Xuân Bính Thân, Quảng Ninh có thêm một lễ hội lớn

“Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Ninh sẽ xin phép tổ chức Lễ hội xuân Ngoạ Vân đầu tiên vào ngày 11 tháng Giêng năm Bính Thân...” - Thượng toạ Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh, cho biết như vậy trong ngày lễ đúc tượng chùa Ngoạ Vân tại đền An Sinh (TX Đông Triều) trong tháng 11 vừa qua.

Khách thập phương tới chiêm bái Phật hoàng Trần Nhân Tông tại Ngọa Vân trong dịp kỷ niệm 705 năm ngày Đức Phật Hoàng nhập Niết bàn, ngày 1-11 (âm lịch) năm 2013.

Cũng theo Thượng toạ Thích Thanh Quyết, việc tổ chức khai hội xuân Ngoạ Vân ngay sau ngày khai hội xuân Yên Tử (9 tháng Giêng) là rất có ý nghĩa...

Chùa Ngoạ Vân trên núi Bảo Đài (còn tên gọi khác là núi Vây rồng) là di tích quan trọng bậc nhất trong Khu di tích quốc gia đặc biệt nhà Trần tại Đông Triều. Trong những năm qua, Đông Triều đã phối hợp với Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh huy động sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và nhân dân phát tâm công đức xây dựng, trùng tu, tôn tạo chùa Ngoạ Vân với tổng mức đầu tư xây dựng trị giá 95 tỷ đồng. Chùa Ngoạ Vân được xây dựng mới bao gồm các hạng mục Tam bảo thờ Phật, nhà thờ Trúc Lâm tam tổ, cổng tam quan, vườn tháp tổ và nhiều công trình phụ trợ khác, được xây dựng bằng gỗ lim với kiến trúc truyền thống. Tượng Trúc Lâm tam tổ, tượng Đức Phật Thích ca mâu ni, tượng Đức Thánh hiền, tượng Đức Ông trong chùa có chiều cao từ 1,3 đến 2,2m, đều được đúc bằng đồng. Chùa Ngoạ Vân dự kiến sẽ được khánh thành vào ngày 25 tháng Chạp năm 2015 này. Đây là ngôi chùa hội đủ các yếu tố của một điểm du lịch sinh thái, văn hoá, tâm linh. Du khách đến đây sẽ được chiêm ngưỡng những trầm tích văn hoá từ thuở sơ khai của Thiền phái Trúc Lâm để tìm hiểu về văn hoá Phật giáo, chiêm bái tượng Phật hoàng trong tư thế nhập niết bàn tại Am Ngoạ Vân, kính cẩn trước Phật hoàng tháp, nơi lưu giữ xá lỵ Đức vua - Phật hoàng Trần Nhân Tông và chiêm ngưỡng cổ vật từ thời Trần, Lê, Nguyễn…

Theo các tài liệu nghiên cứu gần đây, trong chuỗi sự kiện xuất gia tu hành của Đức vua - Phật hoàng Trần Nhân Tông thì Yên Tử là nơi tu luyện, giảng pháp, độ tăng và Ngoạ Vân là nơi kết thúc trọn vẹn quá trình tu luyện và hoá Phật của ngài và vì thế, Ngoạ Vân cũng coi là Thánh địa của Phật giáo Trúc Lâm.

Một góc khu am, tháp Ngọa Vân nhìn từ đỉnh núi Bảo Đài xuống.

Sau khi Đức vua - Phật hoàng Trần Nhân Tông hoá Phật tại Am Ngoạ Vân, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của Thiền phái Trúc Lâm, Thánh địa Ngoạ Vân đã được Thiền sư Pháp Loa, người nối dòng của Tông phái Trúc Lâm (sau trở thành Tổ thứ 2 Thiền phái Trúc Lâm) đã cho xây dựng và mở rộng thành một quần thể lớn. Dưới sự hỗ trợ của Thượng hoàng Trần Anh Tông, Thiền sư Pháp Loa đã xây dựng Ngoạ Vân từ chỗ chỉ là một am nhỏ nơi Phật hoàng tu luyện, trở thành một quần thể chùa tháp. Ở giai đoạn nửa đầu thế kỷ XIV, Ngoạ Vân đã trở thành một quần thể lớn gồm nhiều cụm, điểm công trình được xây dựng bao quanh đỉnh Ngoạ Vân ở phía nam của núi Bảo Đài. Khu chùa chính được xây mới và mở rộng ở phía ngoài, tại vị trí xây dựng lại Tam bảo thờ Phật và nhà thờ Trúc Lâm tam tổ hiện nay. Khu am được mở rộng thành khu am, tháp và là nơi thờ Đệ nhất tổ Phật hoàng Trần Nhân Tông và có tháp Phật hoàng lưu giữ xá lỵ của ngài.

