Chủ động tầm soát - “Chìa khóa” khống chế dịch Covid-19

Chuyển trạng thái từ “Zero Covid-19” sang thích ứng an toàn với Covid-19, tỉnh Quảng Ninh xác định xét nghiệm tầm soát chủ động là biện pháp quan trọng nhằm phát hiện sớm các trường hợp mắc bệnh để kịp thời thực hiện các phương án khoanh vùng, cách ly, điều trị, hạn chế tối đa nguy cơ dịch bệnh lây lan, bùng phát ra cộng đồng. Đây được coi là giải pháp để hướng tới việc sống chung an toàn với dịch. Đến nay, người dân địa phương đã có thể chủ động mua các bộ kit test nhanh một cách dễ dàng với giá bình ổn và tự lấy mẫu, test nhanh Covid-19 tại nhà. 

Để toàn dân chủ động tầm soát Covid-19

Kể từ khi dịch bệnh Covid-19 xuất hiện, Quảng Ninh luôn chủ động nhận diện sớm tình hình, đưa ra những chủ trương, chiến lược, giải pháp đúng đắn, khoa học, kịp thời mang tính tổng thể; kiên trì các phương châm “3 trước”, “4 tại chỗ”, dự phòng, tích cực, chủ động, từ xa, từ sớm, từ cơ sở nhằm thực hiện hiệu quả mục tiêu giữ vững địa bàn an toàn, ổn định phát triển trong trạng thái bình thường mới.

Khi chuyển sang chiến lược thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19, Quảng Ninh đã khẩn trương chuyển đổi trạng thái từ phòng ngừa, ngăn chặn dịch xâm nhập từ bên ngoài sang chủ động tiến công dập dịch khi chỉ mới xuất hiện ca bệnh, không để ca bệnh biến thành ổ dịch, gây khủng hoảng cho hệ thống y tế, làm đình trệ nền kinh tế. Trong đó giải pháp cốt lõi, then chốt được tỉnh Quảng Ninh xác định là tăng cường năng lực xét nghiệm, tổ chức xét nghiệm tầm soát chủ động đối với địa bàn nguy cơ và nhóm nguy cơ cao, có trọng tâm, trọng điểm dựa trên nguyên tắc không lạm dụng, gây lãng phí, nhưng không được xem nhẹ, lơ là, chủ quan.

Chỉ thị 18-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy nêu rõ: Coi trọng giám sát dịch bệnh, xét nghiệm tầm soát ngẫu nhiên, định kỳ hằng ngày, hằng tuần theo đúng quy định, hướng dẫn của cơ quan y tế nhằm kịp thời phát hiện, truy vết, cách ly và điều trị sớm các trường hợp F0. Khuyến khích việc xét nghiệm tầm soát, sàng lọc ngẫu nhiên tự nguyện theo phương pháp gộp mẫu. Khi có dịch bệnh xảy ra, các địa phương phải căn cứ vào các yếu tố nguy cơ, tình hình dịch bệnh và mức độ của ổ dịch, nhanh chóng quyết định đối tượng, địa bàn xét nghiệm phù hợp để xử lý ổ dịch đảm bảo “thần tốc”, kết hợp các hình thức test nhanh và PCR, nhằm phát hiện F0 nhanh nhất, bóc tách ra khỏi cộng đồng, không để dịch lây lan bùng phát.

Tại các cuộc họp Ban Chỉ đạo phòng chống dịch Covid-19 cấp tỉnh với các Trung tâm chỉ huy phòng, chống dịch của các địa phương mới đây, đồng chí Nguyễn Xuân Ký, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo phòng chống dịch Covid-19 tỉnh tiếp tục nhấn mạnh: Công tác xét nghiệm tầm soát chủ động là “chìa khóa” để phát hiện sớm, điều trị sớm, can thiệp sớm, cách ly sớm, đảm bảo kiểm soát tình hình dịch bệnh. Trong đó, phải thực hiện xét nghiệm tầm soát ngẫu nhiên, định kỳ cho các đối tượng trọng tâm, trọng điểm là những người có nguy cơ cao, người có bệnh nền không thể tiêm phòng, trẻ em, học sinh, người Quảng Ninh đi lao động ở tỉnh ngoài, công nhân, lao động các ngành sản xuất kinh doanh tập trung đông người, trong ngành than, khu công nghiệp.

