Khu rừng Quốc gia Yên Tử: Cơ hội mới trong bảo vệ và phát triển rừng

Từ lâu Yên Tử được biết đến với hệ thống di tích chùa tháp và nơi phát tích của phái thiền Trúc Lâm và Phật hoàng Trần Nhân Tông. Bao trùm khu di tích, rừng Yên Tử có hệ sinh thái động, thực vật đa dạng, phong phú, trong đó có trên 60 loài đặc hữu quý hiếm được ghi trong Sách đỏ Việt Nam. Với những giá trị ấy, ngày 26-9-2011, rừng Yên Tử đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chuyển hạng từ Rừng đặc dụng lên thành Khu rừng Quốc gia. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để bảo vệ, phục hồi và phát triển tài nguyên rừng, cũng như cảnh quan thiên nhiên di tích quốc gia Yên Tử.

Mai vàng Yên Tử - một trong những thực vật tiêu biểu của Khu rừng quốc gia Yên Tử.

Hệ sinh thái rừng đặc trưng vùng Đông Bắc

Rừng Yên Tử có hệ động thực vật phong phú với 981 loài. Đặc biệt nơi đây còn lưu giữ được 38 loại thực vật, 23 loại động vật đặc hữu quý hiếm. Tiêu biểu như táu mật, lim xanh, lát hoa, thông tre, tùng la hán, vù hương, kim giao, bình vôi, ngũ gia bì, ba kích, dây đau lưng, voọc mũi hếch, sóc bay lớn, ếch ang... Hơn thế, tại rừng Yên Tử, mật độ dày đặc của cá thể cây táu mật, lim xanh, gụ lau, hồng tùng, trầm tiên, sú rừng... cho thấy nơi đây còn là trung tâm phân bố của không ít những loài thực vật quý.

Xét về giá trị và công dụng, theo thạc sĩ Nguyễn Văn Huy (Đại học Lâm nghiệp), rừng Yên Tử có đủ các loại cây cho dầu béo, dầu thơm, nhựa, sơn, làm thuốc chữa bệnh, cây làm cảnh, làm bóng mát, cây có hoa đẹp... Đặc biệt số cây làm thuốc chữa bệnh chiếm đến trên 20% thực vật đặc hữu có giá trị quý hiếm. Có thể kể các loại ba kích, trầm hương, bình vôi, hoa đầu, hoàng đằng, đẳng sâm, câu tích, thổ phục linh... Ngoài ra, rừng Yên Tử nổi tiếng với cây mai vàng. Qua khảo sát, mai Yên Tử có mật độ phân bố khá rộng và rất nhiều cây có tuổi thọ hàng trăm năm.

Nằm ở vị trí gần vùng đô thị, thêm nữa là dưới tác động của thời gian, trong khi không ít các khu rừng trù phú có cùng điều kiện đã bị xâm hại, thế nhưng Yên Tử đến nay vẫn còn những khoảnh rừng có cấu trúc nguyên trạng và đặc trưng. Đây là cơ sở để bảo tồn và phát triển các nguồn gen quý cũng như các mẫu chuẩn hệ sinh thái rừng, tạo nên những giá trị phục vụ nghiên cứu khoa học, giáo dục môi trường... Bên cạnh đó là tiền đề để phát triển các hoạt động lâm, nông nghiệp, dịch vụ du lịch, dịch vụ môi trường... từng bước cải thiện cuộc sống nhân dân địa phương.

Bước tiến mới trong công tác bảo tồn rừng

Đi cùng với việc chuyển hạng thành Khu rừng Quốc gia, Yên Tử sẽ được đầu tư đồng bộ cho các công tác bảo vệ và phát triển rừng, ít nhất trong giai đoạn từ nay đến hết năm 2020. Cụ thể như xây dựng hệ thống các bảng, biển báo cảnh báo, chòi canh, đường băng cản lửa, đập nước phòng chống cháy rừng, đường ranh giới, các trạm bảo vệ rừng; khoanh nuôi, trồng phục hồi rừng, cải tạo và làm giàu rừng; xây dựng vườn thực vật, bảo tàng động thực vật nhằm phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, giáo dục và bảo vệ môi trường... Tổng giá trị đầu tư của các hạng mục này ước tính đạt trên 200 tỷ đồng.

Theo ông Nguyễn Trung Hải, Giám đốc Trung tâm Quản lý di tích Yên Tử, khi đó Khu rừng Quốc gia Yên Tử sẽ đem lại không chỉ các lợi ích về môi trường, văn hoá xã hội mà còn tạo nên hiệu quả kinh tế cho người dân địa phương. Trong đó hiệu quả trước hết, lớn và có ý nghĩa nhất chính là rừng được bảo tồn và phát triển bền vững. Theo tính toán, diện tích có rừng sẽ tăng cao so với hiện nay, chiếm tới 98% diện tích. Từ đây, rừng Yên Tử sẽ phát huy tác dụng trong việc chống xói mòn đất, cải thiện môi trường, hỗ trợ cho việc giữ nước đầu nguồn... Đồng thời góp phần bảo vệ các nguồn gen động, thực vật rừng quý hiếm, cảnh quan rừng đặc trưng. Bên cạnh đó với những hạng mục đầu tư được triển khai, cũng như hoạt động dịch vụ du lịch tại chỗ sẽ tạo thêm nhiều công ăn việc làm và thu nhập cho người dân, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Thanh Bình