Việc thu "phụ phí nắng nóng" của Grab có hợp lý?

Với việc Grab bất ngờ thông báo thu phí nắng nóng, mới đây Bộ Công Thương đã yêu cầu Grab giải trình thông tin liên quan nhằm bảo vệ người tiêu dùng. Grab sẽ phải gửi thông tin cho Bộ Công Thương trước ngày 18/7. Tuy nhiên, dưới góc độ người tiêu dùng và chuyên gia nhiều người nhìn nhận đây là mức thu vô lý, cần có sự vào cuộc của cơ quan quản lý.

Khách hàng bức xúc

Là khách hàng thường xuyên chọn Grab để di chuyển để thuận tiện cho công việc, chị Nguyễn Minh Tâm (Hai Bà Trưng- Hà Nội) rất bất bình khi hãng xe này bất ngờ thu "phí nắng nóng". Trong khi đó, mấy tháng gần đây, cước phí của Grab đã tăng chóng mặt. Trong khi bình thường vào giờ cao điểm Grab đã tính mức giá cao gấp rưỡi so với lúc thông thường. Như với một đoạn đường hơn 2km từ Xuân Thủy ra Lê Đức Thọ vào khoảng 11h trưa là 74.000 đồng.

"Giờ gọi xe là sắp vào giờ cao điểm nhưng hôm đó là thứ Bảy, so sánh tôi thấy giá cao hơn trước kia khá nhiều. Vậy mà giờ Grab còn thông báo thu phí nắng nóng, có phải phí chồng phí?", chị Nguyễn Minh Tâm đặt câu hỏi.

Theo anh Nguyễn Trung (Mỹ Đình - Hà Nội), cước phí Grab giờ đắt hơn cả "xe ôm" truyền thống. Việc Grab thu phí nắng nóng càng làm khách hàng bất ngờ hơn. Điều kiện thời tiết nắng nóng hay mưa gió chính là khi nhu cầu đi lại bằng Grab, taxi… tăng cao. Bình thường hãng đã tăng giá vào các thời điểm này. Giờ còn thêm phí nữa chứng tỏ hãng đang tận thu khách hàng trong điều kiện bất khả kháng…

Đại diện cho người tiêu dùng, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho rằng, việc Grab phụ thu phụ phí thời tiết nắng nóng với một số dịch vụ là bất hợp lý và hoàn toàn không phù hợp bởi giá cả được hình thành theo quy định từ đầu, không thể dựa vào lý do thời tiết để tự ý thay đổi. Cùng với đó, mức thu 5.000 đồng dựa trên cơ sở nào?

Theo ông Hùng, nếu thu theo thời tiết "nắng nóng" thì e rằng mùa đông lại có "phụ phí rét đậm, rét hại!". Hơn nữa, thời tiết nắng nóng không chỉ ảnh hưởng đến hãng Grab mà còn ảnh hưởng đến nhiều ngành nghề kinh doanh, dịch vụ khác, liệu có dẫn đến hiệu ứng domino "phụ phí nắng nóng" vào giá hàng hóa, dịch vụ khác? Cuối cùng người tiêu dùng và ngay cả người lái xe công nghệ với tư cách là người tiêu dùng đều phải gánh chịu. Hơn nữa, cùng ngồi trên xe hai bánh, người tiêu dùng cũng chịu cảnh nắng nóng như người lái xe. Do vậy, "việc phụ thu phụ phí cần được cân nhắc kỹ lưỡng để tạo uy tín với người tiêu dùng lâu dài và có cái nhìn chia sẻ giữa quyền lợi nhà nước, quyền lợi doanh nghiệp và quyền lợi người tiêu dùng," ông Hùng cho hay.

Quy định nào cho phép thu "phụ phí nắng nóng"?

Nhìn nhận về việc thu phụ phí nắng nóng của Grab, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho biết, hiện nay, dịch vụ vận tải không do Nhà nước định giá mà do doanh nghiệp kê khai giá cước. Do vậy, khi Grab thực hiện tăng giá cước hay thu thêm các loại phụ phí đều phải kê khai với cơ quan quản lý và thực hiện đúng theo mức giá, mức phụ phí đã kê khai. Trong trường hợp giá kê khai hoặc phụ phí có bất thường hay chưa hợp lý, cơ quan quản lý có quyền yêu cầu doanh nghiệp giải trình để làm rõ, không phải hãng tùy ý muốn tăng giá thế nào thì tăng. "Do giá xăng dầu tăng cao, doanh nghiệp có thể thu thêm phụ phí nhằm bù đắp chi phí nhưng cần làm rõ và công khai với khách hàng về khái niệm "thời tiết nắng nóng", ông Ngô Trí Long nói.

