Xuất bản sách ở Quảng Ninh hiện nay

Quảng Ninh có đội ngũ văn nghệ sĩ, hội viên Hội Văn học nghệ thuật tỉnh đông đảo nên số lượng sách về văn học nghệ thuật rất lớn, lấn át sách về những lĩnh vực khác trong đời sống xã hội.

Hầu hết sách của các tác giả Quảng Ninh hay sách viết về Quảng Ninh đều được trao tặng cho Thư viện tỉnh để bảo quản, lưu trữ và phổ biến đến bạn đọc. Thư viện Quảng Ninh đã từng có “Tủ sách di sản”, "Tủ sách Quảng Ninh". Tủ sách di sản tập hợp những ấn phẩm về Hạ Long như: Hạ Long tiền sử, Hạ Long lịch sử, Đa dạng sinh học Vịnh Hạ Long, Địa chất Vịnh Hạ Long, Thực vật Vịnh Hạ Long, những cuốn sách viết về Vịnh Hạ Long, những cuốn cẩm nang du lịch.

"Tủ sách Quảng Ninh" sau khi rà soát, tập hợp, thống kê, phân loại, tiến hành bảo quản, làm mới và trưng bày 1.512 đầu sách với 2.232 bản sách các loại liên quan đến Quảng Ninh; số hóa các tài liệu địa chí với 359 file, 100.000 trang tài liệu kho địa chí Quảng Ninh. Đây là những tác phẩm sách, tư liệu từng được lưu trữ tại các kho tư liệu của Quảng Ninh, sách do các nhà văn, nhà nghiên cứu viết về Quảng Ninh của các tác giả trong và ngoài nước. Thư viện tỉnh cũng xây dựng 4 tủ sách chuyên đề về Quảng Ninh, bao gồm: Chính trị, kinh tế - xã hội, văn học - nghệ thuật, lịch sử - địa lý và 3 tủ sách của các tác giả văn học quen thuộc với Quảng Ninh là Dương Hướng, Trần Nhuận Minh, Nguyễn Quang Vinh và Lê Toán.

Gần đây nhất, Thư viện tỉnh đã xây dựng Tủ sách Văn hiến Quảng Ninh. Thư viện tỉnh đã thống kê, lập danh mục các tập sách về Quảng Ninh hiện có tại Thư viện tỉnh. Qua thống kê, Thư viện tỉnh có 2.511 bản sách viết về Quảng Ninh, trong đó có 600 bản đã được số hóa với trên 200.000 trang tài liệu, thuộc các lĩnh vực chính trị, xã hội (793 bản), lịch sử, địa lý (294 bản), văn học nghệ thuật (1.332 bản), khoa học kỹ thuật (92 bản).

Các tập sách trên đều được xuất bản từ năm 1956 đến nay, số lượng ít, ít tập sách có nội dung chuyên sâu và có hệ thống, chưa phản ánh được đầy đủ, sâu sắc quá trình hình thành và phát triển của tỉnh Quảng Ninh. Hơn thế nữa, các tác giả là hội viên Hội Văn nghệ dân gian tỉnh, là người đã và đang làm trong ngành văn hóa xuất bản sách rất ít. Sách về văn hóa Quảng Ninh đang rất thiếu, những cái đã có thì chưa tương xứng với bề dày văn hóa của tỉnh nhà.

Với các tập sách tập hợp được, Thư viện tỉnh xây dựng thành các thư mục dạng giấy và file mềm phục vụ bạn đọc tại Thư viện tỉnh; luân chuyển, chia sẻ dữ liệu đến các thư viện cơ sở trong tỉnh và thông tin trên Website, Fanpage của Thư viện tỉnh và các cơ quan báo chí để nhân dân, du khách tiếp cận, tra cứu và sử dụng.

Tuy nhiên, hiện nay tỉnh chưa có nhiều tác phẩm quy mô, bao quát nội dung, làm nổi bật tổng thể văn hóa, lịch sử, thành tựu mọi mặt của Quảng Ninh. Không những thế, nhiều tác phẩm xuất bản cách đây hàng chục năm nên thông tin khá cũ. Quảng Ninh cũng chưa có hoạt động đánh giá số lượng sách này để lựa chọn những tác phẩm tiêu biểu, có giá trị kiến thức, nhân văn lớn, qua đó bổ sung, nhân bản và triển khai kế hoạch khai thác, sử dụng.

Thư viện tỉnh cũng đang tìm nguồn, thu thập thông tin về các tập sách tiêu biểu viết về vùng đất, con người Quảng Ninh bằng các hình thức liên hệ qua điện thoại, gửi văn bản và cử trực tiếp cán bộ đến thư viện các địa phương trong tỉnh, một số tỉnh ngoài và các cơ quan lưu trữ quốc gia. Thư viện tỉnh đã thu thập được danh mục một số tập sách viết về Quảng Ninh rất có giá trị, hiện đang được lưu giữ tại Viện Thông tin Khoa học xã hội, Viện Nghiên cứu Hán Nôm.

Có một thực tế rất mất cân đối đang diễn ra hiện nay là số lượng đầu sách của người Quảng Ninh hay viết về Quảng Ninh hiện nay chủ yếu là sách văn học. Trong khi đó các sách về văn hóa, lịch sử, địa lý, khoa học kỹ thuật thì rất ít. Sách về nghệ thuật thì gần như vắng bóng. Nguyên nhân, phần vì sách văn học dễ viết hơn những lĩnh vực khác và cũng dễ được in. Tác giả chỉ cần bỏ trên dưới 10 triệu đồng là đã có thể in được một tập thơ hay tập văn xuôi. 

Tuy nhiên, cũng vì xuất bản dễ dàng nên cũng có một hệ lụy là không ít tác phẩm văn học Quảng Ninh đương đại được xuất bản có chất lượng nghệ thuật không cao. Sách in ra chủ yếu để tặng gần như không bán được ra thị trường. Tất nhiên, không ai cấm việc tác giả tự bỏ tiền túi ra in sách nhưng có lẽ những người in sách ở tỉnh, nhất là in sách văn chương cần tiết chế số lượng sách xuất bản vừa tránh lãng phí vừa làm cho bạn đọc dễ lựa chọn hơn khi tiếp cận.