Trợ giúp pháp lý cho trẻ em...

Theo Sở LĐ-TB&XH, đến hết năm 2016 toàn tỉnh có 302.260 trẻ em dưới 16 tuổi. Trong những năm qua, không ít trường hợp trẻ bị xâm hại, bị bạo hành cần được trợ giúp pháp lý (TGPL). Cụ thể từ năm 2011 đến hết 2016, toàn tỉnh có 140 trẻ bị xâm hại tình dục, bị mua bán, bắt cóc, bị bạo hành...; có hơn 100 vụ đối tượng dưới 16 tuổi vi phạm pháp luật. Điều này đòi hỏi công tác TGPL cho trẻ em cần được đẩy mạnh.

Cộng tác viên TGPL tư vấn pháp lý cho học sinh tại các trường học trên địa bàn TP Cẩm Phả. (Ảnh do Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh cung cấp)

Từ tháng 8-2011, UBND tỉnh đã  ban hành Kế hoạch TGPL cho trẻ em trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2011-2015. Triển khai thực hiện kế hoạch này, hằng năm Sở Tư pháp phối hợp với các sở, ngành liên quan, như: Sở LĐ-TB&XH, Sở GD-ĐT, các địa phương... đẩy mạnh thông tin tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, hệ thống loa, đài của xã, phường về chính sách, pháp luật về TGPL cho trẻ em, người chưa thành niên. Hằng năm, các ngành, địa phương bố trí kinh phí để tổ chức khoảng 300 lớp tập huấn cho gần 29.000 lượt người làm công tác TGPL, chăm sóc bảo vệ trẻ em, để cung cấp các kỹ năng, phương pháp tiếp cận, làm việc với trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt nói riêng và trẻ em ở cộng đồng nói chung.

Hoạt động TGPL lưu động tại khu dân cư, trường học cho trẻ em, người chưa thành niên được đẩy mạnh. Từ năm 2013 đến nay, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh và các sở, ngành liên quan đã tiến gần 150 chương trình TGPL lưu động cho nhiều xã, phường, trường học trên địa bàn với hình thức nói chuyện chuyên đề pháp luật, phát tờ gấp miễn phí về các lĩnh vực pháp luật về bảo vệ chăm sóc trẻ em, chính sách với trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, Bộ luật Hình sự, phòng chống buôn bán trẻ em, phòng chống bạo lực gia đình..., tổ chức dưới hình thức sân khấu hoá để cung cấp kiến thức pháp luật cho trẻ và những người liên quan...

Tại các buổi TGPL lưu động, các đơn vị cũng nhận đơn yêu cầu TGPL và trực tiếp tư vấn cho trẻ em, người chưa thành niên. Từ năm 2011 đến nay, các cộng tác viên TGPL của tỉnh đã tư vấn pháp lý cho hơn 2.100  trẻ em; cử người tham gia tố tụng để bào chữa, bảo vệ cho 214 trẻ em, người chưa thành niên. Các vụ việc đều được thực hiện đúng quy định của pháp luật. Người thực hiện TGPL đã góp phần giúp các cơ quan tiến hành tố tụng làm rõ được các tình tiết khách quan của vụ án, các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cũng như bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bị can, bị cáo là trẻ em, người chưa thành niên. Trong quá trình thực hiện TGPL, người thực hiện TGPL kết hợp giải thích, hướng dẫn trẻ em và gia đình họ về các quy định của pháp luật, các tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng trách nhiệm hình sự để họ thực hiện theo hướng có lợi nhất cho con em mình.

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, nhưng hiện nay, công tác TGPL cho trẻ em gặp không ít khó khăn. Quy định về người được TGPL tại các văn bản trong nước còn chưa thống nhất với điều ước quốc tế về trường hợp trẻ em, người chưa thành niên. Luật TGPL và các văn bản hướng dẫn thi hành xác định: Trẻ em được TGPL là người dưới 16 tuổi, không nơi nương tựa. Tuy nhiên, Công ước quốc tế về Quyền trẻ em lại quy định: Trẻ em là người dưới 18 tuổi và phải được nhận sự TGPL và bảo vệ của Nhà nước khi là bị can, bị cáo, người bị hại hoặc khi có quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm hại. Vì vậy, việc xác định trẻ em là người được TGPL đôi khi còn chưa thống nhất giữa các cơ quan, tổ chức ảnh hưởng tới việc phối hợp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của trẻ em, người chưa thành niên. Bên cạnh đó, từ năm 2016, chương trình TGPL cho trẻ em không còn được bố trí kinh phí riêng nên việc trợ giúp phải lồng ghép với các hoạt động khác nên việc thực hiện cũng hạn chế hơn.

Theo thống kê của Sở LĐ-TB&XH, tính đến tháng 12-2016, toàn tỉnh còn 2.864 trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt; 20.901 trẻ em có nguy cơ cao rơi vào hoàn cảnh đặc biệt, như: Trẻ em có cha mẹ ly hôn; con hộ nghèo, hộ cận nghèo; trẻ sống trong gia đình có người vi phạm pháp luật, gia đình có người mắc tệ nạn xã hội; trẻ em mồ côi cha hoặc mẹ không có nguồn nuôi dưỡng... Nếu không được TGPL, tuyên truyền kiến thức pháp luật kịp thời, dễ dẫn tới nhiều trẻ có nguy cơ bị xâm hại, bị lôi kéo vi phạm pháp luật. Đây cùng là điều mà các cấp, các ngành cần quan tâm hơn nữa.

Thu Nguyệt