Thôn Bình Minh, xã Hải Lạng: Mỏi mòn chờ dự án

Là một khu tái định cư cho người dân thuộc vùng Dự án xây dựng hồ chứa nước Khe Cát nên thôn Bình Minh, xã Hải Lạng (Tiên Yên) được đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng (điện, đường, trường, trạm) và hỗ trợ kinh phí xây dựng nhà ở khá khang trang. Tuy nhiên, người dân chỉ coi làng mới, thôn mới như một nơi ở tạm bợ. Một mặt họ mòn mỏi ngóng trông dự án được thi công, mặt khác vẫn quay trở lại nơi ở cũ để sản xuất, sinh hoạt. 4.000m kênh thuỷ lợi dẫn nước phục vụ sinh hoạt....

Hệ thống kênh mương được đầu tư nhưng không phát huy tác dụng vì không có nước phục vụ sản xuất.

Bất an với khu tái định cư

Khi biết chúng tôi có nguyện vọng được tận mắt chứng kiến cuộc sống mới của bà con nông dân khu tái định cư thôn Bình Minh, ông Lý Văn Bảo, Chủ tịch UBND xã Hải Lạng giới thiệu ngay với chúng tôi những thuận lợi của thôn Bình Minh về cơ sở hạ tầng: Điện, đường, trường, trạm được đầu tư xây dựng mới khang trang, song ông cũng không khỏi băn khoăn: “Giờ này vào thôn chắc sẽ chẳng gặp được ai đâu, chỉ có người già và trẻ nhỏ ở nhà thôi”.

Nói là vậy, song như muốn khẳng định với chúng tôi về những nỗ lực, cố gắng của chính quyền địa phương nhằm đem lại một cuộc sống mới cho người dân vùng dự án, nên ông đã gọi được một cán bộ tư pháp xã dẫn chúng tôi vào thôn Bình Minh.

Từ trung tâm xã vào thôn khá thuận lợi, đường bê tông rộng rãi kéo đến tận cuối thôn. Vào thời gian này, khắp nơi bà con nông dân đang khẩn trương gieo cấy vụ chiêm xuân nhưng điểm khác biệt tại Bình Minh là dọc hai bên đường, mặc dù đồng ruộng bằng phẳng nhưng vẫn trơ gốc rạ, một số ít đã được cày ải nhưng vẫn bỏ hoang. Quả đúng như lời ông chủ tịch xã nói, ngay đầu giờ chiều mà cả thôn vắng ngắt, chỉ có bọn trẻ quanh quẩn chơi đùa khu vực trường mầm non của thôn; hầu hết người lớn trong thôn đều quay trở lại nơi ở cũ cách khu vực tái định cư này chừng gần 7km để làm ruộng, chăn nuôi và trồng rừng.

Tìm mãi, chúng tôi cũng gặp được anh Lý Văn Sáng, một trong những hộ dân di cư từ thôn Khe Hố sang khu tái định cư Bình Minh. Anh Sáng tâm sự: “Ngày mới sang khu tái định cư này, gia đình tôi vui lắm, bởi ra đây được Nhà nước hỗ trợ tiền xây dựng nhà ở, đường sá đi lại thuận lợi, con cái được học hành gần nhà. Nhưng khổ nỗi đến đây được ít thời gian, cuộc sống của chúng tôi càng khó khăn hơn. Đất sản xuất vừa ít, lại cằn cỗi, trong khi đó lại thiếu nước trầm trọng. Hơn 1.200m2 đất nông nghiệp của gia đình tôi chỉ cấy được vụ mùa, còn vụ chiêm thì bỏ hoang vì không có nước. Vì thế, 7 người nhà chúng tôi không đủ lương thực để ăn, chưa kể đến khi mất mùa do dịch bệnh, thời tiết thất thường… Còn anh Hà Xuân Quyền, mặc dù trong khu ở cũ tại thôn Khe Hố, gia đình anh chỉ có một túp lều nhưng từ khi xây dựng khu tái định cư này, anh Quyền đều ở lại túp lều tạm trống hoác tại nơi ở cũ. Vì theo anh Quyền, sống ở nhà cũ tuy xấu nhưng rộng rãi, có đất để trồng cây, chăn nuôi kiếm được cái ăn không bị đói. Sống ở khu tái định cư, nước sản xuất không có, nước ăn, nước uống cũng khó khăn. Không chỉ anh Quyền chấp nhận sống trong hoàn cảnh khó khăn thiếu thốn và gần như bị cô lập tại nơi ở cũ, mà hàng chục hộ dân khác khi được hỏi họ đều cho rằng về nơi ở mới - khu tái định cư không có nước để sản xuất, không có nước sinh hoạt, phải gánh nước cách nhà 2km, mà hôm có, hôm không.

Điểm trường mầm non Bình Minh được xây dựng khang trang nhưng không có học sinh.