Để thực hiện xét nghiệm tầm soát chủ động nhanh, hiệu quả nhất, đảm bảo không bỏ sót F1, không bỏ sót các mốc dịch tễ F0, với quan điểm mỗi người dân, doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể trong phòng, chống dịch, trong sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt an toàn; tỉnh Quảng Ninh là tỉnh đầu tiên trong cả nước đặt vấn đề toàn dân biết tự xét nghiệm bằng phương pháp test nhanh thông qua việc tăng cường tổ chức đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực xét nghiệm tập trung từ cấp cơ sở, từng đơn vị nhỏ, đến từng hộ gia đình. Việc tự xét nghiệm bằng phương pháp test nhanh diễn ra tại gia đình, nhà trường, các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp với sự hỗ trợ hướng dẫn chuyên môn từ cơ quan y tế địa phương, cũng như cung cấp các đầu mối cung ứng test nhanh đạt chuẩn của Bộ Y tế đảm bảo về chất lượng, hiệu quả và tính chính xác của test nhanh.

Đồng chí Ninh Văn Chủ, Giám đốc CDC Quảng Ninh, cho biết: Quảng Ninh là địa phương có tỷ lệ tiêm chủng đạt cao, đa số người dân từ 12 tuổi trở lên đã cơ bản được tiêm chủng nên những người nhiễm Covid-19 hiện nay trên địa bàn tỉnh đa số đều không triệu chứng. Do đó để phát hiện sớm trường hợp mắc Covid-19 thì biện pháp quan trọng nhất chính là xét nghiệm chủ động. Nếu chúng ta xét nghiệm định kỳ thường xuyên, đặc biệt là những người thuộc nhóm có nguy cơ cao thì dễ dàng phát hiện sớm được người mắc Covid-19 để có biện pháp giúp họ tránh lây nhiễm trong cộng đồng. Phương pháp xét nghiệm bằng test nhanh là kỹ thuật dễ làm, ai cũng có thể làm được và có thể làm mẫu gộp nên giá thành rẻ hơn, đảm bảo cho người dân và doanh nghiệp có thể chủ động tự thực hiện xét nghiệm test nhanh.

Cùng với việc hướng dẫn người dân, doanh nghiệp chủ động tự xét nghiệm, tỉnh Quảng Ninh cũng xây dựng bộ dữ liệu lớn về xét nghiệm dùng chung toàn tỉnh, kết nối liên thông, đồng bộ với các nền tảng công nghệ, trong đó có ứng dụng PC-Covid để tất cả kết quả các mẫu xét nghiệm test nhanh, PCR đảm bảo sự nhất quán, đồng bộ, kết nối chia sẻ liên thông và tránh lãng phí.

Thần tốc khoanh vùng, dập dịch 

Khi xác định sống chung an toàn với dịch, việc chuyển hướng sang chủ động phát hiện dịch bệnh thông qua xét nghiệm tầm soát diện rộng đã mang lại những hiệu quả rõ rệt khi địa bàn xuất hiện các ca F0, nhất là những ca F0 không rõ nguồn lây. Đơn cử như tại ổ dịch ở TP Uông Bí, dù là lần đầu tiên địa phương này phải xử lý tình huống dịch phát sinh với số lượng ca mắc lớn tại các công ty, xí nghiệp đông công nhân, người lao động nhưng với việc nhanh chóng khoanh vùng, xét nghiệm chủ động đã kịp thời bóc tách sớm F0, khoanh vùng được F1 và các đối tượng có nguy cao. Chỉ tính trong đêm 3/11, TP Uông Bí tổ chức xét nghiệm tầm soát chủ động trên 3.000 công nhân làm việc tại Công ty Giầy da Sao Vàng nơi xuất hiện các ca F0. Cùng với đó, thành phố nhanh chóng tổ chức chiến lược tầm soát, xét nghiệm diện rộng tại 10/10 phường, xã khi ca mắc xuất hiện rải rác ở các xã, phường đã tiếp tục ngăn chặn đà lây lan của dịch bệnh một cách hiệu quả.

Còn tại KCN Cảng biển Hải Hà khi xuất hiện dịch Covid-19, chính quyền địa phương và lãnh đạo KCN đã nhanh chóng vào cuộc trong việc tầm soát sàng lọc F0. Liên tiếp 3 ngày (15-17/11), 15.000 công nhân tại KCN này cũng như 15.000 trường hợp có liên quan khác trên địa bàn đã được tầm soát, lấy mẫu. Qua xét nghiệm đã phát hiện 50 ca F0, cách ly giám sát gần 800 ca F1. Nhờ những hoạt động tầm soát diện rộng nhanh chóng, khoanh vùng, bóc tách kịp thời các F0, mà các nhà máy trong KCN cảng biển Hải Hà đã cơ bản đảm bảo đủ an toàn để mở cửa hoạt động trở lại..

