Báo động tình trạng lạm dụng rượu, bia

Việt Nam đang ở tốp đầu các nước có tỷ lệ người dân uống rượu, bia cao trên thế giới. Riêng các dịp lễ, Tết thì tăng cả số người uống và số lượng rượu, bia một người uống. Các chuyên gia cảnh báo, nếu không sớm có các biện pháp quản lý phù hợp, thì rượu, bia sẽ ngày càng gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế, sức khỏe, làm gia tăng tai nạn giao thông…

Dịp Tết Dương lịch vừa qua, Khoa Cấp cứu, Trung tâm Chống độc và Khoa Tiêu hóa (Bệnh viện Bạch Mai) tiếp nhận nhiều trường hợp ngộ độc do rượu hoặc các bệnh do rượu gây ra. Các trường hợp ngộ độc rượu khi đến viện với tình trạng khác nhau từ kích thích, vật vã, nôn nhiều, đến hôn mê… trong đó có trường hợp bệnh nhân 47 tuổi, ở Hà Nội chết do quá nặng. Người bệnh này đến cấp cứu tại Trung tâm Chống độc trong tình trạng hôn mê, huyết áp tụt, tổn thương não và ngừng tim. Sau nỗ lực cấp cứu cho tim đập trở lại, người bệnh được chỉ định lọc máu, điều trị rối loạn suy thận. Tuy nhiên, kết quả đánh giá cho thấy do ngộ độc cồn công nghiệp methanol, bị rối loạn nặng nề trong máu, tụt huyết áp, suy thận, tổn thương não nghiêm trọng, không có khả năng phục hồi, không thể cứu chữa, cho nên gia đình đã xin đưa về nhà. Ðược biết, trước khi nhập viện người bệnh này uống rượu liên tiếp trong bốn ngày, ở nhiều nơi và uống nhiều loại rượu không rõ nguồn gốc.

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm Chống độc cho biết, những dịp nghỉ lễ, Tết dài ngày, số ca nhập viện do ngộ độc rượu tăng hai, ba lần so với ngày thường. Ðáng lo ngại nhất là tình trạng ngộ độc methanol, thường có trong rượu cồn công nghiệp, khởi đầu loại này có tác dụng tương tự như rượu thông thường (sản xuất từ cồn thực phẩm ethanol) nhưng vào cơ thể, cồn này được chuyển hóa thành a-xít gây tổn thương các tế bào, đặc biệt là ở mắt, gây hoại tử các tế bào não, tế bào thần kinh thị giác, có thể gây mù vĩnh viễn. Khi có biểu hiện ngộ độc với các triệu chứng như mờ mắt, thở nhanh, lơ mơ, chậm chạp, hôn mê thì đã là nặng. Do đó, các trường hợp ngộ độc rượu cồn công nghiệp methanol nếu không chết cũng sẽ chịu di chứng rất nặng nề như: mù, mất trí nhớ…

Các bác sĩ cho biết, ngộ độc rượu gây hại nặng nề tới sức khỏe và tốn kém chi phí trong quá trình điều trị. So với các chất gây hại cho sức khỏe con người, rượu là một trong các chất gây ra nhiều tổn thương và nhiều bệnh tật nhất. Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên chia sẻ: Theo các tài liệu y học chính thống, ích lợi của rượu trong cuộc sống chỉ có ở các ứng dụng ngoài cơ thể con người (trong công nghiệp, chất đốt…), chứ về cơ bản không có lợi gì khi con người uống vào. Ðáng chú ý, bia cũng gây ngộ độc chứ không chỉ là rượu như nhiều người vẫn nghĩ, vì đơn giản: bia là rượu pha loãng, nếu lạm dụng cũng gây ngộ độc.

Các thống kê của ngành y tế được công bố mới đây cho thấy, rượu, bia là nguyên nhân gián tiếp của 200 loại bệnh, chấn thương và là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30 bệnh ung thư như: miệng, họng, thanh quản, đại trực tràng, gan... và càng uống nhiều thì nguy cơ gây ung thư càng tăng. Khi vào cơ thể, cồn (ethanol) trong rượu chuyển hóa thành acetaldehyde. Nếu chỉ uống rượu, bia với số lượng nhỏ thì cơ thể có thể dung nạp. Nhưng nếu uống quá mức, chất này sẽ tồn lại trong gan, gây độc cho cơ thể.

Ngộ độc rượu mà trong đó "say rượu" là một dạng, không chỉ gây hại cho bản thân người uống còn gây hại cho người chung quanh, như gây tai nạn giao thông, bạo lực hoặc tấn công người khác… Theo thống kê của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, rượu, bia là nguyên nhân gây ra 70% số vụ tai nạn giao thông; gây thiệt hại khoảng 2,9% GDP mỗi năm; tỷ lệ người điều khiển phương tiện giao thông trong vòng hai giờ sau khi uống rượu, bia là 45%...

Thế nhưng, Việt Nam đang thuộc danh sách các nước sử dụng rượu, bia nhiều nhất thế giới. Bên cạnh đó, người sử dụng rượu, bia ngày càng trẻ; tỷ lệ uống rượu bia mức nguy hại tăng nhanh. Sản lượng tiêu dùng ở Việt Nam đã đạt 3.400 triệu lít bia và khoảng 200 triệu lít rượu (năm 2015). Chi phí trực tiếp cho số lượng rượu, bia đó lên tới khoảng 60 nghìn tỷ đồng. Phó Trưởng Phòng bệnh không lây nhiễm, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) Trần Quốc Bảo cho biết: Tiêu thụ rượu, bia của Việt Nam hiện xếp thứ hai trong các nước Ðông - Nam Á, thứ 10 châu Á và thứ 29 thế giới. Riêng tỷ lệ uống rượu, bia ở nam giới trưởng thành hiện chiếm đến 77% (tỷ lệ chung cho toàn thế giới là 47,7%). Nếu tỷ lệ trung bình nhóm người uống rượu, bia đến mức nguy hại trên thế giới là 12,3%, thì ở Việt Nam con số này lên đến 44,2% (từ 60 gam cồn nguyên chất/lần trong 30 ngày).

Để bảo vệ sức khỏe của bản thân, các bác sĩ khuyến cáo người dân nên hạn chế uống rượu, từ bỏ ngay lập tức thói quen sử dụng rượu quá nhiều, không uống những loại rượu không rõ nguồn gốc xuất xứ. Tác hại của rượu, bia là do chất cồn gây ra, phụ thuộc vào lượng uống (bao nhiêu gam cồn) và cách thức uống (tần suất sử dụng). Vì vậy, không có mức độ uống rượu, bia nào là an toàn, vì mức độ uống khác nhau ở từng người; uống ở bất kỳ mức độ nào cũng đều tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư. Ngoài ra, không sử dụng rượu, bia trong khi điều khiển phương tiện xe cơ giới, vận hành máy móc, có thai, điều trị thuốc có phản ứng với cồn, có tình trạng bệnh lý mà rượu, bia làm cho nặng lên.

Các chuyên gia cũng cho rằng, cần sớm có Luật Phòng chống tác hại rượu, bia với đầy đủ các quy định chặt chẽ về chính sách thuế, giá; kiểm soát quảng cáo; kiểm soát tiếp cận với rượu, bia (điểm bán, giờ bán)... kiểm soát sử dụng rượu, bia ở trẻ em như quy định độ tuổi hoặc địa điểm cấm bán, uống... Ðặc biệt là cần thực thi nghiêm quy định ngăn ngừa lái xe sử dụng rượu, bia.