WHO nhấn mạnh tầm quan trọng của chiến lược xét nghiệm diện rộng

Ngay từ đầu đại dịch, Tổ chức Y tế thế giới đã nhấn mạnh tầm quan trọng của chiến lược xét nghiệm, lý do là "chúng ta sẽ không thể đánh bại virus nếu không biết nó ở đâu".

Đại dịch có thời điểm tưởng chừng như đã được kiểm soát, các điểm xét nghiệm diện rộng ở một số nước như Mỹ đồng loạt đóng cửa, nhưng khi biến thể Delta xuất hiện khiến số ca nhiễm tăng đột biến, những trung tâm xét nghiệm còn lại quá tải ngay. Tuy nhiên, có nhiều quốc gia vẫn theo đuổi chiến lược xét nghiệm diện rộng, cùng lúc với tiêm chủng toàn dân, để COVID-19 trong tầm kiểm soát.

Trung Quốc - quốc gia đi đầu về xét nghiệm diện rộng

Thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, nơi từng một thời là tâm dịch COVID-19, hồi đầu tháng 8 đã tức tốc xét nghiệm toàn bộ 11 triệu dân sau khi ghi nhận 7 ca nhiễm trong cộng đồng.

Trước đó, giới chức Trung Quốc cũng đã nhanh chóng xét nghiệm toàn bộ cư dân ở những khu vực phát hiện ca nhiễm, hạn chế giao thông vận tải nội địa vì đợt bùng phát nghiêm trọng từ sân bay Lộc Khẩu ở thành phố Nam Kinh, tỉnh Giang Tô.

Bất chấp những hoài nghi đối với chiến lược "không COVID", nỗ lực xét nghiệm diện rộng kết hợp với truy vết, cách ly nghiêm ngặt ca nhiễm và phong tỏa diện hẹp đã giúp Trung Quốc kiềm chế dịch bệnh hiệu quả. Để xét nghiệm một cách nhanh chóng, nhiều địa phương ở Trung Quốc áp dụng phương pháp lấy mẫu gộp từ 10 người trở xuống. Nếu kết quả dương tính, toàn bộ những người trong nhóm đó sẽ được xét nghiệm riêng.

Hàn Quốc

Sớm rút ra bài học từ các nước, virus Corona rất dễ lây lan và có thể nhanh chóng bao trùm trên diện rộng, Hàn Quốc cũng là quốc gia tiến hành xét nghiệm đầy quyết liệt. Hàn Quốc phê duyệt kit xét nghiệm đầu tiên vào ngày 4/2/2020, khi mới chỉ ghi nhận 16 ca nhiễm COVID-19.

Chính phủ Hàn Quốc đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và khu vực tư nhân để thiết lập các điểm khám sàng lọc và tiêu chuẩn hóa quy trình xét nghiệm. Ngoài khu vực xét nghiệm bên trong và xung quanh các bệnh viện, các trạm xét nghiệm lưu động được triển khai rộng rãi, người dân chỉ cần đi bộ đến và xét nghiệm bất kỳ lúc nào. Loại trạm này được thiết kế như phòng áp lực âm để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm chéo.

Đức

Đức là một trong số ít quốc gia phương Tây vẫn đặt cược lớn vào chiến lược xét nghiệm diện rộng đi kèm tiêm chủng để ứng phó COVID-19. Mục đích của chiến lược này là nhằm bóc tách những ca nhiễm tiềm tàng trong cộng đồng, trước khi họ có thể đến một buổi hòa nhạc hay nhà hàng đông đúc và lây virus cho người khác.

Tính đến đầu tháng 6, Đức đã thiết lập 15.000 trung tâm xét nghiệm tạm thời, riêng tại thủ đô Berlin là hơn 1.300 cơ sở. Các trường học và nhà trẻ cũng được cung cấp đủ kit xét nghiệm nhanh để xét nghiệm cho trẻ em ít nhất hai lần mỗi tuần.