Bà Gao Hai Yan, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH May mặc Hoa Lợi Đạt, KCN Cảng biển Hải Hà, chia sẻ: Việc có thể hoạt động trở lại chỉ sau 3 ngày có F0 trong nhà máy đã giúp chúng tôi giảm thiểu thiệt hại. Chúng tôi hết sức phấn khởi khi các hoạt động sản xuất của nhà máy chỉ bị tạm ngừng trong thời gian rất ngắn và đã có thể hoạt động trở lại ngay mà không bị xáo trộn, đảm bảo chuỗi sản xuất, cung ứng được liên tục.

Đến thời điểm hiện tại, một số địa phương trên địa bàn tỉnh dù vẫn phát sinh những ca mắc mới, song không còn là vấn đề đáng ngại, bởi đây đều là những trường hợp F1 đã được xác định, giám sát tại địa phương. Điều này cho thấy công tác tầm soát diện rộng đã phát huy hiệu quả.

Không chỉ phát huy hiệu quả trong khoanh vùng dập dịch, việc chủ động xét nghiệm tầm soát còn có ý nghĩa quan trọng trong việc phát hiện sớm nhất các ca mắc trong cộng đồng trước khi các ca mắc này có điều kiện lây lan trên diện rộng, hạn chế thấp nhất nguy cơ lây sang các trường hợp chưa được tiêm chủng và tiết kiệm thời gian, công sức cho việc xử lý các ổ dịch. Hiện nay, các địa phương, các tổ chức, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, cơ sở kinh doanh dịch vụ, trung tâm thương mại, siêu thị, cơ quan, công sở cũng đã chủ động, thường xuyên tự tổ chức xét nghiệm SARS-CoV-2, tầm soát, sàng lọc, định kỳ theo quy định hoặc ngẫu nhiên cho người có nguy cơ lây nhiễm Covid-19 cao.

Đối với những đối tượng bảo vệ trọng điểm là học sinh, các trường học trên địa bàn tỉnh triển khai nghiêm túc, có hiệu quả việc xét nghiệm thường xuyên, hằng tuần cho học sinh, nhất là những học sinh chưa được tiêm vắc-xin, những học sinh có người thân thuộc nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhiễm Covid-19. Các trường học cũng phối hợp với đơn vị y tế tổ chức tập huấn cho 100% cán bộ, giáo viên có thể tự lấy mẫu xét nghiệm bằng test nhanh kháng nguyên; chuẩn bị sẵn sàng số lượng test nhanh tương đương với số học sinh, cán bộ, giáo viên, người lao động làm việc tại cơ sở.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc xét nghiệm sàng lọc Covid-19 chủ động để phát hiện sớm các ca mắc trong cộng đồng, nhân dân trong tỉnh đã có ý thức chủ động thực hiện việc xét nghiệm nhanh Covid-19. Nhiều gia đình đã đi mua test nhanh Covid-19 và chủ động tự thực hiện xét nghiệm hàng tuần để tầm soát cho gia đình.

Chị Nguyễn Hiền Lương, khu 6, phường Yết Kiêu, TP Hạ Long, cho biết: Khi địa bàn xuất hiện ca F0, dù có chút lo lắng, nhất là lại có con nhỏ dưới 12 tuổi chưa tiêm vắc xin vì vậy chúng tôi luôn xác định phòng dịch là trên hết, trước hết. Gia đình đã chủ động mua test nhanh phòng Covid-19 cho cả nhà. Nhờ sự hướng dẫn kịp thời của nhân viên trạm y tế phường nên thường xuyên hàng tuần, cả nhà đều tự xét nghiệm cho nhau. Tôi thấy đây là cách làm rất đúng đắn, phát huy vai trò chủ thể của mỗi người dân tự phòng dịch cho chính mình và cho cộng đồng, không nên trông chờ, ỷ lại vào chính quyền.

Chuyển trạng thái sang sống chung an toàn với Covid-19, Quảng Ninh có thể sẽ tiếp tục phải đối mặt với nguy cơ xuất hiện những ca mắc trong cộng đồng. Và để phòng chống dịch hiệu quả, cùng với việc kiên trì, nhất quán thực hiện phương châm "3 trước, 4 tại chỗ", tích cực, chủ động, từ xa, từ sớm, từ cơ sở trong phòng chống dịch; phải phát huy hiệu quả vai trò chủ thể, trung tâm phòng chống dịch của người dân, doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị trong thực hiện hiệu quả chiến lược xét nghiệm tầm soát chủ động để truy vết sớm, cách ly sớm, điều trị sớm, giảm thiểu số ca mắc, ca trở nặng và tử vong, giảm tối đa diện phải phong tỏa, hạn chế đến mức thấp nhất ảnh hưởng kinh tế-xã hội và sinh hoạt của người dân.