Mỏi mòn chờ dự án

Được biết, dự án xây dựng công trình hồ chứa nước Khe Cát tại khu vực thượng nguồn suối Khe Cát, xã Hải Lạng được đầu tư theo Quyết định 3125, ngày 30-10-2009 của Bộ NN&PTNT. Dự án có tổng mức đầu tư 282,470 tỷ đồng, được xây dựng trên diện tích 100ha. Khi hoàn thành, hồ Khe Cát sẽ phục vụ tưới tiêu cho hơn 620ha đất nông nghiệp của xã Hải Lạng, cung cấp nước cho 950ha nuôi trồng thuỷ sản, giảm lũ, chống ngập úng, nhạt muối cho vùng nuôi trồng thuỷ sản nước mặn; tạo nguồn cấp nước sinh hoạt cho 8.500 người dân hai xã Hải Lạng và Đồng Rui. Để chuẩn bị mặt bằng thi công dự án, UBND huyện Tiên Yên đã tổ chức hỗ trợ và tái định cư cho những hộ dân trong vùng dự án di dời sang khu vực thôn Bình Minh, xã Hải Lạng. Khu tái định cư được đầu tư xây dựng nhà văn hoá, trường mẫu giáo và giao diện tích đất sản xuất nông nghiệp cho các hộ dân... Tuy nhiên đến nay, qua gần hai năm tái định cư ở thôn Bình Minh, người dân vẫn không có nước sinh hoạt và 100% diện tích sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên, nên nhiều người dân đã quay trở lại nơi ở cũ mưu sinh.

Người dân bất an, lãnh đạo xã cũng lo lắng khi dự án chậm triển khai thi công. Xã đã có nhiều cuộc họp bàn và đề xuất khó khăn với lãnh đạo huyện tìm hướng giải quyết, nhưng đến thời điểm này vẫn chưa có giải pháp nào khả thi để giúp dân ổn định cuộc sống. Cũng theo ông Chủ tịch UBND xã Hải Lạng thì ngoài việc đầu tư cơ sở hạ tầng khang trang, cơ bản đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của người dân thì xã cũng tạo điều kiện giao đất sản xuất nông nghiệp cho bà con để có đất sản xuất, ổn định cuộc sống. Tuy nhiên, phần lớn đất sản xuất ở khu tái định cư là đất bạc màu, ngập mặn và bị bỏ hoang đã lâu nên trong tình trạng thiếu nước như hiện nay bà con chỉ sản xuất được vụ mùa. Để có nước sinh hoạt, xã đã cấp kinh phí đào mới 3 giếng nước để lấy nước phục vụ sinh hoạt cho người dân, song cả 3 giếng nước này đều rất ít nước và không đảm bảo vệ sinh. Hiện nay phương án kiểm đếm đã xong, sẵn sàng cho giải phóng mặt bằng; một số diện tích đất canh tác tại vùng dự án đã quy định không trồng cây lâu năm song ngặt một nỗi là trong khi địa phương và người dân vẫn mòn mỏi ngóng trông thì dự án vẫn chưa “động cựa” gì. Đây là cái khó cho địa phương, vì nhà nước không đầu tư thi công dự án thì địa phương sẽ gặp rất nhiều khó khăn, mà trước mắt là việc chồng chéo với chương trình xây dựng nông thôn mới. Theo kế hoạch, năm 2013 xã sẽ hoàn thành chương trình xây dựng nông thôn mới, nên đến nay việc đầu tư cơ sở hạ tầng theo chương trình xây dựng nông thôn mới của địa phương vẫn cầm chừng. Vì vậy, địa phương rất mong muốn Nhà nước sớm đầu tư triển khai thi công dự án, vì hiện nay hơn 4.000m kênh mương đã xây dựng xong nhưng không có nước sản xuất. Nếu không được đầu tư thì vẫn phải để cho người dân trở lại nơi ở cũ để sản xuất vì đất đai, tư liệu sản xuất của họ đều ở trong đó.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Vũ Hùng Thắng, Phó Chủ tịch UBND huyện Tiên Yên cho biết: Dự án hồ chứa nước Khe Cát được thực hiện theo nguồn vốn Chính phủ, nhưng do chưa có kinh phí nên vẫn chưa “động cựa” gì. Để chuẩn bị mặt bằng cho dự án, huyện đã xây dựng khu tái định cư tại thôn Bình Minh cho người dân nằm trong vùng dự án phải di dời. Tuy nhiên, khó khăn về nước sản xuất và sinh hoạt làm cho bà con bất an. Công tác giải phóng mặt bằng đã sẵn sàng, đồng thời huyện cũng có thông báo dừng mọi tác động đối với khu đất xây dựng dự án. Người dân chỉ được phép trồng cây ngắn ngày, không được xây dựng công trình kiến trúc kiên cố trên đất dự án. Kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng 32,5 tỷ đồng dành cho bồi thường, hỗ trợ và tái định cư theo Quyết định số 3119, ngày 9-10-2008 của UBND tỉnh cũng chưa được cấp, bởi nguồn kinh phí thực hiện được trích từ vốn của dự án. Hiện nay, tổng thu ngân sách hàng năm của huyện cũng mới chỉ đạt gần 30 tỷ đồng thì việc huyện ứng kinh phí để giải phóng mặt bằng là rất khó thực hiện. Vì vậy, địa phương rất mong tỉnh và Nhà nước quan tâm để dự án được triển khai xây dựng. Có như vậy mới tạo điều kiện cho người dân an cư lạc nghiệp.

Hữu Việt - Thu Trang