nước, góp phần tích cực vào việc giáo dục thế hệ trẻ...

“-Kỷ niệm ngày sinh, ngày mất của thầy Chu Văn An trước đây chỉ là việc của địa phương, nhưng nay đã trở thành ngày hội về nguồn của hàng vạn thầy và trò cùng nhân dân trong cả nước…” - Anh cán bộ quản lý Khu di tích Đền thờ Chu Văn An đã tự hào giới thiệu với chúng tôi” - “Hiện nay, ngày nào Khu di tích cũng đều tấp nập khách du lịch tham quan, nhất là vào những dịp trước ngày vào năm học mới hay trước các kỳ thi đại học, cao đẳng v.v.. Mọi người đến để chiêm bái, tưởng nhớ công ơn người thầy vĩ đại và còn để cầu mong cho con em học hành tiến tới...”.

Chúng tôi hoà vào với dòng người tụ hội về đây, với lòng thành kính dâng hương, hoa lên Vạn thế sư biểu... Trong không khí thiêng liêng, tôi cảm thấy lòng mình thật thanh thản. Dường như trong gió núi, thầy Chu Văn An đã hiện linh, tiếp thêm sức mạnh cho chúng tôi chuẩn bị bước vào một năm học mới với nhiều thành công...

Nguyễn Xuân