Trải qua thăng trầm của lịch sử, đến thế kỷ XVIII, trong xu thế phục hưng của Phật giáo nói chung, Thiền phái Trúc Lâm nói riêng, Thánh địa Ngoạ Vân đã được trùng tu, tôn tạo và mở rộng. Các kết quả nghiên cứu khảo cổ học tại đây đã cho thấy nếu như thời Trần, quần thể chùa tháp Ngoạ Vân chỉ tập trung phát triển ở xung quanh đỉnh Ngoạ Vân thì đến thời Lê Trung hưng, quần thể này được mở rộng về phía đông của núi Bảo Đài với một cụm chùa lớn được xây dựng tại khu vực núi Đá Chồng. Như vậy có thể thấy, ở thế kỷ XVIII thì Ngoạ Vân được hồi sinh trên nền tảng các giá trị của giai đoạn trước, đồng thời phát triển và mở rộng thêm.

Dấu ấn các công trình kiến trúc được xây dựng tại Ngoạ Vân dưới thời Lê Trung hưng còn lại khá nhiều và chính nhờ các dấu vết này mà ngày nay các nhà khảo cổ, nhà sử học khẳng định được Ngoạ Vân là một quần thể chùa tháp lớn nằm trên dãy Yên Tử, đồng thời xác định được không gian Yên Tử xưa không chỉ bó hẹp trong khu vực danh thắng Yên Tử ngày nay mà Yên Tử của Trúc Lâm là một không gian rộng lớn kéo dài từ TP Uông Bí, qua TX Đông Triều đến TX Chí Linh (Hải Dương) và sang đến tỉnh Bắc Giang với một hệ thống chùa, tháp kết nối chặt chẽ với nhau, tạo thành một trung tâm Phật giáo lớn suốt từ thời Trần đến thời Lê Trung hưng. Trung tâm Phật giáo này gắn liền với những bước thăng trầm của lịch sử Phật giáo Việt Nam. Và vì thế, có thể nói, Thánh địa Ngoạ Vân gắn liền với sự thăng trầm của lịch sử Phật giáo Việt Nam. Các giá trị to lớn của quần thể chùa, am, tháp tại Ngoạ Vân và vị trí của nó trong lịch sử Phật giáo Việt Nam đã được khẳng định trong lịch sử…

Những năm gần đây, thực hiện chủ trương đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế và chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, Đông Triều đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và xác định phát triển văn hoá - du lịch là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển KT-XH của thị xã với 3 định hướng, đó là: du lịch văn hoá tâm linh, du lịch làng nghề truyền thống và du lịch sinh thái đồng quê. Trên cơ sở khai thác và phát huy hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của địa phương, Đông Triều đang từng bước phát triển trở thành một trong 4 trung tâm du lịch trọng điểm của tỉnh. Trong bối cảnh ấy, thị xã đã phối hợp với Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh huy động sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và nhân dân phát tâm công đức xây dựng, trùng tu, tôn tạo chùa Ngoạ Vân, đền Thái (Thái miếu nhà Trần nơi quê gốc) và mở tuyến đường lên di tích chùa Ngoạ Vân; dự án tuyến cáp treo lên chùa Ngoạ Vân do Công ty CP Đầu tư, Thương mại và Dịch vụ - Vinacomin (V-ITASCO) làm chủ đầu tư. Đồng thời, tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu những giá trị đặc biệt của Khu di tích nhà Trần tại Đông Triều, tôn tạo các di tích và hệ thống am, chùa của Thiền phái Trúc Lâm trên địa bàn…

Tư tưởng của Thiền phái Trúc Lâm luôn đồng hành với dân tộc, là “điểm tựa tinh thần”, góp phần củng cố và nâng cao ý thức liên kết cộng đồng, tinh thần độc lập tự chủ của nước Việt trước mọi thử thách cam go của lịch sử. Trải qua hơn 700 năm nhưng những giá trị văn hoá mà Thiền phái Trúc Lâm để lại vẫn đang và sẽ lan toả mạnh, được các thế hệ nối tiếp kế thừa và truyền bá đến nhiều quốc gia trên thế giới với những tư tưởng mang đậm giá trị nhân văn. Những giá trị đó đang được TX Đông Triều phát huy gắn với phát triển du lịch để TX trẻ Đông Triều trở thành trung tâm du lịch tâm linh đặc sắc. Trong đó, Lễ hội xuân Ngoạ Vân là “chấm son” trên bản đồ du lịch mùa xuân ở Quảng Ninh…

Nguyễn Xuân (CTV)