Các chuyên gia tâm lý học gọi đây là hiện tượng "schadenfreude", ghép từ schaden (tổn hại, thiệt hại) và freude (niềm vui) trong tiếng Đức. Nó diễn tả niềm vui, sự thích thú hay đơn giản là cảm giác dễ chịu của một người trước rắc rối hoặc thất bại của người khác.
Các nghiên cứu chỉ ra, tất cả chúng ta đều từng trải qua hiệu ứng tâm lý này. Lý do đơn giản, đây là một dạng cảm xúc không được đạo đức xã hội tán thành nên khó để lộ ra hoặc thừa nhận.
Trong một nghiên cứu công bố năm 2014 do nhóm chuyên gia của ĐH Nam Australia, Adelaide (Australia) và ĐH Tây Bắc Indiana (Mỹ) thực hiện, một tình huống giả định được đặt ra: Bạn nhìn thấy một doanh nhân giàu có, ngồi trên chiếc xe đắt đỏ lao trên phố. Đột nhiên, doanh nhân bị cảnh sát tuýt còi, xử phạt do chạy quá tốc độ. Bạn sẽ cảm thấy thế nào trong tình huống như vậy? Đồng cảm, lo lắng hay có chút thích thú, hài lòng? Dù chọn đáp án nào đó cũng là điều bình thường của con người.
Theo các tác giả của nghiên cứu, trong hầu hết trường hợp "schadenfreude" vô hại nhưng nếu không có sự kiểm soát bản thân chặt chẽ, rất có thể nó sẽ phát triển thành dạng thức độc hại.
Tiến sĩ, nhà tâm lý học người Mỹ tại ĐH Cornell, Mark Travers khẳng định "schadenfreude" có thể mang lại cảm giác thoải mái nhưng sự thái quá của nó có thể biến bạn thành một người đen tối.
Để đánh giá mức độ của hội chứng "schadenfreude" đối với bản thân, năm 2018 các nhà khoa học của ĐH Florida, Mỹ nghiên cứu và công bố một thang đo 12 cấp độ với mức độ độc hại tăng dần. Theo đó, cấp độ từ một đến sáu được cho là "bình thường", cấp độ từ 7 đến 12 được cho là "độc hại" và cần điều chỉnh.
Hãy tự hỏi và trả lời từng câu hỏi để xem bạn đang ở cấp độ nào.
1. Tôi thích xem những đoạn video có cảnh người vấp ngã.
2. Tôi thích những bộ phim hài vui nhộn trong đó các nhân vật bị tổn thương.
3. Tôi cười ai đó bị ngã trước khi giúp họ đứng dậy.
4. Tôi thích đọc những câu chuyện về "khoảnh khắc xấu hổ nhất".
5. Thật buồn cười khi một người bước đập mặt cửa kính đang đóng kín.
6. Tôi nghĩ thật buồn cười khi thấy một người tự lừa dối mình.
7. Tôi thích thú khi người khác bị điểm thấp.
8. Tôi thích quan sát người khác trong ngày tồi tệ của họ.
9. Tôi thích nhìn thấy máy tính của ai đó bị hỏng.
10. Tôi thích nhìn thấy ai đó thành công bị sa thải.
11. Tôi vui mừng trước thất bại của người khác.
12. Tôi cười khi ai đó lỡ chuyến xe buýt.
Tiến sĩ Mark Travers cảnh báo, dù có thể được coi là vô hại nhưng mọi người không nên dễ dãi với bản thân và thả lỏng cho "schadenfreude" phát triển.
"Một thái độ đồng cảm có thể hữu ích hơn nhiều. Thay vì thích thú với những bước đi sai lầm của người khác, hãy nhớ chọn những niềm vui có thể lan tỏa. Đừng quên rằng một chút hài hước sẽ giúp trái tim luôn nhẹ nhàng và tích cực", Mark Travers nói.
Ý kiến ()