Cùng với đó, ông Bùi Danh Liên, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội cho rằng, việc thu phụ phí nắng nóng của Grab không hợp lý. Về mặt quy định, doanh nghiệp vận tải phải kê khai giá cước với cơ quan quản lý nhà nước, sau đó mới được áp dụng. Do đó, việc Grab thu thêm phụ phí có phải là một hình thức "lách luật", vì trên thực tế, số tiền đó đều cộng vào cước phí chuyến đi mà người dùng phải trả. Cơ quan quản lý nhà nước cần sớm vào cuộc để kiểm tra, làm rõ nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cũng cho rằng, Grab cần có trách nhiệm giải trình rõ về việc thu phụ phí. Khoản thu này hãng xe hưởng toàn bộ hay chia tỷ lệ cho tài xế? Do vậy, ở góc độ ứng xử với khách hàng, Grab cần làm rõ các thông tin mà khách hàng chưa rõ để khách hàng cân nhắc khi sử dụng dịch vụ. Cơ quan quản lý cũng cần vào cuộc để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng.

Chia sẻ ở góc độ pháp lý, luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng luật sư Tinh thông luật cho biết, thông tư về giá dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ quy định: Đơn vị kinh doanh dịch vụ vận tải nói chung quy định giá dịch vụ bảo đảm nguyên tắc bù đắp chi phí sản xuất, kinh doanh thực tế hợp lý, có lợi nhuận phù hợp với mặt bằng giá thị trường địa phương và chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong từng thời kỳ.

Ngoài ra, đơn vị kinh doanh vận tải còn phải thực hiện niêm yết giá dịch vụ theo quy định, căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương. Bên cạnh đó, thực tế, dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ gồm dịch vụ tại bến xe, bãi đỗ xe, trạm dừng nghỉ, đại lý vận tải, đại lý bán vé, dịch vụ thu gom hàng, dịch vụ chuyển tải, dịch vụ kho hàng, dịch vụ cứu hộ vận tải đường bộ…

Như vậy, việc Grab thu phụ phí nắng nóng không có quy định nào cho phép và nó cũng không thuộc dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ. Theo quy định, nếu muốn áp dụng thu phí, phía Grab phải có phương án báo cáo Sở Tài chính chủ trì, phối hợp với Sở Giao thông Vận tải trình UBND cấp tỉnh quy định việc bổ sung danh mục dịch vụ hỗ trợ vận tải vào danh mục dịch vụ phải thực hiện kê khai giá tại địa bàn địa phương. Do vậy, "các bộ ngành cần làm rõ việc thu này của Grab," luật sư Bình nói.

Về mục đích thu loại phụ phí này theo giải thích từ Grab "nhằm khuyến khích có nhiều tài xế mở app hơn sau nhiều dịp nắng nóng", luật sư Diệp Năng Bình cho rằng, việc này là để chăm sóc đến đội ngũ tài xế của họ, thì họ nên giảm chiết khấu cho tài xế, chứ không phải thu thêm phí đó từ phía khách hàng, và cùng hưởng ké phí này. Nếu Grab vì tài xế của mình thì nên có những chính sách phúc lợi khác, như tặng thêm điểm thưởng cho tài xế chạy vào các giờ cao điểm buổi trưa, chính sách chăm sóc sức khỏe...

Ngay sau khi ghi nhận phản ánh từ dư luận và người tiêu dùng liên quan đến việc Grab thu "phụ phí nắng nóng", Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (CT&BVNTD- Bộ Công Thương) đã có công văn số 785/CT-HCT gửi Công ty TNHH Grab yêu cầu doanh nghiệp này cung cấp danh mục và làm rõ các loại hình, mức phí và phụ phí hiện nay được cộng trực tiếp vào giá cước hiển thị. Đồng thời, cung cấp thông tin chi tiết về việc áp dụng thu thêm các loại phí và phụ phí hiện nay, bao gồm: Căn cứ, cơ sở và tiêu chí để áp dụng, thời gian áp dụng, việc phân chia lợi nhuận của các loại phí và phụ phí giữa Grab và lái xe,…; cùng các thông tin, tài liệu liên quan khác trước ngày 18/7.

Theo Cục CT&BVNTD, vừa qua, Công ty TNHH Grab công bố: Kể từ ngày 6/7/2022, tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh và một số địa phương khác như Nghệ An, Thanh Hóa, Hải Phòng, Đà Nẵng, Huế…, Grab sẽ thu thêm "phụ phí nắng nóng" 5.000 đồng với mỗi chuyến Grab Bike và mỗi đơn hàng Grab Food, Grab Mart với dịch vụ Grab Express là 3.000 đồng một đơn hàng. Do vậy, phụ phí sẽ được cộng đồng trực tiếp vào màn hình hiển thị giá trị trên biên nhận khi tài xế nhận chuyến xe. Bên cạnh đó, Grab cũng đã triển khai áp dụng thu thêm một số loại hình phí và phụ phí như "phụ phí khi mưa lớn", "phụ phí kẹt xe", "phí chờ đợi".