Hà Lan

Trong nỗ lực khuyến khích người dân xét nghiệm trước khi tham gia các hoạt động nhóm có nhiều người, từ tháng 8, Chính phủ Hà Lan định kì gửi 2 bộ kit xét nghiệm miễn phí đến từng hộ gia đình. Đây là một loạt các sáng kiến của Chính phủ Hà Lan nhằm thực hiện xét nghiệm diện rộng và thường xuyên. Chính phủ nước này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc người dân tự thực hiện xét nghiệm bất kỳ khi nào họ có ý định gặp nhiều người, hoặc đi làm hoặc đến trường học. Tuy nhiên, chỉ những người không có triệu chứng mới nên sử dụng các kit xét nghiệm nhanh này, những ai có triệu chứng được khuyến cáo ngay lập tức đến các cơ sở y tế để kiểm tra.

Lợi ích của xét nghiệm diện rộng

Tại Việt Nam, TP Hà Nội cũng đang đặt mục tiêu thần tốc xét nghiệm diện rộng toàn thành phố nhằm phát hiện sớm các trường hợp lây nhiễm; kịp thời cách ly, khoanh vùng, dập dịch. Nhiều chuyên gia y tế quốc tế cho rằng, sự phổ biến của biến thể Delta khiến việc xét nghiệm ngày càng quan trọng, kể cả ở những nước có số lượng lớn người dân đã tiêm chủng.

Về lý thuyết, khi dịch trong cộng đồng vẫn ở giai đoạn sớm thì việc truy vết hiệu quả có thể giúp giảm đà lây lan và xét nghiệm diện rộng là không cần thiết. Với trường hợp là thành phố Vũ Hán ở Trung Quốc, việc xét nghiệm diện rộng trước khi thành phố này mở cửa trở lại là để đảm bảo trạng thái không COVID, cũng như tạo dựng niềm tin của người dân với các hoạt động kinh tế bình thường.

Các chuyên gia cho rằng, xét nghiệm diện rộng nên được thực hiện khi biện pháp truy vết không thể giúp kiểm soát dịch hiệu quả, và các địa phương muốn loại bỏ nguy cơ của một đợt bùng phát lớn. Hay kể cả ở những nước vẫn đang chiến đấu chống đại dịch, việc xét nghiệm diện rộng là một giải pháp tiềm năng để xác định hầu hết những người nhiễm bệnh, trong một thời gian tương đối ngắn.

Friso Poldervaart - Tổ chức Giúp đỡ cộng đồng Bangkok, Thái Lan cho biết: "Vấn đề như ở khu vực này là nhiều người sống ở một không gian chật hẹp. Tức là nếu một người mắc bệnh thì gần như chắc chắn những người khác sẽ mắc. Vì thế, rất quan trọng khi chúng tôi đi đến những cộng đồng như thế này, xét nghiệm và ngay lập tức bóc tách những người nhiễm bệnh đến nơi khác để chăm sóc".

Xét nghiệm hàng loạt được cho là đặc biệt hữu ích trong việc xác định các trường hợp nhiễm bệnh không có triệu chứng, ngăn ngừa họ tiếp tục lây truyền virus. Chi phí xét nghiệm diện rộng là không nhỏ, nhưng lợi ích từ việc ngăn ngừa những ca nhiễm trong tương lai là vô cùng lớn đối với hệ thống y tế.

Hiện nay, một số nước áp dụng phương pháp lấy mẫu gộp của một nhóm người hay một hộ cư dân, nếu kết quả dương tính, toàn bộ những người trong nhóm sau đó sẽ được xét nghiệm riêng. Phương pháp này sẽ giúp giảm bớt phần nào chi phí xét nghiệm, mà vẫn đạt hiệu quả xét nghiệm diện rộng một cách nhanh chóng.

Ngoài ra, việc xét nghiệm diện rộng khi một thành phố, một đất nước đang trong thời gian phong tỏa được cho là sẽ giúp kế hoạch mở cửa được thực thi sớm hơn, cũng có nghĩa giảm thiểu những thiệt hại về kinh tế. Những người đã tiêm vaccine ngừa COVID-19 vẫn có thể mắc bệnh và lây truyền virus cho người khác. Đó cũng là lý do khi biến thể Delta lan rộng, nhiều nước buộc phải phong tỏa dù đã tiêm chủng cho một bộ phận người dân. Lúc này, chiến dịch xét nghiệm diện rộng sẽ nhanh chóng bóc tách bất kỳ trường hợp nhiễm nào, để những khu vực không COVID-19 có thể mở cửa trở lại.